با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور

2 عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع)

3 عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

اقتصاد ایران، مانند اکثر کشورهای صادرکننده نفت، با سهم عمده دولت در فعالیت‌های اقتصادی، تنیدگی سیاست‌های پولی و مالی و تحرک کم بخش تولید مواجه می‌باشد. لذا تغییرات ناگهانی قیمت نفت، تأثیرات معناداری بر تولید، تورم و حجم پول در کشور دارد. در این تحقیق با الگوی پیشنهادی کو و پرون (2007)، تکانه‌های ساختاری اقتصاد ایران ناشی از قیمت برون‌زای نفت، با در نظر گرفتن متغیرهای تولید، تورم و حجم پول به عنوان متغیرهای وابسته و درون‌زا طی دوره مطالعاتی فروردین1340 تا اسفند 1390 بررسی شدند. نتیجه اینکه پنج تکانه ساختاری در شهریور 52، مرداد 58، خرداد 69، مرداد73، وخرداد 85 شناسایی شد. بیشترین ضریب تأثیر قیمت نفت بر تولید، تورم و رشد پول به ترتیب در رژیم اول، اول و پنجم بوده است. همچنین بیشترین دوره تأثیر قیمت نفت بر تولید، تورم و رشد پول به ترتیب در رژیم چهارم، دوم و پنجم بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Impact of Oil Price Shocks on Inflation, Growth and Money; A Case Study of Iran

نویسندگان [English]

  • Abo Alghasem AsnaAshari 1
  • Kamran Nadri 2
  • Asghar Abolhasani 1
  • Nader Mehregan 3
  • Mohammad Reza Babaei 1

1 Faculty Member of Payam-e-Noor University

2 . Faculty Member of Imam Sadegh University

3 Faculty Member of Boo-Ali Sina University

چکیده [English]

Like most of oil exporting countries, Iran’s economy is exposed to the government’s great share of economic activites, complicated monetary and economic policies and a meager activity in production section.Thus a shock in oil price has a significant effect on domestic production, inflation and money. On the proposed model of Qu and Perron (2007), the present study Investigates structural shocks of Iran’s economy stemed from exogenous oil price considering the variables of production, inflation and money as independent and endogenous variables during the period from March 1961 to February 2012. Accordingly, five structural shocks have been identified in September 1973, July 1979, May 1990, July 1994 and May 2006. The most considerable effect of oil price on production, inflation and money growth were in the first, first and fifth regimes respectively. Moreover, the longest period of oil price effects on production, inflation and money growth were in forth, second and fifth regimes respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Structural Shocks
  • Qu & Perron Model
  • Iranian Economy
ابراهیمی، محسن و شکری، نوشین (1391). "بررسی اثرات نامتقارن تکانه قیمتی نفت بر شاخص قیمت سهام: تشکیل و مقایسه فواصل اطمینان خود راه‌انداز در توابع واکنش آنی". فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی در ایران، دوره اول، شماره 2، 144-115.
ارسلانی، علی (1380)." تأثیر قیمت نفت بر متغیرهای کلان ایران طی (1379-1342)". پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران.
اسدی، زیور؛ بهرامی، جاوید و طالبلو، رضا (1392). "تأثیر پدیده نفرین منابع بر توسعه مالی و رشد اقتصادی در قالب الگوی پانل پویا". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال سوم، شماره 10، 26-9.
امامی میبدی، علی (1385). "تحلیل عوامل مؤثر بر نفت خام". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، دوره 8، شماره 28، 126-111.
امامی، کریم و ادیب‌پور، مهدی (1388). "بررسی اثرات نامتقارن شوک‌های نفتی بر تولید". فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال سوم، شماره 4، پیاپی10،26 -1.
امینی، علیرضا (1986). "نفت ایران و تأثیرش در روابط بین‌الملل". استانبول، دانشگاه استانبول، چاپ اول.
امینی، مجید (1388). "وضعیت اقتصادی ایران و سیاست‌های اقتصادی اجرا شده در دوران جنگ". نگین ایران (مطالعات دفاع مقدس)، سال 8، شماره 30، 38-20.
بختیاری، صادق و حقی، زهرا (1380). "بررسی آثار افزایش درآمدهای نفتی بر بخش کشاورزی، مورد بیماری هلندی در اقتصاد ایران". اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 35، 138-109.
بهرامی، جاوید و نصیری، سمیرا (1390). "شوک نفتی و بیماری هلندی؛ بررسی موردی ایران". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال 16، شماره 48، 54-25.
پاسبان، فاطمه (1383). "تأثیر نوسانات قیمت نفت بر تولید بخش کشاورزی ایران". پژوهشنامه اقتصادی، شماره 12، 136-117.
پرگین، دانیل (1374)." نفت، پول، قدرت". ترجمه منوچهر غیبی ارطه‌ای. تهران: شرکت ملی نفت ایران، چاپ اول، جلددوم.
جعفری صمیمی، احمد؛ طهرانچیان، امیرمنصور؛ ابراهیمی، ایلناز و بالونژاد نوری، روزبه (1393). "اثر تکانه‌های پولی و غیر پولی بر تولید و تورم در یک الگوی تعادل عمومی پویای تصادفی در شرایط اقتصاد باز: مطالعه موردی اقتصاد ایران". فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، سال 3، شماره 10، 32-1.
جعفری‌صمیمی، احمد؛ احسانی، محمدعلی؛ طهرانچیان، امیرمنصور و قادری، سامان (1393)، "اثرات نامتقارن کل‏های پولی دیویژیا ‏بر تورم در ایران: کاربرد روش‏ چرخشی مارکوف"، فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال چهارم، شماره 16، 40-21.
جهانی رائینی، پروانه؛ مرتضوی، امیر و مجاهدی، محمدمهدی (1385). "بررسی آثار درآمدهای نفتی بر اقتصاد ایران". پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، شماره 39 و 40، 138-103.
حسینی نسب، ابراهیم و رضا قلی‌زاده، مهدیه (1389). "بررسی ریشه‌های تورم در اقتصاد ایران". فصلنامه پژوهش های اقتصادی، سال 10، شماره 1، 70-43.
حسینی نسب، ابراهیم و میرکاظمی مود، منا (1388). "اثر تکانه‌های نفتی بر متغیرهای کلان اقتصادی منتخب کشورهای صادرکننده و وارد کننده نفت". فصلنامه علوم اقتصادی، سال 2، شماره 7، 43 -27.
حلافی، حمیدرضا؛ اقبالی، علیرضا و گسکری، ریحانه (1383). "بررسی انحراف نرخ ارز از مسیر تعادلی خود". پژوهشنامه اقتصادی، سال 4، شماره 14، 189ـ 167.
خضری، محمد (1388). "بیماری هلندی و ضرورت استفاده درست از درآمدهای نفتی". فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 12، شماره 4، پیاپی 46، 82-67.
ربیع همدانی، هستی و پدرام، مهدی (1393). "اثر ثروت و فشار هزینه ناشی از شوک قیمت نفت در اقتصاد ایران: یک رویکرد نوکینزی". پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، دوره 22، شماره 70، 246-223.
سرزعیم، علی (1386). "بررسی اثرات تکانه‌های قیمت نفت بر متغیرهای اقتصاد کلان ایران". مطالعات اقتصاد انرژی، دوره 4، شماره 51، 27-12.
سیدمشهدی، پردیس السادات؛ قلمباز، فرهاد و اسفندیاری، علی اصغر (1390). "اهمیت صنعت نفت در ایجاد تولید و اشتغال در اقتصاد ایران و تأثیر آن بر سایر فعالیتهای اقتصادی". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، شماره 2، 161-133.
صادقی، سید کمال؛ متفکرآزاد، محمدعلی؛ پورعبادالهان کویج، محسن و شهباززاده خیاوی، اتابک (1392). "اثر بی‌ثباتی قیمت نفت بر رشد تولید ناخالص داخلی در ایران؛ تجزیه و تحلیل مدل چرخشی مارکوف". فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی در ایران، سال 2، شماره 5، 52-29.
صمدی، سعید؛ یحیی‌آبادی، ابوالفضل و معلمی، نوشین (1388). "تحلیل تأثیر شوک‌های قیمتی نفت بر متغیرهای اقتصاد کلان در ایران". فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال 17، شماره 52، 26-5.
طیب‌نیا، علی و قاسمی، فاطمه (1385). "نقش تکانه‌های نفتی در چرخه‌های تجاری اقتصاد ایران". پژوهشنامه اقتصادی، سال 6، شماره 4، 80-49.
عصاری آرانی، عباس؛ جعفری صمیمی، احمد و رسولی، میرمیثم (1389). "بررسی تأثیر تکانه‌های قیمت نفت بر حساب جاری کشورهای عضو اوپک". فصلنامه اقتصاد مقداری (فصلنامه بررسی‌های اقتصادی)، سال 7، شماره 3، پیاپی 26، 22-1.
علمی، زهرا(میلا) و جهادی، محبوبه (1390). "تکانه‌های قیمت نفت و رشد اقتصادی (شواهدی از کشورهای عضو اوپک)". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، شماره 2، 40-11.
فدایی، مهدی و درخشان، مرتضی (1394)" تحلیل اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت تحریم‌های اقتصادی بر رشد اقتصادی در ایران"، فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال 5، شماره 18، 132-113.
فطرس، محمدحسن؛ غفاری، هادی و شهبازی، آزاده (1389). "مطالعه رابطه آلودگی هوا و رشد اقتصادی کشورهای صادرکننده نفت". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، شماره 1، 77-59.
کریم‌زاده، مصطفی؛ نصراللهی، خدیجه؛ صمدی، سعید؛ دلالی‌اصفهانی، رحیم و فخار، مجید (1388). "بررسی بیماری هلندی در اقتصاد ایران: تأثیرگذاری رابطه مبادله بر ساختار سرمایه‌گذاری". فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسی‌های اقتصادی سابق)، دوره 6، شماره 4، 172-147.
کمیجانی، اکبر؛ سبحانیان، سید محمدهادی و بیات، سعید (1391). "اثرات نامتقارن رشد درآمدهای نفتی بر تورم در ایران با استفاده از روشVECM ". فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی (رویکرد اسلامی-ایرانی)، سال 12، شماره 45، 226-201.
گسکری، ریحانه و اقبالی، علیرضا (1384). "اثر شوک نفتی بر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ایران". فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال 13، شماره 36، 75-62.
مرکز آمار ایران (1393). آمارهای موضوعی، جمعیت.
مقدم، محمدرضا و سزاوار، محمدرضا (1391). "بررسی تأثیر قیمت‌های جهانی نفت بر متغیرهای کلان اقتصادی در ایران". پژوهشنامه اقتصادی، دوره 12، شماره 47، 216-197.
مهرآرا، محسن و زارعی، محمود (1390). "اثرات غیر خطی مصرف انرژی بر رشد اقتصادی مبتنی بر رویکرد حد آستانه‌ای". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال 2، شماره 5، 43-11.
مهرآرا، محسن و مجاب، رامین (1388). "ارتباط میان تورم، نااطمینانی تورم، تولید و نااطمینانی تولید در اقتصاد ایران". فصلنامه پول و اقتصاد، شماره 2، 30-1.
مهرآرا، محسن و نیکی اسکویی، کامران (1385). "تکانه‌های نفتی و اثرات پویای آن بر متغیرهای کلان اقتصادی". فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، دوره 10،شماره40، 32-1.
مهرآرا، محسن؛ طیب‌نیا، علی و دهنوی، جلال (1391). "بررسی عوامل تأثیرگذار بر تورم در اقتصاد ایران با استفاده از الگوی سری زمانی غیر خطی نوعSTR ". تحقیقات اقتصادی، دوره 47، شماره 4، 242-221.
مهرگان، نادر و سلمانی، یونس (1393). "نوسانات اقتصادی نفت و رشد پایدار اقتصادی: مطالعه موردی ایران و ژاپن". فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، سال 3، شماره 10، 125-107.
مهرگان، نادر؛ محمدزاده، پرویز؛ حقانی، محمود و سلمانی، یونس (1392). "بررسی الگوی چندرفتاری رشد اقتصادی در واکنش به نوسانات قیمت نفت خام: کاربردی از مدل‌های GARCH و رگرسیون چرخشی مارکف". فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، شماره 12، 101-73.
نظرپور، محمد نقی؛ رضایی، فاطمه و خزایی، ایوب (1390). "تأثیر بحران اقتصادی جهان بر بانکداری اسلامی". اقتصاد اسلامی، شماره 42، 180-149.
نظری، محسن و مبارک، اصغر (1389). "وفور منابع طبیعی، بیماری هلندی و رشد اقتصادی در کشورهای نفتی". فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، سال 7، شماره27 ، 68-47.
نعمت اللهی، فاطمه و مجدزاده طباطبایی، شراره (1388). "تأثیر نوسانات قیمت نفت اوپک بر تراز تجاری ایران". فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال 3، شماره 4، پیاپی 10، 169-151.
هادیان، ابراهیم و پارسا، حجت (1385). "بررسی تأثیر نوسانات قیمت نفت بر عملکرد اقتصاد کلان در ایران". پژوهشنامه علوم اقتصادی، دوره 6، شماره 22، 132-111.

 

    
 
 
 
 Auty, R. M. (1993). “Sustaining Development in Mineral Economies: The Resource Curse Thesis, London: Routledge.
Bai, J. & Perron, P. (1998). “Estimating and Testing Linear Models with Multiple Structural Changes”. Econometrica, 66 (1), 47–78.
Berument, M. H., Ceylan, N. B. & Dogan, N. (2010). “The Impact of Oil Price Shocks on the Economic Growth of Selected MENA Countries”. The Energy Journal, 31(1), 149-176.
Burbidge, J. & Harrison, A. (1984). “Testing for the Effects of Oil-Price Rises Using Vector Autoregression”. International Economic Review, 25, 459–484.
Cashin, P., Mohaddes, K., Raissi, M. & Raissi, M. (2014). “The Differential Effects of Oil Demand and Supply Shocks on the Global Economy”. Energy Economics, 44(3), 113-134.
Carrion-i-Silvestre, J. L., Kim, D. & Perron, P. (2009). “GLS-Based Unit Root Tests with Multiple Structural Breaks both under the Null and the Alternative Hypotheses”. Econometric Theory, 25, 1754-1792.
Chapra, M. U. (2009). “The Global Financial Crisis”. Center for Islamic Area Studies at Kyoto University (KIAS). Kyoto University Publication.
 Corden, W.M. & Neary, J. P. (1982). “Booming Sector and De- Industrialization in a Small Open Economy”. The Economic Journal, 92, 825-848.
Farzanegan, M. R. & Markwardt, G. (2009). “The Effects of Oil Price Shocks on the Iranian Economy”. Energy Economics, 31, 134-151.
Ftiti, Z. (2010). “The Macroeconomic Performance of the Inflation Targeting Policy: An Approach Based on the Evolutionary co-Spectral Analysis (Extension for the Case of a Multivariate Process)”. Economic Modelling, 27, 468-476.
Ftiti, Z., Guesmi, K. & Teulon, F. (2014). “Oil Shocks and Economic Growth in OPEC Countries”. Working Paper Series No: 2014-064, Ipag Business School, URL: http: // www.ipag.fr/fr/accueil/la-recherche/publications-WP.html
Hamilton, J. D. (1983). “Oil and the Macroeconomy Since World War II”. Journal of Political Economy, 91, 228-248.
Hamilton, J. D. (1994). “Time Series Analysis”. 1st Edition, Princeton University Press.
Hamilton, J. D. (1996). “This is what Happened to the Oil Price-Macroeconomy Relationship”. Journal of Monetary Economics, 38, 215-220.
Hamilton, J. D. (2003). “What is an Oil Shock?”. Journal of Econometrics, 113, 363-398.
Kilian, L., Spatafora, N. & Rebucci, A. (2007). “Oil Shocks and External Balances”. IMF Working Paper,WP/07/110, E-File: http://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2007/wp07110.pdf
Kurozumi, E. & Tuvandorj, P. (2011). “Model Selection Criteria in Multivariate Models with Multiple Structural Changes”. Journal of Econometrics, 164, 218-238.
Lee, C.C. & Chang, C. P. (2005). “Structural Breaks, Energy Consumption, and Economic Growth Revisited: Evidence from Taiwan”. Energy Economics, 27(6), 857-872.
Mork, K. (1989). “Oil and the Macroeconomy when Prices Go Up and Down: An Extension of Hamilton’s Results”. Journal of Political Economy, 97,740-744.
OPEC Annual Bulletin (2014). “URL: http:// www.opec.org/opec_web/static_files_project/media/downloads/publications/ ASB2014.pdf
Qu, Z. & Perron, P. (2007). “Estimating and Testing Structural Changes in Multivariate Regressions”. Econometrica, 75,459–502.
Sachs, J. D. & Warner, A. (1995). “Natural Resource Abundance and Economic Growth. Harvard Institute for International Development”, Development Discussion Paper, No. 517.
Sachs, J. D. & Warner, A. (1997). “Natural Resources Abundance and Economic Growth”. Working Paper, Institue for International Development, Harvard University, 1-50.
Sachs, J. D. & Warner, A. (1999). “The Big Push, Natural Resource Booms and Growth”. Journal of Development Economics, 59, 43- 76.
Uma, K. E. & Ikpe, M. (2015). “Interaction between Oil Price Shocks and Nigeria’s non-oil Macroeconomy”. International Journal of Economics, Commerce and Management, 3(1), 1-13.