با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکترای اقتصاد از دانشگاه دولتی باکو، کارشناس مسئول امور گمرکی، گمرک تبریز

2 استاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علوم آکادمی آذربایجان، باکو، آذربایجان

3 استاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی تابع صادرات محصولات بخش کشاورزی ایران برای کشورهای همسایه بوده که به منظور رسیدن به اهداف تحقیق بر اساس مدل تابع صادرات الهام گرفته شده از مقاله یان و لی به بررسی تاثیر متغیرهای تولید ناخالص داخلی، نسبت قیمت ها و نرخ ارز بر صادرات محصولات کشاورزی ایران پرداخته شده است. داده های مربوط به برآورد مدل تحقیق برای دوره 1386-1397 بوده که با رویکرد اقتصادسنجی و با استفاده از روش داده های تابلویی صورت گرفته است.
براساس یافته های پژوهش، اثر افزایش تولید ناخالص داخلی کشورهای همسایه بر صادرات محصولات کشاورزی ایران مثبت و معنی دار بوده و اثر افزایش نسبت قیمت‌ها بین ایران و کشورهای همسایه، همچنین اثر افزایش نسبت نرخ ارز بین ایران وکشورهای همسایه بر صادرات محصولات کشاورزی ایران، منفی و معنی دار هست. لذا افزایش تولید ناخالص داخلی کشورهای همسایه موجب افزایش صادرات محصولات کشاورزی ایران به این کشورها شده و با افزایش نسبت قیمت‌های داخلی نسبت به قیمت‌های کشورهای همسایه و افزایش نرخ ارز داخلی نسبت به نرخ ارز کشورهای همسایه موجب کاهش صادرات محصولات کشاورزی ایران می گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of GDP, price ratios and exchange rates in neighboring countries on Iran's agricultural exports

نویسندگان [English]

  • Mojahed Babapour 1
  • ISA ALIYEV 2
  • Seyed Mohammadreza Seyed Nourani 3

1 Ph.D. Student in Economics from Baku State University, Expert in Charge of Customs Affairs, Tabriz Customs

2 Professor, Faculty of Economics, Azerbaijan Academy of Sciences University, Baku, Azerbaijan

3 Professor, Faculty of Economics, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate the export function of Iranian agricultural products to neighboring countries. In order to achieve the objectives of the research we have employed an export function model inspired by Yan and Lee article and studied the effect of GDP variables, price ratios and exchange rates on Iran's agricultural exports. The data used here for the estimation of the research model were for the period 2008-2019 and have been processed via the econometric approach and the panel data method.
According to the research findings, the effect of increasing GDP of neighboring countries on the export of Iranian agricultural products has been positive and significant. On the contrary, the price ratio and exchange rate ratio between Iran and neighboring countries turned out to have negative and significant influence on the export of Iranian agricultural products. These imply that growth in GDP of neighboring countries has increased the export of Iranian agricultural products to these countries while increasing the ratio of domestic prices to the prices of neighboring countries and increasing the domestic exchange rate relative to the exchange rate of neighboring countries have reduced the export of Iranian agricultural products.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agricultural Exports
  • GDP
  • Exchange Rates
  • Price Ratios
  • Panel Data
آقاپور صباغی، محمد (1398). "بررسی عوامل مؤثر بر صادرات زعفران ایران به کشورهای بریکس (رهیافت پانل دیتا)". نشریه زراعت و فناوری زعفران، شماره 3، 420-411.
ابریشمی، حمید و مهرآرا، محسن (1385). "تأثیر آزادسازی تجاری بر رشد صادرات و واردات". فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، دوره 7، شماره 40، 14-1.
ابریشمی، حمید؛ گرجی، ابراهیم؛ احراری، مهدی و نجفیان، فرزانه (1388). "اثرات جهانی شدن بر صادرات غیرنفتی ایران". فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، دوره 9، شماره 51، 24-1.
امامی، کریم و شعبانی، نفیسه (1390). "تبیین تجارت درون صنعت میان کشورهای واقع در آسیای جنوب غربی در قالب مدل جاذبه". فصلنامه مدلسازی اقتصادی، دوره 3، شماره 3، 28-1.
پاکدامن، رضا (1377). "عوامل حقوقی بازدارنده و محدودکننده صادرات ایران". مجموعه مقالات اولین همایش سیاستهای بازرگانی و تجارت بین الملل، موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، دوره 1، شماره 1، 165-147.
پاکروان، محمدرضا و گیلان‌پور، امید (2014). "بررسی چشم‌انداز پتانسیل صادراتی و رقابت پذیری محصول کشاورزی ایران در خاورمیانه و شمال آفریقا". مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی، دوره 27، شماره 1، 63-51.
جلائی اسفندآبادی، سیدعبدالمجید و ایرانمنش، نسیم (1400). "بررسی مقایسه‌ای تأثیر سیاست‌های پولی و سیاست‌های سمت عرضه بر تولید بخش‌های کشاورزی، خدمات، صنعت و معدن در اقتصاد ایران". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 11، شماره 42، 80-59.
حسینی، میرعبدالله (1383). "آثار ترتیبات ‌تجاری ترجیحی بین ایران ‌و اعضای ‌اکو بر توسعة تجارت ایران". مؤسسة مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
خلیقی، لیلا و فدایی، شوکت (2017). "بررسی تأثیر نرخ ارز و سیاست‌های خارجی بر صادرات خرمای ایران". مجله انجمن علوم کشاورزی عربستان سعودی، 16(2)، 118-112.
رحمانی، تیمور (1387). "اقتصاد کلان". جلد 1، تهران، انتشارات برادران.
سپهردوست، حمید؛ تارتار، محسن و داوری کیش، راضیه (1399). "تأثیر بهره‌وری علمی بر رشد صادرات مبتنی بر فناوری برتر". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 11، شماره 41، 116-97.
سایت گمرک جمهوری اسلامی ایران، قسمت آمارهای کارشناسی شده صادرات و واردات، www.irica.ir.
شاکری، عباس (1383). "عوامل تعیین کننده صادرات غیرنفتی ایران". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، دوره 14، شماره 21، 50-23.
صفری، سکینه؛ رحمانی، مهدی و احمدی، حسن (1394). "تأثیر نوسانات نرخ ارز بر صادرات بخش کشاورزی (در راستای بند دوم سیاست‌های کلی کشاورزی)". فصلنامه سیاست‌های استراتژیک و کلان، دوره 2، شماره 5، 109-97.
طیبی، کمیل و فرهادی‌کیا، علی (1379). "اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت سیاست‌های ارزی بر صادرات غیرنفتی ایران (دوره 1340 تا 1376)". مجموعه مقالات دهمین کنفرانس سالانه سیاست‌های پولی و ارزی، تهران، موسسه تحقیقات پولی و ارزی، دوره 1، شماره 1، 309-287.
عزیزی، وحید؛ مهرگان، نادر و یاوری، غلامرضا (1395). "نقش سیاست‌های حمایتی در توسعه صادرات محصولات کشاورزی". مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، دوره 46، 19-10.
عظیمی، الناز و یحیی‌زاده‌فر، محمود (2015). "تأثیر برنامه‌های تشویقی و حمایت‌های صادراتی بر تجارت محصولات کشاورزی". فصلنامه مدلسازی اقتصادی، دوره دوم، شماره 7، 35-21.
کرمی، آیت و زیبایی، منصور (1387). "اثرات نوسان پذیری نرخ ارز بر صادرات محصولات کشاورزی در کشورهای مختلف". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، دوره 8، شماره 3، 71-59.
متوسلی، محمود (2001). "نقش کارگاه‌های کوچک صنعتی در ایجاد اشتغال و تنظیم بازار کار در بخش صنعت". کار و جامعه، شماره 39، 12-5.
معصوم‌زاده، الهه؛ الهی، ناصر؛ کیاالحسینی، سید ضیاء الدین و عربی، سید هادی (1400). "بررسی آثار موافقتنامه تجاری بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا بر بخش‌های صادراتی صنعت و کشاورزی؛ رهیافتی از مدل جاذبه". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 11، شماره 44، 120-105.
نوفرستی، محمد و عرب مازار، عباس (1373). "یک الگوی اقتصادسنجی کلان برای اقتصاد ایران". فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، دوره 1، شماره 1، 21-1.
هژبرکیانی، کامبیز و نیک اقبالی، سیروس (1379). "بررسی اثر عدم تعادل نرخ ارز بر عرضه صادرات محصولات کشاورزی". مجله تحقیقات اقتصادی، دوره 10، شماره 56، 53-39.
وبسایت خبرگزاری آنا، 14 مهر 1400، /www.ana.press/news
Anderson, J. E. (1979). “A Theoretical Foundation for the Gravity Equation”. American Economic Review, 69(1), 106–116.
Alvarez-Herranz, A. (2017). “Energy Innovation and Renewable Energy Consumption in the Correction of Air Pollution Levels”. Energy Policy, 105, 386–397.
Beck, T. & Levine, R. (2002). “Industry Growth and Capital Allocation: Does Having a Market-Or Bank-Based System Matter?”. Journal of Financial Economics, 64(2), 147-180.
Brunnschweiler, C. N. (2010). “Finance for Renewable Energy: an Empirical Analysis of Developing and Transition Economies”. Environment and Development Economics, 15(03), 241-274.
Giroud, X. & Mueller, H. M. (2015). “Capital and labor Reallocation Within Firms”. The Journal of Finance, 70(4), 1767-1804.
Greenwood, J. & Jovanovic, B. (1997). “Financial Development, Growth, and the Distribution of Income”. Journal of Political Economy, 98(5), 1076-1107.
Huang, Y. & Barker, T. (2012). “The Clean Development Mechanism and Low Carbon Development: A Panel Data Analysis”. Energy Economics, Elsevier, 34(4), 1033-1040.
Baltagi, B. H. (2005). “Econometric Analysis of Panel Data”. New York, John Wiley and Sons press.
Bergstrand, J. H. (1985). “The Gravity Equation in International Economic Foundations and Empirical Evidence”. Review of Economics And Statistics, 67, 474–481.
Bhagwati, J. & Panagariya, A. (1996). “The Theory of Preferential Trade Agreement, Historical Evolution and Current Trends”. The American Economic Review, 86(2), 83-106.
Bound, E. (1987). “An Econometric Study a Primary Commodity Exports from Development Country Regions to World”. Imf, 84(2), 191–227.
Deardorff, A. (1995). “Determinants of Bilateral Trade: Does Gravity Work in a Neoclassical World?”. NBER Working Papers. 53-77.
Engle, R. F. & Granger, C. W. J. (1987). “Cointegration and Error Correction: Representation, Estimation and Testing. Econometrica. 55(2), 251–76.
Frankel, J.A. (1993). “Is Japan Creating a Yen Bloc in the East Asia and the Pacific”. In: Frankel, J. A., Kahler, M. (Eds.), Regionalism and Rivalry: Japan and the United States in Pacific Asia”. University of Chicago Press, Chicago, 87-103.
Gilbert, N. A., Gustave Linyong, S. & Munchunga Divine, G. (2013). “Impact of Agricultural Export on Economic Growth in Cameroon: Case of Banana, Coffee and Cocoa”. International Journal of Business and Management Review, 1(1), 44–71.
Kalirajan, K. (2010). “Sources of Variation in Export Flows Over Time: A Suggested Methodology of Measurement”. International Journal of Business and Economics, 9(2), 175–178.
Khan, M. (1974). “Import and Export Demand in Developing Countries”. IMF, Staff Papers, 11(3), 678-693.
Khan, I. U. & Kalirajan, K. (2011). “The Impact of Trade Costs on Exports: An Empirical Modeling”. Economic Modeling, 28, 1341-1347.
Pesaran, M. H. (1984). “Macroeconomic Policy in an Oil-Exporting Economy White Foreign Exchange Controls”. Economical, 51, 253-270.
Pesaran, M. H., Kim. K, & Williamson, S. D. (1997). “Measuring Globalization Industries and National Industry Approach: Empirical Evidence Across Five Countries and Over Time”. Journal and International Business Studies, 53, 221-241.
Tinbergen, J. (1962). “Shaping The World Economy: Suggestions for an International Economic Policy”. New York, John Wiley and Sons Press. 73-121.
Yan, B. N. & Lee, T. P. (2017). “Demand, Costs and Product Scope in the Export Market”. European Economic Review, 100, 28-49.