رشد اقتصادی
فرهاد قلمباز؛ علی سوری؛ قهرمان عبدلی؛ محسن ابراهیمی
چکیده
از گذشته بررسی عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی همواره مورد توجه بوده است. یکی از متغیرهای اقتصادی که اثرات بالقوه بر رشد دارد سرمایهگذاری مستقیم خارجی است. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر سرمایهگذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی با در نظر گرفتن نقش منابع طبیعی و با استفاده از مدل رگرسیونی حد آستانه پانل در بین کشورهای مختلف در دوره 1996 تا ...
بیشتر
از گذشته بررسی عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی همواره مورد توجه بوده است. یکی از متغیرهای اقتصادی که اثرات بالقوه بر رشد دارد سرمایهگذاری مستقیم خارجی است. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر سرمایهگذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی با در نظر گرفتن نقش منابع طبیعی و با استفاده از مدل رگرسیونی حد آستانه پانل در بین کشورهای مختلف در دوره 1996 تا 2015 و همچنین تأکید بر رابطه رشد و سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ایران با رهیافت مارکوف سوئیچینگ در دوره 1976 تا 2015 انجام شده است. مدل رگرسیون آستانه پانل بر اساس روش ارائه شده توسط هانسن (1999) انتخاب شد و تخمین آن با روش پیشنهادی وانگ (2015) و به صورت اثرات ثابت انجام شد. نتایج تخمین مدل حد آستانه نشان داد که منابع طبیعی، تشکیل سرمایه داخلی، نرخ رشد جمعیت و شاخص حکمرانی تأثیر معناداری بر رشد اقتصادی دارند. حد آستانه برآورد شده برای متغیر منابع طبیعی برابر 58/28% از صادرات کل کالاها میباشد. متغیر سرمایهگذاری مستقیم خارجی اثرات متفاوتی در رژیمهای مختلف بر روی نرخ رشد تولید ناخالص داخلی سرانه دارد. در رژیم اول رشد اقتصادی را افزایش میدهد ولی در رژیم دوم یعنی در شرایطی که منابع طبیعی بیشتر از حد آستانه است نرخ رشد تولید ناخالص داخلی سرانه را کاهش میدهد. نتایج مدل خودرگرسیون مارکوف سوئیچینگ دو رژیمه برای ایران نشان داد که متغیر سرمایهگذاری مستقیم خارجی در رژیم رکودی معنیدار نبوده و برعکس اثر این متغیر در رژیم توأم با رونق اقتصادی معنادار بوده است که این رابطه منفی میباشد.
آلودگی هوا
فاطمه نعمت اللهی؛ احمد صدرایی جواهری؛ علی حسین صمدی؛ روح اله شهنازی
چکیده
امروزه کاهش در میزان انتشار گازهای گلخانهای، به منظور دستیابی به یک رشد اقتصادی پایدار، در کانون توجه جهان قرار گرفته است. پرداخت یارانه به سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه و وضع مالیات بر مصرف انرژیهای فسیلی، از جمله سیاستهای مطرح شده در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانهای است. این سیاستها با هدف ایجاد تغییرات فنی اتخاذ میشوند. ...
بیشتر
امروزه کاهش در میزان انتشار گازهای گلخانهای، به منظور دستیابی به یک رشد اقتصادی پایدار، در کانون توجه جهان قرار گرفته است. پرداخت یارانه به سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه و وضع مالیات بر مصرف انرژیهای فسیلی، از جمله سیاستهای مطرح شده در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانهای است. این سیاستها با هدف ایجاد تغییرات فنی اتخاذ میشوند. در این تحقیق، با استفاده از یک الگوی تعادل عمومی محاسبهپذیر، دو سناریوی پرداخت یارانه به سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه و پرداخت یارانه به همراه وضع مالیات بر مصرف سوختهای فسیلی، با هدف دو برابر نمودن نسبت سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه به تولید ناخالص داخلی، مورد توجه قرار گرفته است. در ابتدا نرخ یارانه لازم به سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه برای دستیابی به هدف مزبور تعیین و سپس، آثار اقتصادی، رفاهی و محیط زیستی سیاستهای یاد شده مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از تدوین و عدددهی الگو نشان میدهد که در سناریوی اول، نرخ یارانه لازم به سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه، جهت دستیابی به هدف مزبور، معادل 4/9 درصد و در سناریوی دوم برابر 1/9 درصد است. در این میان نرخ مالیات لازم در سناریوی دوم معادل 5/2 درصد از مصرف انرژیهای فسیلی برآورد شده است. نتایج حاکی از کاهش رفاه در هر دو سناریو، بدون توجه به منافع اجتماعی حاصل از کاهش انتشار گازهای آلاینده است. همچنین نتایج نشان میدهد که هر دو سیاست مالیات بر مصرف انرژی فسیلی و سیاست پرداخت یارانه به تحقیق و توسعه قادر به کاهش مصرف انرژی و آلودگی هوا میباشند.
رشد اقتصادی
سید حسین میر جلیلی؛ امین محسنی چراغلو؛ امید صفری
چکیده
رشد فراگیر، فرصتهای برابر برای مشارکتکنندگان در رشد اقتصادی ایجاد میکند، بهگونهای که تمام بخشهای جامعه در ایجاد رشد مشارکت دارند و از رشد منتفع میشوند. در این پژوهش از روش آناند و همکاران با اندازهگیری یکپارچه رشد فراگیر و از شاخص تحرک اجتماعی استفاده شده است. انتخاب روش اندازهگیری یکپارچه رشد به ما اجازه تشخیص عوامل ...
بیشتر
رشد فراگیر، فرصتهای برابر برای مشارکتکنندگان در رشد اقتصادی ایجاد میکند، بهگونهای که تمام بخشهای جامعه در ایجاد رشد مشارکت دارند و از رشد منتفع میشوند. در این پژوهش از روش آناند و همکاران با اندازهگیری یکپارچه رشد فراگیر و از شاخص تحرک اجتماعی استفاده شده است. انتخاب روش اندازهگیری یکپارچه رشد به ما اجازه تشخیص عوامل تعیینکننده آن و اولویتبندی محدودیتهای خاص کشورها در ایجاد رشد فراگیر را میدهد. در این راستا، با توجه به هدف این پژوهش که تجزیه و تحلیل رشد فراگیر کشورهای اسلامی است، به بررسی عوامل مؤثر بر رشد فراگیر کشورهای منتخب سازمان همکاری اسلامی با استفاده از رویکرد دادههای پانل نامتوازن طی دوره ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۵، میپردازیم. نتایج نشان میدهد، ضمن اینکه رشد تولید ناخالص داخلی سرانه، بهعنوان مهمترین عامل رشد فراگیر کشورهای منتخب اسلامی طی دوره مورد مطالعه بوده است، کنترل تورم، رشد سرمایه انسانی، سرمایهگذاری، مصرف دولت و باز بودن تجاری، از عوامل مؤثر بر رشد فراگیر در کشورهای منتخب اسلامی است، اما رشد نسبت اعتبارات بانکی به تولید ناخالص داخلی برای اندازهگیری تعمیق مالی و سرمایهگذاری مستقیم خارجی، تأثیر مثبت بر رشد فراگیر کشورهای منتخب اسلامی نداشته است.
محیط زیست؛
زهرا نصراللهی؛ حبیب انصاری سامانی؛ معصومه روزبهانی
چکیده
توسعه پایدار مفهومی بسیار گسترده بوده و دستیابی به آن ضامن رفاه پایدار جوامع است. از طرف دیگر توزیع درآمد بر بسیاری از شاخصهای توسعه پایدار تأثیرگذار است و در نتیجه پرداختن به چگونگی ارتباط این دو برای دستیابی به توسعه پایدار الزامی است. بنابراین لزوم بررسی ارتباط این دو متغیر هدف این پژوهش قرار گرفت. متغیرهای ضریب جینی به عنوان ...
بیشتر
توسعه پایدار مفهومی بسیار گسترده بوده و دستیابی به آن ضامن رفاه پایدار جوامع است. از طرف دیگر توزیع درآمد بر بسیاری از شاخصهای توسعه پایدار تأثیرگذار است و در نتیجه پرداختن به چگونگی ارتباط این دو برای دستیابی به توسعه پایدار الزامی است. بنابراین لزوم بررسی ارتباط این دو متغیر هدف این پژوهش قرار گرفت. متغیرهای ضریب جینی به عنوان متغیر مستقل اصلی و شاخص ترکیبی توسعه پایدار (ترکیب شاخصهای سرمایه انسانی، سرمایه فیزیکی و سرمایه محیطی) به عنوان متغیر وابسته پژوهش انتخاب شدهاند. برای پاسخگویی به سؤال پژوهش از یک مدل رگرسیونی از دادههای پانل در استانهای ایران در دوره (1393-1387) که با استفاده از روش FGLS تخمین زده شده، بهره گرفته شده است. نتایج نشان داد که ارتباط بین دو متغیر نابرابری درآمدی و شاخص ترکیبی توسعه پایدار منفی است. همچنین نتایج حاکی از آن است که تأثیر متغیر نرخ رشد تولید ناخالص داخلی سرانه و متغیر شدت انرژی بر متغیر وابسته مدل به ترتیب مثبت و منفی و از لحاظ آماری معنیدار بوده است. در حالی که تأثیر متغیر ساختار صنعت و نرخ شهرنشینی از لحاظ آماری معنیدار نیست. با توجه به نتایج مدل رگرسیون میتوان با کاهش نابرابری در راستای توسعه پایدار گام برداشت.
رشد اقتصادی
فاطمه بزازان؛ سحر زارع جونقانی؛ سولماز صفری
چکیده
رشد اقتصادی یکی از مهمترین اهداف اقتصاد به شمار میآید و تأثیر انکارناپذیری در بهبود سطح رفاه افراد جامعه دارد. شناخت عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی همواره مورد توجه اقتصاددانان بوده است. عوامل متعددی نظیر ارتقاء بهرهوری نیرویکار، انباشت سرمایه، مخارج دولت، پیشرفت تکنولوژی، در کنار توهم مالی بر رشد اقتصادی اثر دارند. توهم مالی ...
بیشتر
رشد اقتصادی یکی از مهمترین اهداف اقتصاد به شمار میآید و تأثیر انکارناپذیری در بهبود سطح رفاه افراد جامعه دارد. شناخت عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی همواره مورد توجه اقتصاددانان بوده است. عوامل متعددی نظیر ارتقاء بهرهوری نیرویکار، انباشت سرمایه، مخارج دولت، پیشرفت تکنولوژی، در کنار توهم مالی بر رشد اقتصادی اثر دارند. توهم مالی منبع بیاعتمادی بین دولت و مردم است که از کانال بودجه دولت و درآمدهای مالیاتی روی رشد اقتصادی اثر میگذارد. هدف این مطالعه بررسی ارتباط بین توهم مالی و رشد اقتصادی ایران در سالهای 93-57 است. مطالعه شامل دو مرحله است: در مرحله اول، توهم مالی در چارچوب الگوی ارتباطات خطی ساختاری نرمافزار لیزرل (LISRE) تصریح و با استفاده از دادههای بانک مرکزی و مرکز آمار ایران طی سالهای 93-57، برآورد شده است. نتایج نشان میدهند مهمترین متغیر تعیینکننده اندازه توهم مالی در ایران، بار مالیاتی است که سیاستگذاران سعی در پنهانکردن این بار مالیاتی از طریق ایجاد توهم بدهی دولت و توهم مخارج مصرفی بخش خصوصی نسبت به سطوح بدهی عمومی را دارند. در مرحله دوم پس از برآورد توهم مالی، رابطه آن با رشد اقتصادی به کمک مدل خود توضیحبرداری با وقفههایگسترده ARDL مورد بررسی قرار گرفته است. یافتههای حاصل از آزمون نشان میدهند که توهم مالی در کوتاهمدت و بلندمدت اثر منفی و معناداری بر رشد اقتصادی در کشور ایران دارد.
بازار سرمایه
محبوبه جعفری
چکیده
سرمایهگذاری نه تنها یکی از عوامل مهم رشد اقتصادی محسوب میشود بلکه یکی از دلایل اصلی نوسانات اقتصادی نیز به شمار میآید. هدف این مقاله بررسی اثرات غیرخطی نوسان قیمت نفت اوپک بر تصمیمات سرمایهگذاری در طول دوره 1394:3- 1362:4 برای اقتصاد ایران به عنوان یک کشور غنی از منابع نفتی میباشد. برای دستیابی به این هدف از مدل مارکوف سوئیچینگ ...
بیشتر
سرمایهگذاری نه تنها یکی از عوامل مهم رشد اقتصادی محسوب میشود بلکه یکی از دلایل اصلی نوسانات اقتصادی نیز به شمار میآید. هدف این مقاله بررسی اثرات غیرخطی نوسان قیمت نفت اوپک بر تصمیمات سرمایهگذاری در طول دوره 1394:3- 1362:4 برای اقتصاد ایران به عنوان یک کشور غنی از منابع نفتی میباشد. برای دستیابی به این هدف از مدل مارکوف سوئیچینگ استفاده شده و نوسان قیمت نفت با استفاده از مدل گارچ نمایی (EGARCH) برآورد شده است. نتایج برآورد مدل با استفاده از روش تابع احتمال ثابت (FTP) حاکی از آن است که تأثیر نوسان قیمت نفت بر رفتار سرمایهگذاری قابل تفکیک به دو رژیم میباشد. به گونهای که در هر دو رژیم، عدم اطمینان ناشی از تغییرات قیمت نفت به کاهش سرمایهگذاری منتهی شده اما تأثیرات آن در دو رژیم یکسان نمیباشد. بنابراین نااطمینانی ناشی از قیمت نفت دارای اثرات نامتقارن بر تصمیمات سرمایهگذاری است. همچنین، نتایج حاصل از برآورد مدل حاکی از آن است که بهبود کیفیت نهادی به افزایش سرمایهگذاری در اقتصاد ایران منتهی شده است. در عین حال تحریمهای اعمال شده از سوی دولت امریکا علیه اقتصاد ایران تأثیری منفی بر سرمایهگذاری داشته است. همچنین نتایج نشان داده که بحران مالی 2008 تصمیمات سرمایهگذاری در اقتصاد ایران را تحت تأثیر قرار نداده است. این نتایج میتواند اطلاعات مهمی را برای دولت و بنگاههای اقتصادی که قصد سیاستگذاری و تصمیمگیری سرمایهای دارند، فراهم کند.
کشورهای صادر کننده نفت
محمد سخنور
چکیده
در این مقاله بهرهوری مخارج دولت در کشورهای عضو اوپک بررسی شده و اندازه بهینه آستانهای دولت تعیین میشود. برای رسیدن به این هدف، از مدل رشد درونزای بارو استفاده میشود که توسط کاراس مطالعه شده است. برای تخمین مدل کاراس از رویکرد دادههای پانل آستانهای استفاده میشود. دلیل استفاده از نمونه کشورهای عضو اوپک این است که دولتهای ...
بیشتر
در این مقاله بهرهوری مخارج دولت در کشورهای عضو اوپک بررسی شده و اندازه بهینه آستانهای دولت تعیین میشود. برای رسیدن به این هدف، از مدل رشد درونزای بارو استفاده میشود که توسط کاراس مطالعه شده است. برای تخمین مدل کاراس از رویکرد دادههای پانل آستانهای استفاده میشود. دلیل استفاده از نمونه کشورهای عضو اوپک این است که دولتهای آنها از نظر ساختار تأمین مالی مشابه هستند و در همه این کشورها درآمدهای نفتی سهم بالایی از GDP و منبع اصلی تأمین بودجه دولت است. با توجه به دادههای موجود، هشت کشور عضو اوپک جهت بررسی رابطه اندازه دولت و رشد اقتصادی انتخاب شدهاند. دوره مورد بررسی سالهای 2000 تا 2014 است. تخمینها نشان میدهد که مقدار آستانه اندازه دولت برای کشورهای عضو اوپک، در حدود 58/13 درصد بوده است. همچنین تخمین مدل کاراس نشان میدهد که در این کشورها بهرهوری مخارج دولت در مقدار قبل از آستانه اندازه دولت 72/0 و بعد از مقدار آستانه اندازه دولت منفی و در حدود 23/0- بوده است.
سرمایه انسانی
مهدی شهرکی؛ سیمین قادری
چکیده
در این مقاله عوامل مؤثر بر احتمال اشتغال مادران و کودکان (18-10 سال) خانوار شهری ایران با بسط یک الگوی نئوکلاسیکی رفتار خانوار بررسی شد که از روش پروبیت با دو معادله تصمیم در نرمافزار stata برای برآورد استفاده گردید. همچنین اثرات جانشینی و ثروتی نیروی کار نیز بررسی شد. حجم نمونه متشکل از 6517 خانوار شهری ایران در سال 1393 است که کودک 18-10 سال ...
بیشتر
در این مقاله عوامل مؤثر بر احتمال اشتغال مادران و کودکان (18-10 سال) خانوار شهری ایران با بسط یک الگوی نئوکلاسیکی رفتار خانوار بررسی شد که از روش پروبیت با دو معادله تصمیم در نرمافزار stata برای برآورد استفاده گردید. همچنین اثرات جانشینی و ثروتی نیروی کار نیز بررسی شد. حجم نمونه متشکل از 6517 خانوار شهری ایران در سال 1393 است که کودک 18-10 سال دارند و آمار مورد نیاز از اطلاعات هزینه و درآمد خانوارهای شهری ایران در سال 1393 استخراج شد. 40/46 درصد از حجم نمونه را کودکان دختر و 60/54 درصد را کودکان پسر تشکیل میدهد که 97/93 درصد کودکان غیر شاغل و 03/6 درصد آنها شاغل هستند. نتایج نشان داد که ترک تحصیل کودکان الزاماً برای اشتغال در بازار کار نیست. افزایش تحصیلات والدین تأثیر منفی بر اشتغال کودکان 18-10 سال دارد و تأثیر تحصیلات پدر بیشتر است. همچنین افزایش تحصیلات پدر احتمال اشتغال مادر خانوار را کاهش میدهد. اثر جانشینی نشان داد که کار مادر با کار کودک و کار پدر با کار مادر و کودک جانشین هم هستند و اثر ثروتی نشان داد که با افزایش درآمد سرانه خانوار احتمال اشتغال کودکان کاهش و احتمال اشتغال مادران افزایش مییابد. بعد خانوار نیز احتمال کار کردن مادر را کاهش و احتمال کار کردن کودکان را افزایش میدهد.
رشد اقتصادی
رمضان حسین زاده؛ محمود اسپندار
چکیده
صادرات یکی از عوامل مهم و اثرگذار بر تولید بخشهای مختلف اقتصاد است. از این رو این مطالعه به بررسی اثر تغییر صادرات بر تولید بخشهای مختلف اقتصاد ایران در دوره 1390-1385 با استفاده از تحلیل داده-ستانده میپردازد. برای دستیابی به این هدف، از جداول داده-ستانده کشور در دو سال 1385 و 1390 و تکنیک تحلیل تجزیه ساختاری (SDA) استفاده شده است.بر اساس ...
بیشتر
صادرات یکی از عوامل مهم و اثرگذار بر تولید بخشهای مختلف اقتصاد است. از این رو این مطالعه به بررسی اثر تغییر صادرات بر تولید بخشهای مختلف اقتصاد ایران در دوره 1390-1385 با استفاده از تحلیل داده-ستانده میپردازد. برای دستیابی به این هدف، از جداول داده-ستانده کشور در دو سال 1385 و 1390 و تکنیک تحلیل تجزیه ساختاری (SDA) استفاده شده است.بر اساس این تکنیک، کل تغییر صادرات کشور به دو عامل تغییر حجم کل صادرات (با ثابت بودن ساختار صادرات) و تغییر ساختار صادرات (با ثابت بودن حجم کل صادرات) تجزیه شده است. نتایج بهدست آمده نشان میدهد تغییر ساختار صادرات (با ثابت بودن حجم صادرات) موجب افزایش 51/51947 میلیارد ریال در تولید کل بخشهای اقتصاد شده است. همچنین تغییر حجم صادرات (با ثابت بودن ساختار صادرات) موجب افزایش تولید کل اقتصاد به میزان 65/1270999 میلیارد ریال شده است. تغییر کل صادرات (مجموع اثر تغییر حجم و تغییر ساختار) نیز موجب افزایش تولید کل اقتصاد به میزان 16/1322947 میلیارد ریال شده است.
نابرابری درآمد
میثم رافعی؛ محمد صیادی
چکیده
تأمین رفاه اجتماعی جوامع ارتباط تنگاتنگی با نوع و نحوه کاربست سیاستهای مالی دولتها دارد. در همین راستا هدف اصلی این تحقیق بررسی رابطه کوتاهمدت و بلندمدت سیاستهای مالی دولت (تغییر در مخارج جاری و عمرانی) و رفاه اجتماعی است. برای این منظور، متغیرهای تحقیق شامل تولید ناخالص داخلی، ضریب جینی، مخارج جاری و عمرانی دولت و رفاه اجتماعی ...
بیشتر
تأمین رفاه اجتماعی جوامع ارتباط تنگاتنگی با نوع و نحوه کاربست سیاستهای مالی دولتها دارد. در همین راستا هدف اصلی این تحقیق بررسی رابطه کوتاهمدت و بلندمدت سیاستهای مالی دولت (تغییر در مخارج جاری و عمرانی) و رفاه اجتماعی است. برای این منظور، متغیرهای تحقیق شامل تولید ناخالص داخلی، ضریب جینی، مخارج جاری و عمرانی دولت و رفاه اجتماعی از طریق تبدیل همگن آمارتیاسن حاصل شده و کلیه متغیرها به قیمتهای ثابت و برای دوره زمانی سالیانه 1393-1350 در مدل وارد شده است. نتایج بهکارگیری آزمون ARDL کرانهها که توسط پسران و همکاران (2001) تعمیم یافته است، نشان میدهد بهترین مدل انتخابی، ARDL(4,4,0,4) بوده که تحلیل ضرایب بیانگر آن است که، به طور نسبی در کوتاهمدت مخارج جاری دولت با رفاه اقتصادی رابطه معکوس و مخارج عمرانی و رشد اقتصادی با رفاه اقتصادی رابطه مستقیم دارند، اما در بلندمدت متغیر مخارج جاری با رفاه اجتماعی رابطه مستقیم و متغیر مخارج عمرانی دولت با رفاه اجتماعی رابطه معکوس دارد. این یافته با حقایق آشکار شده سیاستهای مالی دولت در ایران از جمله ناکارآمدی بودجه عمرانی دولت در تأمین اهداف توسعهای و ایجاد رفاه به دلیل نوسانی بودن بودجه عمرانی، طولانی شدن پروژههای عمرانی، انتخاب ناصحیح پروژهها و ناکارایی سرمایهگذاری دولتی سازگار است. سایر یافتهها مؤید این مطلب است که متغیر رفاه اجتماعی هم به نوسانات کوتاهمدتی که متغیرهای مخارج جاری و عمرانی دولت و رشد اقتصادی تجربه میکنند و هم به انحرافات از روند تعادلی بلندمدت در دوره گذشته رفاه اجتماعی واکنش نشان میدهد. یافته دیگر آنکه بررسی سرعت تعدیلات در مدل نشان میدهد در هر سال 23 درصد از عدم تعادل در رفاه اجتماعی در دوره بعد تعدیل میشود و حاکی از آن است که تعدیل به سمت تعادل نسبتاً به کندی صورت میگیرد.