پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی

با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد انرژی ایران

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه کلیدواژه ها

لیست داوران 1400

لیست داوران 1399

بررسی نقش کیفیت نهادی در اثرگذاری رانت منابع طبیعی در توسعه مالی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 استاد گروه اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

وجود منابع طبیعی چنانچه چارچوب نهادی قوی وجود نداشته باشد می‌تواند از طریق رفتارهای رانت جویانه موجب افزایش فساد شود. بنابراین نقش عامل کیفیت نهادی غیر قابل انکار می‌باشد. در پژوهش حاضر به بررسی نقش کیفیت نهادی در اثرگذاری رانت منابع طبیعی در توسعه مالی ایران در دوره زمانی 2019-1984 پرداخته شده است. برای این منظور در ابتدا جهت استخراج شاخص‌های کیفیت نهادی و توسعه مالی از الگوی تحلیل مولفه-های اصلی و در ادامه از الگوی مارکوف سویچینگ جهت بررسی اثرگذاری رانت منابع طبیعی بر توسعه مالی در کشور در دو حالت با لحاظ و بدون در نظر گرفتن شاخص کیفیت نهادی استفاده شده است. افزایش رانت منابع طبیعی در حالتی‌که توسعه مالی در سطح و رژیم پایین باشد، تاثیر منفی و معنادار بر توسعه مالی داشته است. رشد اقتصادی و بهبود باز بودن تجاری نیز در تمامی سطوح و رژیم‌های حاکم بر توسعه مالی تاثیر مثبت و معنادار داشته است. افزایش تورم نیز در تمامی سطوح و رژیم‌های توسعه مالی تاثیر منفی و معنادار بر توسعه مالی داشته است. افزایش رانت منابع طبیعی با لحاظ بهبود شاخص کیفیت نهادی تنها در حالتی‌که سطح و رژیم توسعه مالی در کشور پایین است، تاثیر مثبت و معنادار بر توسعه مالی داشته است. این موضوع نشان می‌دهد بهبود کیفیت نهادها در کشور هم به‌طور کامل قادر به حذف بیماری هلندی و نفرین منابع نمی‌باشد و این موضوع با تاثیر غیرمعنادار رانت منابع طبیعی با لحاظ بهبود شاخص کیفیت نهادی در رژیم و سطح بالای توسعه مالی در کشور قابل مشاهده می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the role of institutional quality in the impact of natural resource rents on Iran's financial development

نویسندگان [English]

  • fereshteh majidzadeh 1
  • nazar dahmardeh 2

1 PhD in Economics at Sistan o Baluchestan University

2 Professor in Economics at Sistan o Baluchestan University

چکیده [English]

Existence of natural resources can increase corruption through rent-seeking behaviors if there is no strong institutional framework. In the present study, the role of institutional quality in the impact of natural resource rents on the financial development of Iran in the period 1984-2019 has been investigated. For this purpose, first to extract the indicators of institutional quality and financial development from the model of principal component analysis and then from the Markov switching model to investigate the effect of natural resource rents on financial development in the country in two cases with and without considering Institutional quality index has been used. Increasing the rent of natural resources has had a negative and significant impact on financial development in low regime of the financial development. Economic growth and trade openness have also had a positive and significant impact on all levels and regimes of financial development. Increasing the rent of natural resources in terms of improving the institutional quality index has had a positive and significant effect on financial development in a low regime. Increasing the inflation has had a negative and significant effect on financial development in all regimes of financial development. It shows that improving the quality of institutions in the country is not able to eliminate the Dutch disease and the curse of resources completely, and this issue with the non-significant impact of natural resource rents in terms of improving the institutional quality index in the high regime of financial development in the country is visible.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Natural Resource Rent
  • Institutional quality
  • Financial Development
مراجع
اسدپور، احمدعلی (1399). "اثر باز بودن، رابطه مبادله و سرمایه انسانی بر بهره‌وری کل عوامل تولید در ایران". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 10، شماره 40، 122-109.
جواهری، بختیار؛ احمدزاده، خالد و شاه‌ویسی، حمیرا (1399). "بررسی تأثیر کیفیت نهادها بر توسعه مالی کشورهای در حال توسعه". فصلنامه نظریه‌های کاربردی اقتصاد، سال 7، شماره 4، 270-251.
خاوری، حمید؛ فلاحی، محمدعلی و صالح‌نیا، نرگس (1400) "بررسی کانال‌های اثرگذاری تلاطم قیمت نفت بر رشد اقتصادی ایران از طریق برخی متغیرهای نهادی، پولی و مالی". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 11، شماره 43، 50-31.
خداپرست‌مشهدی، مهدی؛ فلاحی، محمدعلی و رجب‌زاده مغانی، ناهید (1395). "بررسی نقش کیفیت نهادی بر توسعه مالی در کشورهای منتخب عضو سازمان کنفرانس اسلامی". اقتصاد پولی مالی، سال 23، شماره 11، 45-26.
خلیلی عراقی، منصور ؛ برخورداری دورباش، سجاد و گلوانی، امین (1399). "بررسی تأثیر توسعه مالی بر کارایی سیاست پولی و هدف‌گذاری تورمی". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 10، شماره 39، 28-15.
رضایی، محمد؛ یاوری، کاظم؛ عزتی، مرتضی و اعتصامی، منصور (1394). "بررسی اثر وفور منابع طبیعی بر سرکوب مالی و رشد اقتصادی از کانال اثرگذاری بر توزیع درآمد". فصلنامه پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، دوره 4، شماره 14، 122-89.
روحانی، مریم (1392). "اثر درآمدهای نفتی بر توسعه مالی در دو بخش بازار سهام و سیستم بانکی در کشورهای منتخب عضو اوپک". پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
رودری، سهیل؛ همایونی‌فر، مسعود و سلیمی‌فر، مصطفی (1399). "تأثیر نوسانات نرخ ارز اسمی و چرخه‌های تجاری بر مطالبات شبکه بانکی کشور با تأکید بر تغییرات رژیم و زمان-مقیاس". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، دوره 25، شماره 85، 64-35.
زارعی، پگاه؛ طهرانچیان، امیرمنصور؛ ابونوری، اسمعیل و تقی‌نژاد عمران، وحید (1398). "نقش بی‌ثباتی قیمت نفت و نرخ ارز در بدهی دولت به شبکه بانکی: رهیافت مارکوف سوئیچینگ موجک بنیان". پژوهشنامه‌ی اقتصاد کلان، سال 14، شماره 27، 339-309.
شاه‌پرست، الهه (1395). "تأثیر آستانه‌ای درآمدهای نفتی در اثرگذاری توسعه مالی بر رشد اقتصادی در ایران (1391-1352)". پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
فتحی‌زاده، حسین؛ نونژاد، مسعود؛ حقیقت، علی و امینی‌فرد، عباس (1399). "رابطه بین رشد اقتصادی، شدت انرژی و توسعه مالی در بخش‌های اقتصاد ایران". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 10، شماره 40، 76-55.
محمدزاده، پرویز؛ بهبودی، داوود و ابراهیمی، سعید (1392). "رابطه میان مصرف انرژی و توسعه مالی در ایران". فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، دوره 10، شماره 39، 104-77.
محمدی، تیمور؛ ناظمان، حمید و خداپرست پیرسرایی، یونس (1393). "بررسی رابطه علّیت پویای بین توسعه مالی، باز بودن تجاری و رشد اقتصادی، مقایسه موردی دو کشور نفتی ایران و نروژ". فصلنامه اقتصاد انرژی ایران، سال 3، شماره 10، 178-151.
مهدوی عادلی، محمدحسین و روحانی، مریم (1398). "اثر وفور منابع طبیعی بر توسعه مالی در کشورهای منتخب اوپک نفت و گاز (با تأکید بر شاخص چندبعدی توسعه مالی در بازار سهام". فصلنامه دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، دوره 12، شماره 42، 83-71.  
Atil, A., Nawaz, K., Lahiani, A. & Roubaud, D. (2020). “Are Natural Resources a Blessing or a Curse for Financial Development in Pakistan?”. The Importance of Oil Prices, Economic Growth and Economic Globalization. Resources Policy, 67, 101-683.
Atkinson, G. & Hamilton, K. (2003). “Savings, Growth, and the Resource Curse Hypothesis”. World Development, 31(11), 1793-1807.
Badeeb, R. A., Lean, H. H. & Smyth, R. (2016). “Oil Curse and Finance–Growth Nexus in Malaysia: The Role of Investment”. Energy Economics, 57, 154-165.
Bhattacharyya, S. & Hodler, R. (2010). “Natural Resources, Democracy, and Corruption”. European Economic Review, 54(4), 608-621.
Bhattacharyya, S. & Hodler, R. (2014). “Do Natural Resource Revenues Hinder Financial Development. The Role of Political Institutions”. World Development, 57, 101-113.
Bologna, J. & Ross, A. (2015). “Corruption and Entrepreneurship: Evidence from Brazilian Municipalities”. Public Choice, 165(1), 59-77.
Djankov, S., McLiesh, C. & Shleifer, A. (2007). “Private Credit in 129 Countries”. Journal of Financial Economics, 84(2), 299-329.
Dwumfour, R. A. & Ntow-Gyamfi, M. (2018). “Natural Resources, Financial Development and Institutional Quality in Africa: is there a Resource Curse?”. Resources Policy, 59, 411-426.
Girma, S. & Shortland, A. (2008). “The Political Economy of Financial Development”. Oxford Economic Papers, 60(4), 567-596.
Gylfason, T. (2001). “Natural Resources, Education, and Economic Development”. European Economic Review, 45(4-6), 847-859.
Hadj, T. B. & Ghodbane, A. (2021). “Do Natural Resources Rents and Institutional Development Matter for Financial Development Under Quantile Regression Approach?”. Resources Policy, 73, 102-169.
Hattendorff, C. (2014). “Natural Resources, Export Concentration and Financial Development (No. 2014/34). Diskussionsbeiträge.
Huang, Y. (2010). “Political Institutions and Financial Development: an Empirical Study”. World Development, 38(12), 1667-1677.
Hussain, M., Ye, Z., Bashir, A., Chaudhry, N. I., & Zhao, Y. (2021). “A Nexus of Natural Resource Rents, Institutional Quality, Human Capital, and Financial Development in Resource-Rich High-Income Economies”. Resources Policy, 74, 102259.
Javadi, S., Motevaseli, M. & Farsi, J. Y. (2017). “Oil Rent and Financial Environment: a Cross-Country Examination”. International Journal of Economics and Financial Issues, 7(1), 298-302.
Khan, M. A., Domicián, M., Abdulahi, M. E., Sadaf, R., Khan, M. A., Popp, J. & Oláh, J. (2020). “Do Institutional Quality, Innovation and Technologies Promote Financial Market Development”. European Journal of International Management, 14(1), 57-72.
Khan, M. A., Gu, L., Khan, M. A. & Oláh, J. (2020). “Natural Resources and Financial Development: The Role of Institutional Quality”. Journal of Multinational Financial Management, 56, 100641.
Khan, M. A., Khan, M. A., Abdulahi, M. E., Liaqat, I. & Shah, S. S. H. (2019). “Institutional Quality and Financial Development: The United States Perspective”. Journal of Multinational Financial Management, 49, 67-80.
Kilian, L. & Park, C. (2009). “The Impact of Oil Price Shocks on the US Stock Market”. International Economic Review, 50(4), 1267-1287.
Kuan, C. M. (2002). “Lecture on the Markov Switching Model”. Institute of Economics Academia Sinica. 8(15), 1-30.
Law, S. H. & Moradbeigi, M. (2017). “Financial Development and oil Resource Abundance–Growth Relations: Evidence from Panel Data”. Environmental Science and Pollution Research, 24(28), 22458-22475.
Lee, H. S., Chong, S. C. & Sia, B. K. (2019). “Financial Services and Globalisation in Belt and Road Countries”. The Service Industries Journal, Special Isuue, 1-28.
Leite, M. C. & Weidmann, J. (1999). “Does Mother Nature Corrupt? Natural Resources, Corruption, and Economic Growth. IMF Working Paper WP/99/85, Washington D.C.: International Monetary Fund.
Liu, R., Chen, J. & Wen, F. (2020). “The Nonlinear Effect of Oil Price Shocks on Financial Stress: Evidence from China”. The North American Journal of Economics and Finance, 55(1),101-317.
Ilo, B., Elumah, L. & Sayanolu, W. A. (2018). “Oil Rent and Financial Development: Evidence From Nigeria. Available at SSRN 3336099.
Mavrotas, G., Murshed, S. M. & Torres, S. (2011). “Natural Resource Dependence and Economic Performance in the 1970–2000 Period”. Review of Development Economics, 15(1), 124-138.
Porta, R. L., Lopez-de-Silanes, F., Shleifer, A. & Vishny, R. W. (1998). “Law and Finance”. Journal of Political Economy, 106(6), 1113-1155.
Robinson, J. A., Torvik, R. & Verdier, T. (2006). “Political Foundations of the Resource Curse”. Journal of Development Economics, 79(2), 447-468.‏
پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی
دوره 13، شماره 49
اسفند 1401
صفحه 122-107
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 01 آبان 1400
  • تاریخ بازنگری: 29 بهمن 1400
  • تاریخ پذیرش: 30 بهمن 1400
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار