رقابت
فرهاد خداداد کاشی؛ محسن مهرآرا؛ سیده وجیه میکائیلی
چکیده
هدف اصلی مطالعه حاضر ارزیابی تأثیر خصوصی‌سازی و فشار رقابتی بر قدرت بازار در بخش صنعت ایران است. برای تحقق این هدف ضمن استفاده از داده‌های دروره زمانی 1381-1397صنایع کارخانه‌ای مرکز آمار از رویکرد هال-راجر و روش تخمین پنل دیتا استفاده شد. نتایج تحقیق دلالت بر وجود قدرت انحصاری قابل توجه در بخش صنعت ایران دارد و علاوه بر این تجربه خصوصی‌سازی ...
بیشتر
هدف اصلی مطالعه حاضر ارزیابی تأثیر خصوصی‌سازی و فشار رقابتی بر قدرت بازار در بخش صنعت ایران است. برای تحقق این هدف ضمن استفاده از داده‌های دروره زمانی 1381-1397صنایع کارخانه‌ای مرکز آمار از رویکرد هال-راجر و روش تخمین پنل دیتا استفاده شد. نتایج تحقیق دلالت بر وجود قدرت انحصاری قابل توجه در بخش صنعت ایران دارد و علاوه بر این تجربه خصوصی‌سازی در ایران نه تنها موجب افزایش رقابت در بخش صنعت ایران نشده است بلکه بعد از خصوصی‌سازی، قدرت انحصاری در این بخش افزایش یافته است و به عبارت دیگر در صنایعی همچون تولید مواد و محصولات شیمیایی، دارو و فرآوردهای دارویی و شیمیایی، تولید محصولات کانی غیرفلزی و صنعت تولید فلزات اساسی انحصار خصوصی جایگزین انحصار دولتی شده است. با مقایسه اثر خصوصسازی در صنایع بزرگ و در کل صنعت مشخص شد که خصوصی‌سازی در صنایع بزرگ به قدرت انحصاری بیشتری منجر شده است تا در کل بخش صنعت. نتایج همچنین بر قدرت بازار صحه می‌گذارد به این ترتیب که با افزایش تمرکز بازار، قدرت انحصاری در صنایع ایران افزایش مییابد.
اقتصاد شهری
اکبر نیکخواه سرنقی؛ کریم آذربایجانی؛ سعید دائی کریم زاده
چکیده
رابطۀ بین رشد اقتصادی، باز بودن تجاری اقتصاد و کیفیت محیط زیست در کشورهای در حال توسعه، یکی از موضوعات بسیار مهم در ادبیات اقتصادی می باشد و در سال های اخیر یکی از مسائل چالشی کشورهایی است که از ناحیه سیاست های رشد اقتصادی و بسط تجارت خارجی، دچار تخریب و کاهش کیفیت محیط زیست شده اند. در این مطالعه این رابطه در کشورهای در حال توسعه شامل ...
بیشتر
رابطۀ بین رشد اقتصادی، باز بودن تجاری اقتصاد و کیفیت محیط زیست در کشورهای در حال توسعه، یکی از موضوعات بسیار مهم در ادبیات اقتصادی می باشد و در سال های اخیر یکی از مسائل چالشی کشورهایی است که از ناحیه سیاست های رشد اقتصادی و بسط تجارت خارجی، دچار تخریب و کاهش کیفیت محیط زیست شده اند. در این مطالعه این رابطه در کشورهای در حال توسعه شامل 27 کشور به همراه ایران طی سال های 2000 تا 2020 با استفاده از روش GMM، مورد بررسی قرار می دهد. نتایج آزمون همجمعی دلالت بر وجود رابطه تعادلی بلندمدت میان متغیرها دارد و با توجه به نتایج حاصل از تخمین ، متغیر های باز بودن تجاری و انتشار دی اکسید کربن روی رشد اقتصادی اثر مثبت دارند و متغیر رشد اقتصادی اثر مثبت روی باز بودن تجاری دارد و انتشار دی اکسید کربن بر تجارت خارجی اثر منفی می گذارد. از سویی متغیرهای رشد اقتصادی و باز بودن تجاری اثر مثبت و معناداری روی انتشار دی اکسید کربن دارند. لذا سیاست های مناسب برای حفظ محیط زیست در کنار سیاست های رشد اقتصادی و بسط تجارت می تواند علاوه بر رشد اقتصادی منجر به بهبود کیفیت محیط زیست گردد..
میر هادی حسینی کندلجی؛ بهروز صادقی عمروآبادی؛ وحید کفیلی خواجه
چکیده
مقوله توسعه و پرداخت به آن از دیرباز اهمیت والایی در ادبیات اقتصادی داشته است. خانوار به عنوان کوچک‌ترین واحد اجتماعی تحت تاثیر معیارها و شاخص‌های توسعه قرار می‌گیرد و متقابلا تغییرات آن بر وضعیت توسعه در هر جامعه‌ای اثر می‌گذارد. هدف این مطالعه بررسی علیت بین دو متغیر بعد خانوار و توسعه اقتصادی در بین استان-های ایران بوده است. ...
بیشتر
مقوله توسعه و پرداخت به آن از دیرباز اهمیت والایی در ادبیات اقتصادی داشته است. خانوار به عنوان کوچک‌ترین واحد اجتماعی تحت تاثیر معیارها و شاخص‌های توسعه قرار می‌گیرد و متقابلا تغییرات آن بر وضعیت توسعه در هر جامعه‌ای اثر می‌گذارد. هدف این مطالعه بررسی علیت بین دو متغیر بعد خانوار و توسعه اقتصادی در بین استان-های ایران بوده است. بدین منظور از داده‌های سه سرشماری اخیر و سالنامههای آماری برای استخراج بعد خانوار و طراحی و ساخت شاخص توسعه برای هر استان مبتنی بر روش تاپسیس بهره برده شد. همچنین جهت بررسی علیت از آزمون علیت پانلی ارائه شده توسط امیرمحموتوگلو و کوز (2011) و مبتنیبر مدل خودرگرسیون برداری (VAR) و آزمونهای والد با مقادیر بحرانی بوتاسترپ خاص هر بخش استفاده شده است. نتایج حاصل از انجام علیت، وجود علیت از سمت بعد خانوار به توسعه اقتصادی را تایید نکردند، اما وجود علیت از سمت توسعه اقتصادی به سمت بعد خانوار را نمیتوان رد کرد. همچنین نتایج حاصل از رگرسیون مبتنی بر داده‌های پانل نشانگر رابطه مثبت و معنی دار متغیر توسعه بر بعد خانوار است.
رشد اقتصادی
احمد فالح عبدالحسن الساعدی؛ محمد طاهر احمدی شادمهری
چکیده
نفت یکی از مهمترین منابع ثروت ملی در جهان محسوب می‌شود که اخیرا، قیمت آن نوسانات زیادی داشته است و کشورهای صادرکننده‌ی نفتی وابسته را در معرض خطر بی‌ثباتی اقتصادی قرار میدهد. از اینرو، هدف مطالعه حاضر، مقایسه اثرات بالقوه نامتقارن نوسانات قیمت نفت خام بر رشد تولید ناخالص داخلی واقعی دو کشور همسایه خاورمیانه (ایران و عراق) است. ...
بیشتر
نفت یکی از مهمترین منابع ثروت ملی در جهان محسوب می‌شود که اخیرا، قیمت آن نوسانات زیادی داشته است و کشورهای صادرکننده‌ی نفتی وابسته را در معرض خطر بی‌ثباتی اقتصادی قرار میدهد. از اینرو، هدف مطالعه حاضر، مقایسه اثرات بالقوه نامتقارن نوسانات قیمت نفت خام بر رشد تولید ناخالص داخلی واقعی دو کشور همسایه خاورمیانه (ایران و عراق) است. در این مطالعه، انحراف از میانگین به عنوان نوسانات قیمت نفت خام در نظر گرفته شده است و برای برآورد اثرات نامتقارن بلندمدت و کوتاهمدت نوسانات قیمت نفت خام بر رشد اقتصادی دو کشور صادرکننده نفت (ایران و عراق) با دو مدل یک و دو از رویکرد رهیافت الگوی خودرگرسیونی با وقفه‌های توزیعی غیرخطی (NARDL) و داده‌های سالیانه 1990-2022 استفاده شده است. تجزیه و تحلیل نامتقارن، نتایج قابل توجهی را در مورد تفاوت پاسخ های رشد اقتصادی به شوکهای مثبت و منفی قیمت نفت خام ارائه میدهد. در مورد ایران، واکنش تولید ناخالص داخلی واقعی به شوک مثبت نفت در بلندمدت بزرگتر از شوک منفی نفت است. نتایج نشان داد که گرچه افزایش قیمت نفت در کوتاهمدت سبب افزایش رشد اقتصادی ایران می‌شود اما افزایش قیمت نفت در بلندمدت رشد حقیقی ایران را کاهش میدهد. بعلاوه، شوک منفی نفت در کوتاهمدت و بلندمدت سبب کاهش رشد اقتصادی ایران می‌شود. از سوی دیگر، شوک مثبت نفتی در کوتاهمدت سبب افزایش رشد اقتصادی عراق می‌شود در حالی که در بلندمدت اثر قابل توجهی بر تولید ناخالص داخلی واقعی عراق ندارد.
داده‌های تابلویی پویا
فریبا حسینی مرام؛ احمد سرلک؛ غلامعلی حاجی
چکیده
رشد اقتصادی متاثر از سرعت نوآوری است. این امر با توجه به تکامل سریع فناوری، چرخه عمر کوتاه‌تر محصول و نرخ بالاتر توسعه محصولات جدید امکان‌پذیر است. فساد نیزاز مهمترین چالش‌های تاثیر‌گذار بر چشم‌انداز توسعه کشورها در سطح ملی و بین‌المللی است. فساد از عوامل متعددی، همچون نوآوری، جمعیت، حجم فعالیتهای دولت، شاخص توسعه-انسانی، درجه ...
بیشتر
رشد اقتصادی متاثر از سرعت نوآوری است. این امر با توجه به تکامل سریع فناوری، چرخه عمر کوتاه‌تر محصول و نرخ بالاتر توسعه محصولات جدید امکان‌پذیر است. فساد نیزاز مهمترین چالش‌های تاثیر‌گذار بر چشم‌انداز توسعه کشورها در سطح ملی و بین‌المللی است. فساد از عوامل متعددی، همچون نوآوری، جمعیت، حجم فعالیتهای دولت، شاخص توسعه-انسانی، درجه باز بودن تجاری، رانت منابع طبیعی و... تاثیر می‌پذیرد. همچنین فساد تحت تاثیر شرایط ملی و بین‌المللی کشور و سرریز مناطق دیگر بخصوص کشورهای همسایه است. کشورهای دارای مرزهای مشترک، دارای ویژگیهای اقتصادی، سیاسی، تاریخی، فرهنگی، زبان مشترک نزدیک به هم هستند و منجر به رفتارهای مشابه می‌شود که میتواند بر فساد تاثیر گذار باشد. دامنه فساد در یک کشور، از طرق مختلف، میتواند مناطق مجاور و مرتبط را آلوده کند. هدف تحقیق حاضر بررسی عوامل موثر بر فساد با تاکید بر نوآوری برای کشور ایران و شش کشور همسایه دارای مرز خشکی با ایران، با استفاده از رویکرد پانل فضایی پویا در دوره زمانی 2022-2008 می‌باشد. نتایج نشان میدهد که نوآوری و شاخص توسعه‌انسانی تاثیر منفی بر فساد در ایران و کشورهای همجوار در کوتاهمدت و بلندمدت دارد. متغیر نسبت مخارج دولت به تولید ناخالص داخلی در کوتاهمدت و بلندمدت رابطه مثبت با فساد دارد. متغیرهای وقفه فساد، وقفه‌فضایی فساد، جمعیت و رانت منابع طبیعی دارای تاثیر مثبت بر فساد در ایران و کشورهای همجوار است لیکن دارای اثرات متفاوت کوتاهمدت و بلندمدت بر فساد می باشند.
نابرابری درآمد
مهدی زاهد غروی؛ میثم حداد؛ فاطمه صادق پور؛ محمد رضا محمدی
چکیده
نابرابری توزیع درآمد یکی از چالش‌ها و مسایل هر اقتصادی است. اگر نابرابری توزیع درآمد به شدت افزایش یابد، نارضایتی اجتماعی دامن زده می‌شود و خطر ناآرامی‌های اجتماعی و سیاسی به شدت افزایش مییابد. با توجه به اهمیت رابطه رشد اقتصادی با نابرابری توزیع درآمد و امکان تفاوت این ارتباط در کشورهای مختلف این پژوهش ارتباط بین رشد اقتصادی ...
بیشتر
نابرابری توزیع درآمد یکی از چالش‌ها و مسایل هر اقتصادی است. اگر نابرابری توزیع درآمد به شدت افزایش یابد، نارضایتی اجتماعی دامن زده می‌شود و خطر ناآرامی‌های اجتماعی و سیاسی به شدت افزایش مییابد. با توجه به اهمیت رابطه رشد اقتصادی با نابرابری توزیع درآمد و امکان تفاوت این ارتباط در کشورهای مختلف این پژوهش ارتباط بین رشد اقتصادی و نابرابری توزیع درآمد در کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه و اقتصادهای در حال گذار را با روش داده‌های ترکیبی در دوره زمانی 2003 تا 2019 بررسی کرده است. یافته‌های پژوهش دلالت دارند در کشورهای توسعه یافته منحنی کوزنتس U شکل معکوس تایید نشده است اما در کشورهای در حال توسعه تایید شده است. همچنین در اقتصادهای در حال گذار رابطه رشد اقتصادی با نابرابری توزیع درآمد، درجه دوم نبوده و به صورت خطی و معکوس بوده است. از نتایج این مطالعه میتوان در برنامه ریزی و اتخاذ تصمیم برای توزیع درآمد در بین کشورهای مختلف براساس درجه توسعه یافتگی و پیشبینی رشد اقتصادی آنها استفاده کرد.
اقتصاد کلان
مصطفی اسکندری؛ عباس معمار نژاد؛ سید شمس الدین حسینی
چکیده
سیاستهای پولی، مجموعه تصمیمات و اقدامات مقامات پولی کشور بـرای تأثیرگذاری بر سطح فعالیتهای اقتصادی است هدف از پژوهش حاضر تحلیل اثر شوک های اقتصادی و سیاست پولی بهینه بر رفاه در اقتصاد ایران با الگوی تعادل عمومی تصادفی پویا (DSGE) بود.روش انجام تحقیق به‌صورت تحلیلی – توصیفی و کاربردی است. نحوه اجرا با استفاده از دیتاهایی که از مرکز ...
بیشتر
سیاستهای پولی، مجموعه تصمیمات و اقدامات مقامات پولی کشور بـرای تأثیرگذاری بر سطح فعالیتهای اقتصادی است هدف از پژوهش حاضر تحلیل اثر شوک های اقتصادی و سیاست پولی بهینه بر رفاه در اقتصاد ایران با الگوی تعادل عمومی تصادفی پویا (DSGE) بود.روش انجام تحقیق به‌صورت تحلیلی – توصیفی و کاربردی است. نحوه اجرا با استفاده از دیتاهایی که از مرکز آمار ایران و بانک مرکزی گرفته شده مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که این نوع سیاستهای پولی بهینه تأثیر مستقیمی بر کل اقتصاد و رفاه داشته اند. نتایج نشان داد بانک مرکزی با وضع سیاستهای پولی بهینه تأثیر معناداری بر میزان رشد اقتصادی ایجاد کرده است؛ در طی این دوره (1401-1390)، رشد اقتصادی به‌صورت 5/0% و 5/1% و 2% بهبود پیدا کرده است؛ بنابراین میتوان بیان کرد که با اتخاذ سیاستهای پولی بهینه، تولید کل افزایش به‌تبع آن میزان اشتغالزایی هم‌افزایش مییابد. نرخ دستمزدها هم‌افزایشی بوده است؛ بنابراین رشد اقتصادی بهبود پیدا میکند. با تحلیل شوکهای اقتصادی میتوان بیان کرد که در اثر این نوع شوکها کل اقتصاد درگیر می‌شود؛ بنابراین سیاستهای پولی بایستی به‌گونه‌ای اتخاذ شوند تا تأثیر منفی بر اقتصاد نداشته باشند. همان‌طور که در شوک های اقتصادی بیان شد، شوک ناشی از افزایش نرخ ارز باعث افزایش میزان تورم می شود و سایر متغیرهای اقتصادی را تحت تأثیر قرار میدهد. شوک ناشی از افزایش میزان تولید نفت و همچنین افزایش دارایی های خارجی باعث رشد اقتصادی می شوند.
)
