با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار اقتصاد، دانشگاه مفید، قم، ایران

2 دانشجوی دکتری اقتصاد پولی، دانشگاه مفید، قم، ایران

3 استادیار اقتصاد، دانشگاه مفید، قم، ایران

چکیده

توجه به نظام های منطقه ای و توجه به الزامات مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بعنوان راهگشای مدیریت موانع امنیت ملی همراه با روابط صلح آمیز اقتصادی، در فرایند منطقه گرایی حاصل می‌شود. یکی از این توافقنامه‌ها، اتحادیه اقتصادی اوراسیاEAEU ) ) است. مطالعه حاضر به بررسی آثار بالقوه موافقتنامه تجاری بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا بر بخش های صادراتی صنعت و کشاورزی با استفاده از مدل جاذبه طی بازه زمانی 2018-2001 می پردازد. نتایج نشان از تأثیر مثبت متغیرهای میانگین تولید ناخالص داخلی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی با صادرات در بخش صنعت و کشاورزی از کشور ایران به کشورهای اورآسیا و نشان از تاثیر منفی متغیرهای حاصل ضرب جمعیت کل کشور، نرخ تعرفه و نرخ ارز واقعی با صادرات دارد. حذف تعرفه تجاری بین ایران و اوراسیا می‌تواند بخش‌های مختلف اقتصادی ایران را منتفع کند و این منفعت زمانی بیشتر می‌شود که تعرفه بخش صنعت حذف شود. ازاین‌رو به سیاست‌گذاران اقتصادی پیشنهاد می‌شود که برای موفقیت در این توافقنامه، آثار اقتصادی آن را مورد توجه قرار دهند. درصورتی‌که بخش کشاورزی با محدودیت وارداتی مواجه شود، بیشتر آثار منفی را داشته و این گزینه می‌تواند سیاست نامناسب در توافقنامه با کشورهای اورآسیا باشد. همچنین ایجاد مکانیزم مالی مشترک برای مبادلات داخلی بین ایران و 5 کشور اوراسیا، ایجاد بانک اطلاعاتی تجار کشورهای عضو برای فعالان اقتصادی ایرانی، صدور روادید تجاری میان کشورهای عضو و تاسیس شورای مشترک اتاق‌های بازرگانی اوراسیا می تواند در افزایش آثار تجاری ایران با اورآسیا در بخش های صادراتی صنعت و کشاورزی مفید باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Potential Impacts of the Trade Agreement between Iran and the Eurasian Economic Union on the Export Sector of Agriculture and Industry; An Approach based on the Gravity Model

نویسندگان [English]

  • NASER ELAHI 1
  • Elahe Masoomzadeh 2
  • seyedziaadin kiaalhosseini 3
  • seyed Hadi arabi 1

1 Associate Professor of Economics, Mofid University, Qom, Iran

2 Ph.D. Student in Monetary Economics, of Economics, Mofid University, Qom, Iran

3 Assistant Professor of Economics, Mofid University, Qom, Iran

چکیده [English]

Consideration of regional systems as a way of managing national security barriers along with peaceful economic relations are achieved in the regionalization process. One of these agreements is the Eurasian Economic Union. The present study inspects the potential impact of the trade agreement between Iran and the Eurasian Economic Union on export sectors of industry and agriculture using the gravity model over 2001-2018.

The results demonstrate the positive effect of the mean variables of GDP and FDI on exports from Iran to Eurasia in industry and agriculture and indicate the negative effect of the variables on product deriving from multiplication of population, tariff rate and real exchange rate with exports. The elimination of trade tariffs between Iran and Eurasia can benefit various sectors of Iran's economy, and this benefit is further enhanced when the industry sector tariff is removed.

Economic policymakers should consider the economic implications of this agreement for success. If the agricultural sector is faced with import restrictions, it will most likely have negative effects and this option could be deemed as an inappropriate policy in agreement with the Eurasia. The creation of a joint financial mechanism for internal exchanges between Iran and the Eurasia, the formation of a database of Member States' traders for Iranian economic activists, the issuance of business visas among Member States and the establishment of a Eurasian Joint Chamber could enhance Iran's trade with Eurasia in the sector and it can be beneficial to exporting industry and agriculture.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Trade
  • Eurasian Economic Union
  • Export
  • Gravity Model
آقاصفری، حنانه؛ امینی‌زاده، میلاد و کرباسی، علیرضا (1398). "بررسی نقش نهادها و زیرساخت‌ها بر تجارت دوجانبه ایران با شرکای عمده تجاری". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 9، شماره 35، 78-53.
ابونوری، اسماعیل؛ سعادت، رحمان؛ بکی حسکویی، مرتضی و زارع، محمدحسن (1396). "اثرات رفاهی پیوستن ایران به سازمان جهانی تجارت در چارچوب مدل تعادل عمومی قابل‌محاسبه پویا". پژوهشنامه بازرگانی، دوره 21، شماره 84، 167-131.
بروجردی، علاء‌الدین؛ انصاری‌زاده، سلمان و کرمی، مهرداد (1390). "ژئواکونومی دریای خزر و تأثیر آن بر تأمین امنیت انرژی در اتحادیه اروپا". مجله راهبرد، شماره 60. 27-7.
جلایی، سید عبدالمجید و سلیمانی، سعید (1385). "یکپارچگی تجاری ایران با کشورهای عضو اکو: کاربرد یک مدل جاذبه". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، دوره 6، شماره 4، 24-1.
ذوقی‌پور، آمنه و زیبایی، منصور (1388). "بررسی اثرات آزادسازی تجاری بر متغیرهای کلیدی بخش کشاورزی ایران: مدل تعادل عمومی قابل محاسبه". مجله اقتصاد کشاورزی، شماره 4، 93-67.
رحمانی، میترا؛ عسگری، منصور و عابدین، محمدرضا (1385). "دستاوردهای تجاری تشکیل بلوک منطقه‌ای در مرکز قاره آسیا". مجله پژوهشنامه بازرگانی. دوره10، شماره 38، 236-213.
طیبی، سید کمیل و مصری‌نژاد، شیرین (1386). "آزادسازی تجاری بخش کشاورزی و کاربرد مدل‌های تعادل عمومی قابل محاسبه (CGE): مطالعه‌ی خانوارهای ایرانی". فصلنامه اقتصاد مقداری (فصلنامه بررسی‌های اقتصادی)، دوره 4، شماره 1، 24-5.
طیبی، سیدکمیل؛ گوگردچیان، احمد و عباسلو، یاسر (1390). "اثر هم‎گرایی اقتصادی بر روابط تجاری کشورهای عضو سازمان جهانی تجارت (WTO) و اتحادیه‎های منتخب". مجله تحقیقات اقتصادی، دوره 46، شماره 1، 150-137.
عابدینی، جواد و مسگری، ایمان (1391). "برآورد ظرفیت‌های صادراتی دوجانبه در صنایع غیرنفتی سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو)". فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، شماره 7، 96-75.
غلامی، علی (1385). " تحلیل آثار آزادسازی تجاری جمهوری اسلامی ایر ان با کشورهای مسلمان (دلالت‌های مدل جاذبه)". فصلنامه اندیشه صادق، مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق (ع)، دوره 8، شماره 22، 45-30.
فتحی، یحیی و یوسفی، محمدقلی (1397). "بررسی اثرات بازبودن تجارت بر رشد ارزش افزوده صنایع کارخانه‌ای کشورهای ملحق شده به سازمان تجارت جهانی: رویکرد پانل دیتای پویا". مجله پژوهشنامه اقتصادی، سال 18، شماره 69، 105-69.
کهنسال، محمدرضا و حمیده‌پور، حمیده (1398). "تحلیل فضایی عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی با تأکید بر تجارت". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 9، شماره 34، 130-115.
لطفعلی‌پور، محمدرضا؛ شاکری، سیده زهرا و کبری‌بطا، فاطمه (1390). " بررسی همگرایی اقتصادی میان ایران و کشورهای آمریکای لاتین (کاربرد مدل جاذبه)". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 1، شماره 3، 98-73.
معلمی، مژگان و اکبری، نعمت‌اله (1384). "یکپارچگی اقتصادی در کشورهای حوزه خلیج فارس (استفاده از یک روش اقتصادسنجی فضایی)". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال هفتم، شماره 25، 126-109.
میرفخرایی، سیدحسن (1395). "اتحادیه اقتصادی اوراسیا و الزامات ژئواکونومیک آن برای ایران". مجله مطالعات روابط بین‌الملل، سال هشتم، شماره 32، 175-143.
Boglioni, M. (2018). “European Economic Integration: Comparative Advantages and Free Trade of the Means of Production”. Structural Change and Economic Dynamics.51. 10.1016/j.strueco 2018/10/003
Carrere, C. (2006). “Revisiting the Effects of Regional Trade Agreements on Trade Flows with Proper Specification of the Gravity Model”. European Economic Review, 50(2), 223-247.
Cestepe, H., Yıldırım, E. & Bahtiyar, B. (2015). “The Impact of Trade Liberalization on the Export of MENA Countries to OECD Trade Partners”. Procedia Economics and Finance, 23, 1440-1445.
Cheong, J., Kwak, D. W. & Tang, K. K. (2018). “The Trade Effects of Tariffs and Non-Tariff Changes of Preferential Trade Agreements”. Economic Modelling, 70, 370-382.‏
Clingendael, I. (2015). “Expert Seminar: Eastern Partnership Countries between the EU and the Eurasian Economic Union: Prospects for Trade Relations and Economic Reforms”. Netherlands Institute of International Relations.
Doan, T. N. & Xing, Y. (2018). “Trade Efficiency, Free Trade Agreements and Rules of Origin”. Journal of Asian Economics, 55, 33-41.‏
Fry-McKibbin, R., Hsiao, C. Y. L. & Martin, V. L. (2018). “Global and Regional Financial Integration in East Asia and the ASEAN”. The North American Journal of Economics and Finance, 46, 202-221.
Hassan Khayat, S. (2019). “A Gravity Model Analysis for Trade between the GCC and Developed Countries”. Cogent Economics & Finance, 7(1), 135-192.
Kepaptsoglou, K., Karlaftis, M. G. & Tsamboulas, D. (2010). “The Gravity Model Specification for Modeling International Trade Flows and Free Trade Agreement Effects: a 10-year Review of Empirical Studies”. The Open Economics Journal, 3(1).‏
Konishi, H., Kowalczyk, C. & Sjöström, T. (2003). “Free Trade, Customs Unions, and Transfers”. Customs Unions, and Transfers.
Lim, E. S. & Breuer, J. B. (2019). “Free Trade Agreements And Market Integration: Evidence from South Korea”. Journal of International Money and Finance, 90, 241-256.‏
Panagariya, A. & Krishna, P. (2002). “On Necessarily Welfare-Enhancing Free Trade Areas”. Journal of International Economics, 57(2), 353-367.
Vinokurov, E. (2017). “Eurasian Economic Union: Current State and Preliminary Results”. Russian Journal of Economics, 3(1), 54-70.
Yi, S. S. (2015). “Free‐Trade Areas and Welfare: An Equilibrium Analysis”. Review of International Economics, 8(2), 336-347.