پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی

با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد انرژی ایران

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه کلیدواژه ها

لیست داوران 1400

لیست داوران 1399

بررسی اثرات سرریز فضایی شهرنشینی بر رشد اقتصادی استان‌های ایران (رویکرد داده‌های تابلویی پویای فضایی)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم اقتصادی، پردیس بین‌الملل دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 استاد گروه اقتصاد دانشکده علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 دانشیار گروه اقتصاد دانشکده علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

4 استاد گروه اقتصادکشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

شهرها نقش مهمی در توزیع جمعیت و رشد اقتصادی ایفا می‌کنند. یکی از جنبه‌هایی که در ادبیات اقتصاد شهری به آن پرداخته می‌شود رابطه افزایش جمعیت شهری و رشد اقتصادی است. شهرنشینی ارتباط بین جمعیت، اشتغال، مهاجرت و محیط انسان ساخت است که توسعه آن در هر زمان و فضای جغرافیایی تحت تاثیر شرایط ملی و بین المللی است. با توجه به اینکه رشد اقتصادی یک منطقه جغرافیایی تحت تأثیر متغیرها و اثرات سرریز مناطق دیگر قرار دارد علاوه بر وابستگی فضایی ایجاد شده از طریق این متغیرها، اثراتی که در میان تمام مناطق جغرافیایی مشترک هستند نیز موجب ایجاد همبستگی در رشد اقتصادی واحدهای جغرافیایی می‌شوند لذا لازم است میان وابستگی ایجاد شده توسط این عوامل و وابستگی فضایی ناشی از اثرات فضایی متغیرها تفاوت قائل شد زیرا در غیر این صورت نقش اثرات فضایی پر رنگ‌تر از آنچه واقعیت دارد نشان داده خواهد شد. برای کنترل این اثرات، الگوهای فضایی با و بدون این اثرات در 30 استان ایران برآورد شده است نتایج نشان می‌دهد حتی با در نظر گرفتن اثرات عوامل عام مشترک، همچنان وجود خودهمبستگی مثبت فضایی بین رشد اقتصادی استان‌ها وجود دارد اما نکته‌ای که نتایج اعمال اثرات عوامل عام مشترک نشان می‌دهد این است که در نظر گرفتن این اثرات، باعث کاهش شدت اثر فضایی شده است. همچنین نتایج برآورد الگوی دوربین فضایی پویا، حاکی از آن است که رابطه شهرنشینی و رشد اقتصادی استان‌های ایران به صورت U معکوس است و اثرات سرریز شهرنشینی بر رشد اقتصادی استان‌های همجوار مثبت ‌و معنی‌دار می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Urbanization Spatial Spillover effects on Economic Growth in Iranian Provinces (Spatial Dynamic Panel Data)

نویسندگان [English]

  • mohamad ali shabani 1
  • Mahmood Hooshmand 2
  • Ali Akbar Naji Meidani 3
  • mohammad Ghorbani 4

1 Ph.D. Student in Economics, International Campus, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

2 Professor, Faculty of Administrative and Economic Sciences, Ferdowsi University of Mashhad, Iran

3 Associate Professor, Faculty of Administrative and Economic Sciences, Ferdowsi University of Mashhad, Iran

4 Professor of Agricultural Economics, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Iran

چکیده [English]

Cities play an important role in population distribution and economic growth. One of the aspects addressed in the urban economics literature is the relationship between urbanization and economic growth. Urbanization is the relationship between population, employment, migration and environment, Given that the economic growth of a geographical area is affected by variables and the effects of overflows of other areas, especially its neighbors, in addition to the spatial dependence created through these variables, the effects that are common to all geographical areas also cause correlation in economic growth of units. They become geographical, so it is necessary to differentiate between the dependence created by these factors and the spatial dependence caused by the spatial effects of variables, because otherwise the role of spatial effects will be more colorful than it really is. Therefore, to control these effects, spatial patterns were estimated once without these effects and once with these effects in 30 provinces of Iran. The results show that even considering the effects of common factors, there is still a positive autocorrelation. There is a gap between the economic growth of the provinces of the country . Results of applying the effects of common factors show is that considering these effects has reduced the intensity of the spatial effect. Also, the results of estimating the dynamic spatial Durbin model indicate that the relationship between urbanization and economic growth of Iranian provinces is inverted U and the effects of urban spillover on economic growth. Neighboring provinces are positive and meaningful.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic Growth
  • Spatial Dynamic Panel
  • Urbanization
  • Spillover Effects
مراجع
اُ سولیوان، آرتور (1386). "مباحثی در اقتصاد شهری". ترجمه جعفر قادری و علی قادری، جلد اول، نشر نور علم.
اکبری، نعمت الله (1384). "مفهوم مکانی و چگونگی اندازه‌گیری آن در مطالعات منطقه‌ای". فصلنامه تحقیقات اقتصادی ایران، سال 7، شماره 23، 68-39.
اکبری، نعمت‌الله و فرهمند، شکوفه (1384). "همگرایی اقتصادی کشورهای اسلامی و بررسی سرریزهای منطقه‌ای با تأکید بر نقش منتخبی از کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس )مطالعه‌ای بر مبنای اقتصادسنجی)". فصلنامه پژوهش‌های بازرگانی، شماره 34، 1–32.
برکچیان، سید مهدی؛ مدنی‌زاده، سید علی و پورجهانبخش، علی (1398). "وابستگی فضایی با عوامل مشترک: مطالعه موردی رشد اقتصادی استان‌های ایران". فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، شماره 92، سال 27، 68-45.
حیدری، حسن و عبدالعلی‌زاده، فیروز (1395). "رابطه بین توسعه آموزش، رشد اقتصادی و فناوری اطلاعات." فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، دوره 22، شماره 2، 98-77.
دلیری، حسن و رنانی، محسن (1386). "تأثیر سرمایه اجتماعی بر رشد اقتصادی: تبیین چارچوب نظری". مجله سیاست‌های اقتصادی. سال 2، شماره 4، 56-25.
دهقان شبانی، زهرا و شهنازی، روح الله (1396). "تحلیل تأثیر سرریزهای بین استانی سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی در ایران". تحقیقات اقتصادی، دوره 52، شماره 1، 115-89.
رحمانی، تیمور و حسن زاده، ابراهیم (۱۳۹۱). "اثر مهاجرت بر رشد اقتصادی و همگرایی منطقه‌ای در ایران"، فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، دوره ۲، شماره 5، ۱-19.
سامتی، مرتضی؛ فتح‌آبادی، مهدی و رنجبر، همایون (1393). "اثرات صرفه‌های تجمع صنعتی و شهرنشینی بر رشد اقتصادی: شواهدی از بازارهای ایران". فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال هشتم، شماره 3، 36-17.
شکیبایی، علیرضا؛ کمال الدینی، زهرا؛ طالقانی، فاطمه و احمدی‌نژاد، محمدرضا (1394). "بررسی سرعت همگرایی توزیع درآمد شهری و روستایی در استان‌های منتخب کشور (با رویکرد اقتصادسنجی فضایی)". فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، سال پانزدهم، شماره 57، 132-109.
شهبازی، کیومرث؛ رضایی، ابراهیم و حمیدی‌رزی، داوود (1394). "بررسی همگرایی اقتصادی کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی (اکو): رهیافت اقتصادسنجی فضایی". فصلنامه پژوهش بازرگانی، دوره 22، شماره 74، 199-156.
فرهمند، شکوفه (1386). "تحلیل فضایی توسعه شهری در ایران (تعامل بین شهر و اقتصاد)". پایان‌نامه دکتری، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم اداری و اقتصاد.
فرهمند، شکوفه و بدری، فروزنده السادات (1391). "بررسی رابطه بین تجمیع و رشد اقتصادی در منتخبی از کشورهای آسیا-اقیانوسیه". فصلنامه تحقیقات راه اندیشه، 157-139.
فرهمند، شکوفه و فرج قاسمیان، نرگس (1396). "تحلیل فضایی تأثیر توزیع اندازه‌ی شهرها بر رشد اقتصادی در ایران (90-1385)". تحقیقات اقتصادی، دوره 52، شماره 3، 710-687.
فرهمند، شکوفه؛ طیبی، سید کمیل و اکبری، نعمت الله (1388). "تأثیر نخست شهری بر رشد اقتصادی کشور". مجله تحقیقات اقتصادی، دوره 44، شماره 2، 42-28.
فلاحیان، ناهید (1384). "تحلیل نقش صنعتی‌سازی در شکل‌گیری فضایی مناطق کلانشهر تهران". رساله مقطع دکتری جغرافیای شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
فیندلی، سلی (1372). "برنامه‌ریزی مهاجرت‌های داخلی". ترجمه عبدالعلی لهسائی‌زاده، چاپ اول، شیراز، انتشارات نوید شیراز.
کازرونی، علیرضا؛ علیلو، خاطره و مظفری، زانا (1397). "بررسی تأثیر همزمان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و نرخ شهرنشینی بر رشد اقتصادی ایران". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال هجدهم، شماره 71، 260-225.
کهنسال، محمدرضا و حمیده‌پور، حمیده (1398). "تحلیل فضایی عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی با تأکید بر تجارت در کشورهای OECD". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال نهم، شماره 34، 130-115.
ممی‌پور، سیاب و عبدی، فهیمه (1396). "بررسی اثرات سرریز فضایی گردشگری بر رشد اقتصادی استان‌های ایران در چارچوب تحلیل همگرایی فضایی بتا". مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، شماره 22، 76-54.          
Ades, A. F. & Chua, H, B. (1997). “The Neighbors Curse: Regional Instability and Economic Growth”. Journal of Economic Growth, 2, 279-304.
Ades, A. F. & Glaeser, E. L. (1995). “Trade and Circuses: Explaining Urban Giants”. Quarterly Journal of Economics, 110, 195-227
Aghion, P. & Howitt, P. (2009). “The Economics of Growth”. MIT Press.
Bacolod, M., Blum, B. S. & Strange, W. C. (2010). “Elements of Skill: Traits, Intelligences, Education, and Agglomeration”. Journal of Regional Science, 50(1), 245-280.
Bai, J. & Ng, S. (2002). “Determining the Number of Factor in Approximate Factor Models”, Economica, 70(1), 191-221.
Barro, R. J. & Sala-I- Martin. (1995). “Economic Growth”. The MIT Press.
Bertinelli, L.  & Black, D. (2004). “Urbanization and Growth”. Journal of Urban Economics, 56, 80-96.
Blad, N. & Lannergren, S. (2010). “Spillovers Within Export Processing Zones: A Field Study on Domestic Export Companies in Kenya”, Bachelor thesis NEKK01, LUND University, School of Economics and Management: Sweden.
Brata, A. G. (2009). “Does Geographic Factors Determine Local Economic Development?”. MPRA Paper No. 15817
Brulhart, M. & Sbergami, F. (2009). “Agglomeration and Growth: Cross-Country Evidence”. Journal of Urban Economics, 65, 48-63.
Cali, M. & Menon, C. (2009). “Does Urbanisation Affect Rural Poverty? Evidence from Indian Districts”. SERC Discussion Paper 14, Spatial Economics Research Centre, the UK.
Christaller, W. (1933). Die Zentralen Orte in Süddeutschland, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt, English edition (1966). “The Central Places in Southern Germany”, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, NJ.
Coakley, J., Fuertes, A. M. & Smith, R. (2002). “A Principal Components Approach to Cross-Section Dependence in Panels”, 10th International Conference on Panel Data, Berlin, July 5-6, 2002 B5-3, International Conferences on Panel Data.
Conley, T. & Ligon, E. (2002). “Economic Distance and Cross-country Spillover”. Journal of Economic Growth, 7, 157-187.
Corrado, L. & Fingleton, B. (2012). “Where is The Economics in Spatial Econometrics?”. Journal of Regional Science, 52, 210–239.
Davis, H. (1960). “The Build-Up Time of Waiting Lines”. Naval Research Logistics Quarterly, 7(2). 185-193
Duranton, G. & Puga, D. (2001). “From Sectoral to Functional Urban Specialization”. CEPR Discussion, Paper 2971.
Elhorst, J. P. (2014). “Spatial Econometrics, from Cross-Sectional Data to Spatial Panels”. Springer Briefs in Regional Science, Springer.
Elliott, G. (1993). “Spatial Correlation and Cross Country Regression”. Manuscript.
Enders, W. (1995). “Applied Econometric Time Series”. Wiley, New York.
Enflo, Kerstin. Missiaia, Anna. & Rosés Joan. (2019). “The More, the Merrier? Urbanization and Regional GDP Growth in Europe over the 20th Century”. University of Southern Denmark, Odense 25-26 April 2019, Preliminary draft. Do Not Cite Without Permission. pp. 1-19.
Ertur, C. & Koch, W. (2011). “Growth, Technological Interdependence and Spatial Externalities: Theory and Evidence”. Journal of Applied Econometrics. 22, 1033-1062.
Fay, M. & Opal, C. (2000). “Urbanization without A Not-So-Uncommon Phenomenon”. Charlotte Opal Was a Summer Intern at The World Bank.
Fingleton, B. (2008). “A Generalized Method of Moment's Estimator for a Spatial Model with Moving Average Errors with Application to Real Estate Prices”. Empirical Economics, 34, 35-57.
Fujita, M. & Ogawa, H. (1982). “Multiple Equilibria and Structural Transitional of Non - monocentric Urban Configurations”. Regional Science and Urban Economics, 12, 161-196.
Glaeser, E. L., Rosenthal, S. S. & Strange, W. C. (2010). “Urban Economics and Entrepreneurship”. Journal of Urban Economics, 67, 1-14.
Hamilton, J. D. (1994). “Time Series Analysis”. Princeton University Press, New Jersey.
Helsley, R. & Strange, W. (1990). “Matching and Agglomeration Economies in a System of Cities”. Regional Science and Urban Economics, 20, 189-212
Henderson, J. V. (1974). “The Sizes and Types of Cities”. American Economic Review, 64, 640-56
Henderson, J. V. (2002). “The Urbanization Process and Economic Growth: The So-What Question”. Journal of Economic Growth, 24(96), 41-63
Henderson, J. V. (2003). “Evidence on the Political Economy of the Urbanization Process”. Brown University Mimeo.
Henderson, J. V. (2004). “Urbanization and Growth”. Hand Book, Brown University.
Hendry, D. F. (1995). “Dynamic Econometrics”. Oxford University Press, Oxford.
Kumar, Alok. & Kober, Brianne. (2012). “Urbanization, Human Capital, and Cross-Country Productivity Differences”. Economics Letters, 117(1), 14–17.
Lefebvre, H. (2009b). “State, Space, World Selected Essays”. Edited by Neil Brenner and Stuart Elden. University of Minnesota Press.
LeSage, J. & Pace, K. R. (2009). “Introduction to Spatial Econometrics”. Chapman and Hall/CRC, London.
Levy, M. J. (1985). “Urban and Metropolitan Economics”. New York: McGraw Hill Pubilishing Co.
Lösch, A. (1954). “The Economics of Location”, Yale University Press, New Haven, orig. edn. (1940), Die Räumlische Ordnung der Wirtschaft, Gustav Fischer, Jena
Loughran, T. & Schultz, P. (2005). “Liquidity: Urban Versus Rural Firms”. Journal of Financial Economics, 78(2), 341-374.
Lucas, R. Jr. (1988). “On the Mechanics of Economic Development”. Journal of Monetary Economics, 22(1), 3-42.
Mankiw, N. G., Romer, D. & Weil, D, N. (1992). “A Contribution to the Empirics of Economic Growth”. The Quarterly Journal of Economics, 107(2).
McKenzie, D. & Sasin, M. (2007). “Migration, Remittances, Poverty, and Human Capital: Conceptual and Empirical Challenges”. Policy Research Working Paper 4272, The World Bank.
Montmartin, M. & Herrera, M. (2014). “Internal and External Effects of R&D Subsidies and Fiscal Incentives: Empirical Evidence Using Spatial Dynamic Panel Models”. Research Policy, 44, 1065-1079.
Moreno, R. & Trehan, B. (1997).” Location and Growth of Nations”. Journal of Economic Growth. 2 (4). 339-418.
Nguyen, Ha Minh. & Nguyen, Le Dang. (2016). “The Relationship between Urbanization and Economic Growth: an Empirical Study on ASEAN Countries”. International Journal of Social Economics. Pp. 12-37
Pesaran, M. H. (2004b). “Estimation and Inference in Large Heterogeneous Panels with a Multifactor Error Structure”, CESifo Working Paper 1331.
Pesaran, M. H. (2006). “Estimation and Inference in Large Heterogenous Panels with Multifactor Error Structure”, Econometrica, 74, 967–1012.
Quah, D. (1993a). “Emprical Cross-Section Dynamics in Economic Growth”. European Economic Review, 95(4), 427-434.
Saglam, B. & Yetkiner, H. (2014). “A Romerian Contribution to the Empirics of Economic Growth”. Journal of Policy Modeling, 36, 257-272.
Sheng, Y. K. (2004). “Urbanization and Internal Migration, in Selected Papers of the Fifth Asian and Pacific Population Conference”. Theory, 20(3), 597-625.
Singh, Rup. Swami, Niraj S. & Prasad, Biman C. (2014). “Urbanization and Economic Growth: An Empirical Study of Pacific Island Economies”. Faculty of Business and Economics. The University of the South Pacific.
Tobler, W. (1970). “A Computer Movie Simulating Urban Growth in the Detroit Region. Economic Geography, 46, (Supplement: Proceedings International Geographical Union”. Commission on Quantitative Methods, 234-240.
United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division. (2017). World Population Prospects: The 2017 Revision, Key Findings and AdvanceTables. Working Paper No. ESA/P/WP/248.
Venables, Anthony, J. (2006). “Shifts in Economic Geography and Their Causes”. Economic Review Fourth Quarter, 61-85.
Weber, A. (1909). “Theory of the Location of Industry”.University of Chicago Press, Chicago
Williamson, J. G. & Kelly, A. C. (1980). “Modeling Urbanization and Economic Growth”. International Institute For Appled Systems Analysis Laxenburg, Austria.
پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی
دوره 12، شماره 47
تیر 1401
صفحه 53-76
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 02 اسفند 1399
  • تاریخ بازنگری: 24 خرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 29 خرداد 1400
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار