رقابت
فرهاد خداداد کاشی؛ محسن مهرآرا؛ سیده وجیه میکائیلی
چکیده
هدف اصلی مطالعه حاضر ارزیابی تأثیر خصوصی‌سازی و فشار رقابتی بر قدرت بازار در بخش صنعت ایران است. برای تحقق این هدف ضمن استفاده از داده‌های دوره زمانی 1397-1381 صنایع کارخانه‌ای مرکز آمار از رویکرد هال-راجر و روش تخمین پنل دیتا استفاده شد. نتایج تحقیق دلالت بر وجود قدرت انحصاری قابل توجه در بخش صنعت ایران دارد و علاوه بر این تجربه خصوصی‌سازی ...
بیشتر
هدف اصلی مطالعه حاضر ارزیابی تأثیر خصوصی‌سازی و فشار رقابتی بر قدرت بازار در بخش صنعت ایران است. برای تحقق این هدف ضمن استفاده از داده‌های دوره زمانی 1397-1381 صنایع کارخانه‌ای مرکز آمار از رویکرد هال-راجر و روش تخمین پنل دیتا استفاده شد. نتایج تحقیق دلالت بر وجود قدرت انحصاری قابل توجه در بخش صنعت ایران دارد و علاوه بر این تجربه خصوصی‌سازی در ایران نه تنها موجب افزایش رقابت در بخش صنعت ایران نشده است بلکه بعد از خصوصی‌سازی، قدرت انحصاری در این بخش افزایش یافته است و به عبارت دیگر در صنایعی همچون تولید مواد و محصولات شیمیایی، دارو و فرآوردهای دارویی و شیمیایی، تولید محصولات کانی غیرفلزی و صنعت تولید فلزات اساسی انحصار خصوصی جایگزین انحصار دولتی شده است. با مقایسه اثر خصوصی‌سازی در صنایع بزرگ و در کل صنعت مشخص شد که خصوصی‌سازی در صنایع بزرگ به قدرت انحصاری بیشتری منجر شده است تا در کل بخش صنعت. نتایج همچنین بر قدرت بازار صحه می‌گذارد به این ترتیب که با افزایش تمرکز بازار، قدرت انحصاری در صنایع ایران افزایش می‌یابد.
اقتصاد شهری
اکبر نیکخواه سرنقی؛ کریم آذربایجانی؛ سعید دائی کریم زاده
چکیده
رابطۀ بین رشد اقتصادی، باز بودن تجاری اقتصاد و کیفیت محیط زیست در کشورهای در حال توسعه، یکی از موضوعات بسیار مهم در ادبیات اقتصادی می‌باشد و در سال‌های اخیر یکی از مسائل چالشی کشورهایی است که از ناحیه سیاست‌های رشد اقتصادی و بسط تجارت خارجی، دچار تخریب و کاهش کیفیت محیط زیست شده‌اند. در این مطالعه، رابطۀ مذکور در کشورهای در حال توسعه ...
بیشتر
رابطۀ بین رشد اقتصادی، باز بودن تجاری اقتصاد و کیفیت محیط زیست در کشورهای در حال توسعه، یکی از موضوعات بسیار مهم در ادبیات اقتصادی می‌باشد و در سال‌های اخیر یکی از مسائل چالشی کشورهایی است که از ناحیه سیاست‌های رشد اقتصادی و بسط تجارت خارجی، دچار تخریب و کاهش کیفیت محیط زیست شده‌اند. در این مطالعه، رابطۀ مذکور در کشورهای در حال توسعه شامل 27 کشور به همراه ایران طی سال‌های 2000 تا 2020 با استفاده از روش GMM، مورد بررسی قرار می‌گیرد. نتایج آزمون همجمعی دلالت بر وجود رابطه تعادلی بلندمدت میان متغیرها دارد و با توجه به نتایج حاصل از تخمین، متغیرهای باز بودن تجاری و انتشار دی اکسید کربن روی رشد اقتصادی اثر مثبت دارند و متغیر رشد اقتصادی اثر مثبت روی باز بودن تجاری دارد و انتشار دی اکسید کربن بر تجارت خارجی اثر منفی می‌گذارد. از سویی متغیرهای رشد اقتصادی و باز بودن تجاری اثر مثبت و معناداری روی انتشار دی اکسید کربن دارند. لذا سیاست‌های مناسب برای حفظ محیط زیست در کنار سیاست‌های رشد اقتصادی و بسط تجارت می‌تواند علاوه بر رشد اقتصادی، منجر به بهبود کیفیت محیط زیست گردد.
میر هادی حسینی کندلجی؛ بهروز صادقی عمروآبادی؛ وحید کفیلی خواجه
چکیده
مقوله توسعه و پرداخت به آن از دیرباز اهمیت والایی در ادبیات اقتصادی داشته است. خانوار به عنوان کوچک‌ترین واحد اجتماعی تحت تأثیر معیارها و شاخص‌های توسعه قرار می‌گیرد و متقابلاً تغییرات آن بر وضعیت توسعه در هر جامعه‌ای اثر می‌گذارد. هدف این مطالعه بررسی علّیت بین دو متغیر بعد خانوار و توسعه اقتصادی در بین استان‌های ایران بوده است. ...
بیشتر
مقوله توسعه و پرداخت به آن از دیرباز اهمیت والایی در ادبیات اقتصادی داشته است. خانوار به عنوان کوچک‌ترین واحد اجتماعی تحت تأثیر معیارها و شاخص‌های توسعه قرار می‌گیرد و متقابلاً تغییرات آن بر وضعیت توسعه در هر جامعه‌ای اثر می‌گذارد. هدف این مطالعه بررسی علّیت بین دو متغیر بعد خانوار و توسعه اقتصادی در بین استان‌های ایران بوده است. بدین منظور از داده‌های سه سرشماری اخیر و سالنامههای آماری برای استخراج بعد خانوار و طراحی و ساخت شاخص توسعه برای هر استان مبتنی بر روش تاپسیس بهره برده شد. همچنین جهت بررسی علّیت از آزمون علّیت پانلی ارائه شده توسط امیرمحموتوگلو و کوز (2011) و مبتنی بر مدل خودرگرسیون برداری (VAR) و آزمونهای والد با مقادیر بحرانی بوتاسترپ خاص هر بخش استفاده شده است. نتایج حاصل از انجام علّیت، وجود علّیت از سمت بعد خانوار به توسعه اقتصادی را تأیید نکردند، اما وجود علّیت از سمت توسعه اقتصادی به سمت بعد خانوار را نمیتوان رد کرد. همچنین نتایج حاصل از رگرسیون مبتنی بر داده‌های پانل نشانگر تأثیر مثبت و معنیدار متغیر توسعه بر بعد خانوار است.
رشد اقتصادی
احمد فالح عبدالحسن الساعدی؛ نرگس صالح‌نیا؛ محمد طاهر احمدی شادمهری
چکیده
نفت یکی از مهمترین منابع ثروت ملی در جهان محسوب می‌شود که اخیراً قیمت آن نوسانات زیادی داشته است و کشورهای صادرکننده‌ی نفتی وابسته را در معرض خطر بی‌ثباتی اقتصادی قرار می‌دهد. از این‌رو، هدف مطالعه حاضر، مقایسه اثرات بالقوه نامتقارن نوسانات قیمت نفت خام بر رشد تولید ناخالص داخلی واقعی دو کشور همسایه خاورمیانه (ایران و عراق) است. ...
بیشتر
نفت یکی از مهمترین منابع ثروت ملی در جهان محسوب می‌شود که اخیراً قیمت آن نوسانات زیادی داشته است و کشورهای صادرکننده‌ی نفتی وابسته را در معرض خطر بی‌ثباتی اقتصادی قرار می‌دهد. از این‌رو، هدف مطالعه حاضر، مقایسه اثرات بالقوه نامتقارن نوسانات قیمت نفت خام بر رشد تولید ناخالص داخلی واقعی دو کشور همسایه خاورمیانه (ایران و عراق) است. در این مطالعه، انحراف از میانگین به عنوان نوسانات قیمت نفت خام در نظر گرفته شده است و برای برآورد اثرات نامتقارن بلندمدت و کوتاه‌مدت نوسانات قیمت نفت خام بر رشد اقتصادی دو کشور صادرکننده نفت (ایران و عراق) با دو مدل یک و دو از رویکرد رهیافت الگوی خودرگرسیونی با وقفه‌های توزیعی غیرخطی (NARDL) و داده‌های سالیانه 1990-2022 استفاده شده است. تجزیه و تحلیل نامتقارن، نتایج قابل توجهی را در مورد تفاوت پاسخ‌های رشد اقتصادی به شوک‌های مثبت و منفی قیمت نفت خام ارائه می‌دهد. در مورد ایران، واکنش تولید ناخالص داخلی واقعی به شوک مثبت نفت در بلندمدت بزرگتر از شوک منفی نفت است. نتایج نشان داد که گرچه افزایش قیمت نفت در کوتاه‌مدت سبب افزایش رشد اقتصادی ایران می‌شود اما افزایش قیمت نفت در بلندمدت رشد حقیقی ایران را کاهش می‌دهد. به‌علاوه، شوک منفی نفت در کوتاه‌مدت و بلندمدت سبب کاهش رشد اقتصادی ایران می‌شود. از سوی دیگر، شوک مثبت نفتی در کوتاه‌مدت سبب افزایش رشد اقتصادی عراق می‌شود در حالی که در بلندمدت اثر قابل توجهی بر تولید ناخالص داخلی واقعی عراق ندارد. یافته‌های تجربی این مطالعه، پیامدهای سیاستی مهمی برای سیاست‌گذاران و مقامات ایران و عراق در رابطه با رشد اقتصادی پایدار ارائه می‌دهد.
داده‌های تابلویی پویا
فریبا حسینی مرام؛ احمد سرلک؛ غلامعلی حاجی
چکیده
رشد اقتصادی متأثر از سرعت نوآوری است. این امر با توجه به تکامل سریع فناوری، چرخه عمر کوتاه‌تر محصول امکان‌پذیر است. فساد نیزاز مهمترین چالش‌های تأثیرگذار بر چشم‌انداز توسعه کشورها در سطح ملی و بین‌المللی است. فساد از عوامل متعددی، همچون نوآوری، جمعیت، حجم فعالیت‌های دولت، شاخص توسعه انسانی، درجه باز بودن تجاری، رانت منابع طبیعی ...
بیشتر
رشد اقتصادی متأثر از سرعت نوآوری است. این امر با توجه به تکامل سریع فناوری، چرخه عمر کوتاه‌تر محصول امکان‌پذیر است. فساد نیزاز مهمترین چالش‌های تأثیرگذار بر چشم‌انداز توسعه کشورها در سطح ملی و بین‌المللی است. فساد از عوامل متعددی، همچون نوآوری، جمعیت، حجم فعالیت‌های دولت، شاخص توسعه انسانی، درجه باز بودن تجاری، رانت منابع طبیعی و... تأثیر می‌پذیرد. همچنین فساد تحت تأثیر شرایط بین‌المللی و سرریز مناطق دیگر به‌خصوص کشورهای همسایه است. کشورهای دارای مرزهای مشترک، دارای ویژگی‌های مشترک نزدیک به هم بوده و منجر به رفتارهای مشابه می‌شود که می‌تواند بر فساد تأثیرگذار باشد. هدف تحقیق حاضر بررسی عوامل مؤثر بر فساد با تأکید بر نوآوری برای کشور ایران و شش کشور همسایه دارای مرز خشکی با ایران، با استفاده از رویکرد پانل فضایی پویا در دوره زمانی 2022-2008 می‌باشد. نتایج نشان می‌دهد که نوآوری و شاخص توسعه انسانی تأثیر منفی بر فساد در ایران و کشورهای همجوار در کوتاه‌مدت و بلندمدت دارد. متغیر نسبت مخارج دولت به تولید ناخالص داخلی در کوتاه‌مدت و بلندمدت رابطه مثبت با فساد دارد. متغیرهای وقفه فساد، وقفه فضایی فساد، جمعیت و رانت منابع طبیعی دارای تأثیر مثبت بر فساد در ایران و کشورهای همجوار است لیکن دارای اثرات متفاوت کوتاه‌مدت و بلندمدت بر فساد می‌باشند.
نابرابری درآمد
مهدی زاهد غروی؛ میثم حداد؛ فاطمه صادق پور؛ محمد رضا محمدی
چکیده
نابرابری توزیع درآمد یکی از چالش‌‌ها و مسائل هر اقتصادی است. اگر نابرابری توزیع درآمد به شدت افزایش یابد، نارضایتی اجتماعی دامن زده می‌شود و خطر ناآرامی‌های اجتماعی و سیاسی به شدت افزایش می‌یابد. با توجه به اهمیت رابطه رشد اقتصادی با نابرابری توزیع درآمد و امکان تفاوت این ارتباط در کشورهای مختلف، این پژوهش ارتباط بین رشد اقتصادی ...
بیشتر
نابرابری توزیع درآمد یکی از چالش‌‌ها و مسائل هر اقتصادی است. اگر نابرابری توزیع درآمد به شدت افزایش یابد، نارضایتی اجتماعی دامن زده می‌شود و خطر ناآرامی‌های اجتماعی و سیاسی به شدت افزایش می‌یابد. با توجه به اهمیت رابطه رشد اقتصادی با نابرابری توزیع درآمد و امکان تفاوت این ارتباط در کشورهای مختلف، این پژوهش ارتباط بین رشد اقتصادی و نابرابری توزیع درآمد در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه و اقتصاد‌های در حال گذار را با روش داده‌های ترکیبی در دوره زمانی 2003 تا 2019 بررسی کرده است. یافته‌های پژوهش دلالت دارند که در کشورهای توسعه یافته منحنی کوزنتس U شکل معکوس تأیید نشده است، اما در کشورهای در حال توسعه تأیید شده است. همچنین در اقتصاد‌های در حال گذار رابطه رشد اقتصادی با نابرابری توزیع درآمد، درجه دوم نبوده و به صورت خطی و معکوس بوده است. از نتایج این مطالعه می‌توان در برنامهریزی و اتخاذ تصمیم برای توزیع درآمد در بین کشورهای مختلف براساس درجه توسعه یافتگی و پیشبینی رشد اقتصادی آنها استفاده کرد.
اقتصاد کلان
مصطفی اسکندری؛ عباس معمار نژاد؛ سید شمس الدین حسینی
چکیده
سیاست‌های پولی، مجموعه تصمیمات و اقدامات مقامات پولی کشور بـرای تأثیرگذاری بر سطح فعالیت‌های اقتصادی است. هدف از پژوهش حاضر تحلیل اثر شوک‌های اقتصادی و سیاست پولی بهینه بر رفاه در اقتصاد ایران با الگوی تعادل عمومی تصادفی پویا (DSGE) است. روش انجام تحقیق به‌صورت تحلیلی – توصیفی و کاربردی است. نحوه اجرا با استفاده از دیتاهایی که از ...
بیشتر
سیاست‌های پولی، مجموعه تصمیمات و اقدامات مقامات پولی کشور بـرای تأثیرگذاری بر سطح فعالیت‌های اقتصادی است. هدف از پژوهش حاضر تحلیل اثر شوک‌های اقتصادی و سیاست پولی بهینه بر رفاه در اقتصاد ایران با الگوی تعادل عمومی تصادفی پویا (DSGE) است. روش انجام تحقیق به‌صورت تحلیلی – توصیفی و کاربردی است. نحوه اجرا با استفاده از دیتاهایی که از مرکز آمار ایران و بانک مرکزی گرفته شده مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که این نوع سیاست‌های پولی بهینه تأثیر مستقیمی بر کل اقتصاد و رفاه داشته‌اند. نتایج نشان داد بانک مرکزی با وضع سیاست‌های پولی بهینه تأثیر معناداری بر میزان رشد اقتصادی ایجاد کرده است؛ در طی این دوره (1401-1390)، رشد اقتصادی به‌صورت 5/0% و 5/1% و 2% بهبود پیدا کرده است؛ بنابراین می‌توان بیان کرد که با اتخاذ سیاست‌های پولی بهینه، تولید کل افزایش، به‌تبع آن میزان اشتغال‌زایی هم‌افزایش می‌یابد. نرخ دستمزدها هم‌افزایشی بوده است؛ بنابراین رشد اقتصادی بهبود پیدا می‌کند. با تحلیل شوک‌های اقتصادی می‌توان بیان کرد که در اثر این نوع شوک‌ها کل اقتصاد درگیر می‌شود؛ بنابراین سیاست‌های پولی بایستی به‌گونه‌ای اتخاذ شوند تا تأثیر منفی بر اقتصاد نداشته باشند. همان‌طور که در شوک‌های اقتصادی بیان شد، شوک ناشی از افزایش نرخ ارز باعث افزایش میزان تورم می‌شود و سایر متغیرهای اقتصادی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. شوک ناشی از افزایش میزان تولید نفت و همچنین افزایش دارایی‌های خارجی باعث رشد اقتصادی می‌شوند.
