بررسی عوامل مؤثر بر توسعه مالی در ایران مبتنی بر رویکرد بیزین

بهلولوند, الهه; فراهانی فرد, سعید

doi:10.30473/egdr.2020.52772.5804

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه قم

² دانشیار گروه اقتصاد اسلامی دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه قم

https://doi.org/10.30473/egdr.2020.52772.5804

چکیده

توسعه مالی از جمله عواﻣل مهم و مؤثر بر فرایند ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدی است و مورد توجه برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران قرار دارد. توسعه مالی مفهومی چند وجهی است که علاوه بر بعد پولی و بانکی، ابعاد دیگری چون آزادی بخش مالی، کیفیت مقررات و نظارت حاکم بر این بخش، پیشرفت‌‌های فناوری و ظرفیت‌‌های نهادی موجود را نیز شامل می‌شود. بر این اساس مطالعه حاضر، ضمن شناسایی 16 متغیر مؤثر بر شاخص توسعه مالی، به رتبه‌بندی آنها در کشور ایران با استفاده از روش متوسط‌گیری بیزینی (BMA) طی سال‌های (1396-1370) می‌پردازد. نتایج مبنی بر احتمال شمول متغیرها در الگو حاکی از آن است که نسبت نقدینگی و ریسک اعتباری از جمله مؤثرترین عوامل اقتصادی بر توسعه مالی ایران هستند. اندازه دولت، نرخ تورم، باز بودن تجاری، نسبت اوراق مشارکت و اندازه بازار بانکی نیز به ترتیب رتبه سوم تا هفتم را در الگوی توسعه مالی به خود اختصاص داده‌اند. متغیرهای مذکور شاخص توسعه مالی را در جهت مثبت تحت تأثیر قرار داده‌اند. همچنین متغیرهای رتبه کنترل فساد و رتبه اثر بخشی دولت به ترتیب با احتمال وقوع 44% و 36% مؤثرترین عوامل غیراقتصادی و نهادی در الگوی توسعه مالی کشور ایران می‌باشند و شاخص توسعه مالی را در جهت منفی متأثر می‌سازند. از سوی دیگر رابطه با اهمیتی بین کسری بودجه دولت و توسعه مالی در ایران با توجه به احتمال پایین حضور این متغیر در الگو مشاهده نمی‌شود؛ به نظر می‌رسد که این متغیر تنها از کانال سایر متغیرهای لحاظ شده در الگو می‌تواند بر توسعه مالی تأثیرگذار باشد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22285954.1400.12.45.5.4

عنوان مقاله [English]

The Study of Effective Factors on Financial Development in Iran on the Bayesian Approach

نویسندگان [English]

elahe bohloolvand ¹
saeed farahanifard ²

¹ Ph.D. Student in Economics, Faculty of Economics, University of Qom

² Associate Professor, Faculty of Economics, University of Qom

چکیده [English]

Financial development is one of the important and effective factors on the countries economic development and it is considered by planners and policymakers. Financial development is a multifaceted concept that, in addition to the monetary and banking dimension, includes other dimensions such as financial freedom, quality of governance and oversight, technological advances and existing institutional capacity. So this study, identifies 16 effective variables on financial development index and ranks them using the Bayesian model averaging (BMA) in Iran during 1991-2017.
Inclusion probability indicates that liquidity ratio and credit risk are the most effective economic factors on Iran's financial development. Inclusion probability indicates that the size of the government, the rate of inflation, the openness of trade, the ratio of participation bonds and the size of the banking market take third to seventh rank regarding their effects on financial development model of Iran respectively. These variables have positively affected on the financial development index. Also, corruption control rank and government effectiveness rank with 44% and 36% probability of occurrence are the most effective non-economic and institutional factors in the financial development model of Iran, respectively, and affect the financial development index in a negative direction.On the other hand, there is no significant relationship between government budget deficit and financial development in Iran, due to the low probability of this variable in the model; it seems that this variable can affect financial development only through the channel of other variables included in the model

کلیدواژه‌ها [English]

Financial Development
Financial Markets
Bayesian Model Averaging (BMA)
Weighted Average Least Squares (WALS)

مراجع

آل‌عمران، رویا و آل‌عمران، سیدعلی (1393). "بررسی تأثیر کسری بودجه دولت بر حجم نقدینگی؛ از کانال پایه پولی". تحقیقات توسعه اقتصادی، شماره 15. 22–1.

اربابیان، شیرین؛ زمانی، زهرا و صادقی محمدی، نگین (1397). "تأثیر توسعه بازارهای مالی بر ریسک بازار سهام، منتخبی از کشورهای D8". راهبرد توسعه، شماره 56، 186–164.

اشرفی، یکتا؛ خداپرست مشهدی، مهدی و سلیمی‌فر، مصطفی (1393). "نقش دولت‌ها در توسعه مالی: مطالعه موردی کشورهای عضو اوپک". فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، شماره ۲۲، دوره 70، ۲22-۲05.

حسینی، سیدمهدی؛ اشرفی، یکتا و صیامی‌عراقی، ابراهیم (۱۳۹۰). "بررسی رابطه توسعه مالی و رشد اقتصادی در ایران با معرفی متغیرهای جدید". فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، دوره 19، شماره ۶۰. 34-19.

حشمتی مولایی، حسین (1383). "عوامل مؤثر بر توسعه مالی در نظام بانکداری ایران". پژوهش نامه اقتصادی، سال 4، شماره 2 (پیاپی 13). 85-55.

رنانی، محسن (1384)." بازار یا نابازار؟ بررسی موانع نهادی کارائی نظام اقتصادی بازار در اقتصاد ایران" (چاپ دوم)، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، تهران.

سحابی، بهرام؛ اعتصامی، منصور و امین‌پور، خالد (1392). "بررسی اثر حکمرانی خوب و اندازه دولت بر توسعه مالی در کشور‌های منتخب". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال سوم، شماره ۱۲، 118-105.

شاکری، عباس و خسروی، حسن (1384). "آزمون نظریه مکینون شاو در اقتصاد ایران". پژوهش‌های اقتصادی، دوره 4، شماره 14، 126-109.

شوال‌پور، سعید و اشعری، الهام (1392). "بررسی تأثیر ریسک اعتباری بر سودآوری بانک‌ها در ایران". تحقیقات مالی، دوره 15، شماره 2، 246-229.

صمدی، علی حسین (1388). "توسعه مالی و آزمون فرضیه باز بودن همزمانی (تجاری و مالی): اقتصاد ایران (85-1350)". سیاست‌گذاری اقتصادی، دوره 1، شماره 2، 184-159.

عبدی، ابراهیم؛ خدادادکاشی، فرهاد و موسوی جهرمی، یگانه (1398). "تأثیر تغییرات قدرت بازار در صنعت بانکداری بر سرمایه‌گذاری شرکت‌ها با تأکید بر کانال محدودیت مالی". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 9، شماره 34، 76-59.

عرب مازار یزدی، محمد؛ باغومیان، رافیک و کاکه خانی، فرزانه (1392). "بررسی رابطه میان ترکیب دارایی - بدهی و ریسک نقدینگی بانک‌ها در ایران". دانش حسابرسی، سال سیزدهم، شماره ۵۲، 51-33.

فضلی، رقیه؛ عزیزنژاد، صمد و شعبانی، احمد (1388). "ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻋﻤﻖ ﻣﺎﻟﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ چند کشور ﻣﻨﺘﺨﺐ ﻃـﻲ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ۲۰۰۷-۲۰۰۴". مرکز پژوهش‌های مجلس.

فضلی، رقیه؛ عزیزنژاد، صمد و شعبانی، احمد (1390). "بررسی شاخص‌های عمق مالی در بازار سرمایه". مرکز پژوهش‌های مجلس.

کشاورز، هادی؛ دانش، سیدحسینعلی؛ انصاری سامانی، حبیب و داود فرهادی سرتنگی (1398). "اثر قواعد مالی ضد ادواری بر اقتصاد ایران با تأکید بر بخش نفت (با وجود صندوق توسعه ملی)". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 9، شماره 36، 94-77.

کمیجانی، اکبر و نادعلی، محمد (1386). "بررسی رابطه علّی تعمیق مالی و رشد اقتصادی در ایران". پژوهش نامه بازرگانی، شماره 44، 47-23.

گزارش اقتصادی و ترازنامه سال ١٣84، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران: تصویب شده در مجمع عمومی مورخ ٢ مهر ١٣85، تهیه و تنظیم در اداره بررسی‌های اقتصادی- بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، ١٣8٦.

محبی فیروزآبادی، مریم (1398)." فرهنگ اصطلاحات بازارهای مالی". دنیای اقتصاد، تهران.

محمدی، تیمور؛ ناظمان، حمید و خداپرست پیرسرایی، یونس (1393). "بررسی رابطه علّیت پویای بین توسعه مالی، باز بودن تجاری و رشد اقتصادی: مقایسه موردی دو کشور نفتی ایران و نروژ". پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، شماره 3، دوره 10، 178-151.

محمدی، حسین؛ اعلایی، محمدمهدی و اصغرنژاد، الهام (1393). "بررسی عوامل مؤثر بر توسعه مالی در کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی". سیاست‌های راهبردی و کلان، شماره 6، 37-25.

نادری، مرتضی (1382). "توسعه مالی، بحران‌های مالی و رشد اقتصادی" .فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، شماره 15، 62-37.

Anayiotos, G. & Hovhannes, T. (2010). “Institutional Factors and Financial Sector Development: Evidence from Sub-Saharan Africa”. (November 2009). IMF Working Paper No. 09/258-284.

Badeeb, R. & Lean, H. (2017). “Financial Development, Oil Dependence and Economic Growth: Evidence from the Republic of Yemen”. Studies in Economics and Finance, 34(2), 281-298.

Baltagi, B., Demetriades, P. & Law, S. H. (2008). “Financial Development and Openness: Evidence from Panel Data”. Journal of Development Economics, 89(2), 285-296.

Carranza, L., Galdon-Sanchez, J. E. & Gomez-Biscarri, J. (2010). “Understanding the Relationship between Financial Development and Monetary Policy”. Review of International Economics, 18(5), 849-864.

Coleman, J. (1988). “Social Capital in the Creation of Human Capital”. American Journal of Sociology, 94, 95-120.

Dornbusch, R. & Fischer, S. (1980). “Exchange Rates and the Current Account”. The American Economic Review, 70(5), 960-971.

Friedman, M. (1984). “Monetary Policy for the 1980s”. Hoover Institution Press. Stanford, California.

Gart, A. (1988). “Handbook of the Money and Capital Markets”. Library of Congress Cataloging – in- Publication Data. First Edition.

Gerschenkron, A. (1962). “Economic Backwardness in Historical Perspective”. Harvard University Press, Cambridge, MA.

Goldsmith, R. W. (1969). “Financial Structure and Development”. Yale University Press, New Haven and London.

Greenaway, D., Morgan, W. W. & Wright, P. (2002). “Trade Libralization and Growth in Developing Countries”. Journal of Development Economics, 67, 229-244.

Gurley, J. & Shaw, E. (1955). “Financial Aspects of Economic Development”. American Economic Review, 45, 515-538.

Gurley, J. & Shaw, E. (1967). “Financial Structure and Economic Development”. Economic Development and Cultural Change, 15, 257-268.

Huang, Y. (2005). “What Determines Financial Development?”. Bristol Economics Discussion Paper No 5/580.

Jung, W. S. (1986). “Financial Development and Economic Growth: International Evidence”. Economic Development and Cultural Change, 34, 336-346.

Khan, M. S., Senhadji, A. S. & Smith, B. D. (2006). “Inflation and Financial Depth”. Macroeconomic Dynamics, 10, 165-182.

King, R. G. & Levine, R. (1993). “Financial Intermediation and Economic Development”. in Financial Intermediation in the Construction of Europe, (EdsL) Colin Mayer an Xavier, 156-189.

Koop, G. (2003). “Bayesian Econometrics”. England, John Wiley & Sons Ltd.

Kornai, J. (1979). “Resource-Constrained Versus Demand-Constrained Systems”. Econometrica, 47(4), 801-819.

Levine, R. (2004). “Finance and Growth: Theory and Evidence”. NBER Working Paper No. 10766, 865-934.

Levine, R., Norman, L. & Thorsten, B. (2000). “Financial Intermediation and Growth: Causality and Causes”. Journal of Monetary Economics, 46, 31-77.

Lucas, R. E. (1988). “On the Mechanics of Economic Development”. Journal of Monetory Economics, 22(1), 3-42.

Mckinnon, R. I. (1973). “Money and Capital in Economic Development”. Washington, DC: Brooking Institution.

Patrick, H. (1966). “Financial Development and Economic Growth in Underdeveloped Countries”. Economic Development and Cultural Change, 12(2), 89-174.

Rousseau, P. & Vuthipadadorn, D. (2005). “Finance, Investment and Growth: Time Series Evidence from 10 Asian Countries”. Journal of Macroeconomics, 27, 182-198.

Sala-i-martin, X., Doppelhofer, G. & Miller, R. I. (2004). “Determinants of Long-Term Growth: A Bayesian Averaging of Classical Estimates (BACE) Approach”. American Economic Review, 94(4), 813-835.

Shaw, E. S. (1973). “Financial Deepeninig in Economic Development”. New York: Oxford University Press.

Taylor, M. (1987). “Financial Innovation, Inflation and the Stability of the Demand for Broad Money in the United Kingdom”. Bulletin of Economic Research, 39, 225-233.

بررسی عوامل مؤثر بر توسعه مالی در ایران مبتنی بر رویکرد بیزین

مراجع

مراجع

دوره 12، شماره 45دی 1400صفحه 94-75

دوره 12، شماره 45
دی 1400
صفحه 94-75