با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه بین‌الملل فردوسی مشهد

2 دانشیار و عضو هیئت علمی دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد

3 استادیار و عضو هیئت علمی دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

در این مطالعه به بررسی اثر وضع مالیات سبز در قالب سناریوهای مختلف (پایه، 5%، 10% و 20%) بر مصرف انرژی‌های فسیلی (نفت گاز، بنزین و گازطبیعی)، انتشار گازهای گلخانه‌ای و رفاه اجتماعی در ایران با مدل تعادل عمومی محاسبه‌پذیر پویای بازگشتی (RDCGE) پرداخته شد. کالیبراسیون مدل با بکارگیری ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1390 و سناریوی پایه (0% اعمال مالیات سبز) صورت پذیرفت. همچنین، جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار Matlab استفاده شد. نتایج نشان داد که همراه با افزایش نرخ وضع مالیات سبز، اگر یک شوک مثبت بر تولید ناخالص داخلی وارد شود، از روند افزایش مصرف نفت گاز، گاز طبیعی و بنزین کاسته می‌شود. همچنین، با اعمال 0% و 5% مالیات سبز، مصرف انرژی‌های فسیلی مورد بررسی کارایی نداشته، با اعمال 10% مالیات سبز، مصرف گاز طبیعی و بنزین کارایی داشته، لیکن مصرف نفت‌گاز کارایی ندارد. با اعمال 20% مالیات سبز، مصرف انرژی‌های فسیلی مورد بررسی کارایی خواهد داشت. همراه با افزایش نرخ وضع مالیات سبز، اگر یک شوک بر تولید ناخالص داخلی وارد شود، از روند افزایش انتشار گازهای آلاینده کاسته می‌شود و به منظور کاهش انتشار گازهای آلاینده در فرایند رشد اقتصادی، می‌بایست نرخ مالیات سبز بیش از 10% اعمال شود. در نهایت، همراه با افزایش نرخ وضع مالیات سبز از 0% به 5%، 10% و 20% اگر یک شوک بر تولید ناخالص داخلی وارد شود، رفاه اجتماعی به ترتیب، کمتر از 1%، بیش از 1% و مجدداً کمتر از 1% افزایش می‌یابد. لذا در میان سناریوهای مورد بررسی، وضع 10% مالیات سبز، بهترین سناریو جهت افزایش رفاه اجتماعی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Studying the Effect of Green Tax on Iran’s Energy Consumption and Social Welfare Using Recursive Dynamic Computable General Equilibrium (RDCGE) Model

نویسندگان [English]

  • Salman SotoodeNia 1
  • Mohammad Taher Ahmadi Shadmehri 2
  • Seyed MohammadJavad Razmi 2
  • Seyed Mohammad FahimiFard 3

1 Ph.D. Student of Economics, University of Economics, Ferdowsi University of Mashhad

2 Associate Professor, Faculty of Economics, Ferdowsi University of Mashhad

3 Assistant Professor, Faculty of Economics, Ferdowsi University of Mashhad

چکیده [English]

In this study the effects of levying various green taxes (base, 5%, 10% and 20%) on Iran’s fossil energy consumption (oil gas (OG), natural gas (NG) and gasoline (GA)), pollutant gas emission and social welfare was studied using a Recursive Dynamic Computable General Equilibrium (RDCGE) model. In order to RDCGE calibration, the Iran’s social accounting matrix (SAM)) and base scenario was used. Required data was gathered from central bank of Iran (CBI), Iran’s statistic center and ministry of energy during 2008-2016 seasonality. Also, for data analyzing Matlab software was applied. Results indicate that in while increasing green tax, a positive shock of economic growth (1%), reduces the increasing trend of OG, NG and GA. Also, levying 0% and 5% green tax couldn’t make the consumption of mentioned energies efficient, levyeing 10% green tax makes the consumption of NG and GA efficient and levying 20% green tax makes the consumption of mentioned energies efficient. In addition, while increasing green tax, a positive shock of economic growth (1%), reduces the increasing trend of gas pullotants emission and in orther to decreasing gas pollutants emission during economic growth, 10% green tax should be levy. Finally, while increasing green tax from 0% to 5%, 10% and 20%, a positive shock of economic growth (1%) increases the social welfare, less than 1%, more than 1% and less than 1%, respectively. Therefore, between studied scenarios, levying 10% green tax is the best for increasing social welfare.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Energy Consumption
  • Green Tax
  • Social Welfare
  • RDCGE
ابویی مهریزی، عطیه؛ فریدزاد، علی و بالونژاد، روزبه (1397). "سنجش آثار توزیعی ناشی از افزایش قیمت حامل‌های انرژی در ایران: مقایسه مدل‌های قیمتی داده-ستانده". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 8، شماره 30، 187-167.
اسلامی اندارگلی، مجید و هادیان، ابراهیم (1393). "ارزیابی تأثیر مالیات سبز بر اشتغال بخش‌های مختلف اقتصادی کشور ایران با استفاده از مدل تعادل عمومی قابل محاسبه". مطالعات اقتصاد انرژی، دوره 10، شماره 43، 85-47.
ترکی هرچگانی، محمدعلی و دهمرده، نظر (1397). "مدل‌سازی تأثیرات مالیات سبز بر هزینه‌های سلامت با استفاده از الگوی تعادل عمومی قابل محاسبه". فصلنامه مدلسازی اقتصادی، دوره 12، شماره 43، 97-79.
جباری، امیر؛ مرادخانی، نرگس و فیروزه، غزال (1396). "بررسی اعمال مالیات سبز بر حامل‌های انرژی انتشار دهنده گاز دی ‌اکسید کربن و منفعت مضاعف ناشی از آن در اقتصاد ایران". اقتصاد و الگوسازی، دوره ، شماره 13، 147-125.
جعفری صمیمی، احمد و علیزاده ملفه، الهام (1395). "شبیه‌سازی مالیات سبز بر رشد اقتصادی در ایران با کاربرد روش تعادل عمومی قابل محاسبه". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 6، شماره 22، 70-57.
حری، حمیدرضا؛ جلایی، سید عبدالمجید و جعفری، سعید (1392). "بررسی تأثیر توسعه مالی و مصرف انرژی بر تخریب زیست محیطی در ایران در چارچوب فرضیه منحنی زیست‌محیطی کوزنتس (EKC)". فصلنامه اقتصادمحیطزیستوانرژی، دوره 2، شماره 6، 48-27.
حسین‌زاده کندسری، زهرا و مداح، مجید (1397). "اثر مالیات آلودگی بر تقاضای خانوارها برای کالاهای آلوده‌کننده محیط زیست". فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره 20، شماره 3، 115-105.
حیدری، مهدی؛ یعقوب‌نژاد، یحیی؛ هلالی، ریحانه و عباسپور، مرتضی (1394). "ارائه مدلی جهت تعیین نرخ بهینه مالیات‌های زیست محیطی (با تأکید بر تخصیص مجدد در صنعت برق ایران)". پژوهشنامه مالیات، شماره 26، 85-65.
رافعی، میثم و صیادی، محمد (1397). "سیاست مالی دولت و رفاه اجتماعی در ایران با تأکید بر شاخص آمارتیاسن (رهیافت آزمون ARDL کرانه‏ها)". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 8، شماره 32، 168-151.
صیادی، محمد؛ محمدی، تیمور و شاکری، عباس (1395). "چارچوب سیاست مالی برای مدیریت درآمدهای نفتی در ایران: رویکرد تعادل عمومی تصادفی پویا (DSGE)". پژوهش‌های سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی انرژی، دوره 2، شماره 2، 76-33.
عامری، ریحانه و میری، اشرف السادات (1394). "بررسی مالیات‌های محیط‌زیست با تأکید بر وضع مالیات سبز در حفظ حقوق محیط‌زیست در ایران". مجله اقتصادی، دوره 15، شماره 11 و 12، 64-49.
قائد، ابراهیم؛ دهقانی، علی و فتاحی، محمد (1398). "بررسی تأثیر انواع انرژی‌های تجدیدپذیر بر رشد اقتصادی ایران". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 9، شماره 35، 148-137.
قزوینیان، محمدحسن؛ هژبرکیانی، کامبیز؛ دهقانی، علی؛ زندی، فاطمه و سعیدی، خلیل (1397). "مقایسه تطبیقی اثر شوک‌های مصرف کل انرژی بر انتشار دی اکسید کربن و رشد اقتصادی در ایران و کشورهای منتخب منا". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 9، شماره 33، 108-91.
مجدزاده طباطبائی، شراره و هادیان، ابراهیم (1397). "بررسی اثرات اقتصادی، رفاهی و زیست محیطی سیاست قیمت گذاری تعرفه‌ای به منظور توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران: کاربرد الگوی تعادل عمومی پویای محاسبه‌پذیر با رهیافت تلفیقی". پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، دوره 6، شماره 24، 186-151.
مقیمی، مریم؛ شاهنوشی، ناصر؛ دانش، شهناز؛ اکبری مقدم، بیت ا... و دانشور، محمود (1390). "بررسی آثار رفاهی و زیست محیطی مالیات سبز و کاهش یارانه سوخت در ایران با استفاده از مدل تعادل عمومی قابل محاسبه". اقتصاد کشاورزی و توسعه، دوره 19، شماره 75، 108-79.
وزارت نیرو، معاونت برق و انرژی، دفتر برنامه‌ریزی و اقتصاد کلان برق و انرژی، ترازنامه انرژی، 1395.      
 
 Arndt, C., Robinson, S. & Tarp. F. (2002). “Parameter Estimation for a Computable General Equilibrium Model: A Maximum Entropy Approach”. Economic Modelling, 19, 375–398.
Boys, K. A. & Florax. R. J. G. M. (2008). “Meta-Regression Estimates for CGE Models: Input Substitution Elasticities in Production Agriculture”. Paper presented at the Eleventh Annual Conference on Global Economic Analysis, Helsinki, Finland, and June, 12–14.
Chang, M. C., Hu, J. L. & Han, T. F. (2014). “An Analysis of a Feed-in Tariff in Taiwan’s Electricity Market”. International Journal of Electrical Power & Energy Systems, 44(1), 916-920.
Decaluwé, B., Lemelin, A., Maisonnave, H. & Robichaud. V. (2013). “Standard PEP Model: Single-Country, Recursive Dynamic Version, Politique Économique et Pauvreté/Poverty and Economic Policy Network. Université Laval, Québec, 220-245.
Hosoe, N. (2004). “Computable General Equilibrium Modeling with GAMS”. [online]<ww3.grips.ac.jp/~nhosoe/cge.gams20040209.pdf>.
IEA. (2017). “Energy Price & Taxes”. Second Quarter.
Löfgren, H. (2001). “A CGE Model for Malawi: Technical Documentation”. TMD Discussion Paper, No. 70, International Food Policy Research institute, Washington D.C., U.S.A., 55-68.
Miguel, C. & Manzano, B. (2011). “Gradual Green Tax Reforms”. Energy Economics Journal, 33, S50–S58.
Moller, N. F. (2017). “Energy Demand, Substitution and Environmental Taxation: An Econometric Analysis of Eight Subsectors of the Danish Economy”. Energy Economics Journal, 61, 97-109.
Oueslati, W. (2015). “Growth and Welfare Effects of Environmental Tax Reform and Public Spending Policy”. Economic Modelling, 45, 1-13.
Webster, A. & Sukanya, A. (2013). “The Effect of Fossil Energy and Other Environmental Taxes on Profit Incentives for Change in an Open Economy: Evidence from the UK”. Energy Policy Journal. 61, 1422–1431.
Wesseh, P. K. & Lin, B. (2018). “Optimal Carbon Taxes for China and Implications for Power Generation, Welfare, and the Environment”. Energy Policy, 118, 1-8.