با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، اراک، ایران

3 دانشیار دانشگاه پیام نور، ایران

4 دانشیار گروه مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، اراک، ایران

چکیده

در مطالعه پیشِ رو، با استفاده از یک مدل اقتصادسنجی کلان ساختاری، اثرات و پیامدهای بی‌ثباتی اقتصادی بر رشد اقتصادی بخش‌های عمده اقتصاد کلان در ایران در دوره 95-1355 بررسی می‌شود. ابتدا به کمک روش تحلیل مؤلفه‌های اساسی، شاخصی برای بی‌ثباتی اقتصادی ساخته خواهد شد و به منظور بررسی اثر این شاخص ابتدا داده‌های مربوط به متغیرهای برون‌زا با استفاده از روش پیش‌بینی به کمک الگوهای سری زمانی ARIMA و در مواردی نیز با توجه به متوسط نرخ رشد سالانه آن متغیر در چند دوره قبل تولید خواهند شد و سپس با ایجاد تغییر در هریک از عوامل بی‌ثباتی اقتصادی در سال 1397 اثر این تغییر بر متغیرهای درون‌زای الگو (که شامل میزان تولید بخش‌های کشاورزی، صنایع و معادن، نفت و گاز و خدمات می‌باشد) برای سال‌های 1400-1397 مشاهده می‌گردد. هرگونه انحراف در روند حرکت متغیرهای درون‌زای الگو از روند مبنا به منزله اثری است که بی‌ثباتی اقتصادی بر روی متغیرهای مورد بررسی داشته است. نتایج نشان می‌دهد کمترین و بیشترین شکاف (اثرگذاری بی‌ثباتی اقتصادی) میان روند مبنا و روند پس از بی‌ثباتی اقتصادی، در بخش کشاورزی و بخش نفت و گاز مشاهده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Study of the Effects of Economic Instability on the Production of Major Sectors of Economy in Iran

نویسندگان [English]

  • Mehdi Jalouli 1
  • Ahmad Sarlak 2
  • Hadi Ghafari 3
  • Mohamad Sadegh Horri 4

1 Ph.D. Student of Economics, Islamic Azad University, Arak, Iran

2 Assistant Professor, Islamic Azad University, Arak, Iran

3 Associate Professor, Payame Noor University, Iran

4 Associate Professor, Department of Management, Islamic Azad University, Arak, Iran

چکیده [English]

In the present study, using a Structural macroeconometric model of econometric structure, the effects and consequences of economic instability on economic growth of major macroeconomic sectors in Iran during the period of 1976-2016 have been investigated. First, using the principal component analysis method, an index for economic instability was created. In order to study the effect of this index, firstly, the data on exogenous variables were calculated using the predictive method and the ARIMA time series models, and in some cases also according to the average rate of the annual growth of that variable has been generated in several previous periods and then, with the change in each of the economic instability factors in 2018, the effect of this change on the intrinsic variables of the model (which includes the production of agricultural sectors, industries and mines, oil and gas, and services) was observed for the years 2018-2021. Any deviation in the process of moving the intrinsic variables of the pattern from the underlying trend is a result of economic instability on the variables studied. The results show that the lowest and the greatest gap (the effect of economic instability) between the underlying trend and the trend after economic instability is observed in the agricultural sector and the oil and gas sector.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic Instability
  • Production of Major Macroeconomic Sectors
  • Structural Macroeconomic Model
اسکندری سبزی، سیما؛ فرزین‌وش، اسداله؛ هژبرکیانی، کامبیز و شهرستانی، حمید (1397). " تأثیر بی‌ثباتی اقتصادی بر دلاری شدن غیر رسمی اقتصاد ایران". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 8، شماره 30، 116-101.
اکبری، نعمت اله و یارمحمدیان، ناصر (1391). "تحلیل دوره‌های رونق و رکود سرمایه‌گذاری خصوصی مسکن". مجله مدیریت شهری، شماره 30، 252-239.
پایگاه داده‌های سری زمانی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
جعفری صمیمی، احمد؛ اعظمی، کورش و عزیزیان، جبار (1393). "تأثیر نااطمینانی متغیرهای اقتصاد کلان (نرخ ارز، تورم و نرخ رشد) بر واردات کشورهای منتخب در حال توسعه (شامل ایران)". فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسی‌های اقتصادی سابق)، دوره 12، شماره 3، 49-27.
ختایی، محمود و دانش‌جعفری، داوود (1381). "بررسی اثرات تکانه‌های تولید، سطح قیمت‌ها، ارز و پول در نوسان‌های اقتصاد کلان: رهیافت خودرگرسیون‌برداری ساختاری". مجله برنامه و بودجه، سال هفتم، شماره 75، 33-3.
ختایی، محمود و موسوی‌نیک، سیدهادی (1387). "اثر نوسان‌های نرخ ارز بر رشد اقتصادی". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران،‌ سال دهم، شماره 37، 19-1.
درگاهی، حسن و پرخیده، احمد (1385). "نقش و اهمیت شوک‌های کلان و بخشی ادوار تجاری رشته فعالیت‌های مختلف صنعت ایران". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، شماره 27، 32-10.
دهقان، محمد و پوررحیم، پروین (1392). "رابطه بین بی‌ثباتی اقتصاد کلان و رشد اقتصادی در ایران". فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال 21، شماره 67، 192-171.
فشاری، مجید (1397). " بررسی تأثیر نظام‌های بی‌ثباتی نرخ واقعی ارز بر جریان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی ایران (رهیافت غیرخطی الگوی چرخشی مارکوف)". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 8، شماره 31، 150-135.
گرشاسبی، علیرضا و یوسفی دیندارلو، مجتبی (1394). "بررسی اثرات تحریم بین‌المللی بر متغیرهای کلان اقتصادی ایران". فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، شماره 25، 189-122.
مهرگان، نادر؛ عباسیان، عزت اله؛ عیسی‌زاده، سعید و فرجی، ابراهیم (1396). "بررسی شوک‌های واقعی و نوسان‌های تولید اقتصاد ایران". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال 8، شماره 29، 30-17.
موسوی جهرمی، یگانه؛ غفاری، هادی و جلولی، مهدی (1397) "بی‌ثباتی اقتصادی و رشد اقتصادی بخش‌های عمده اقتصاد کلان: رهیافت تحلیل مؤلفه‌های اصلی". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 8، شماره 31، 28-13.
نوفرستی، محمد و عرب مازار، عباس (1375). "شناخت ساختار الگوی اقتصادسنجی کلان ایران". معاونت امور اقتصادی، وزارت امور اقتصادی و دارایی، 78-25.
نوفرستی، محمد و کرمی، یوسف (1394). "اثر تغییرات جهانی ارزش دلار و قیمت نفت بر تراز تجاری و رشد اقتصادی ایران: تحلیلی در چارچوب یک الگوی اقتصادسنجی کلان ساختاری". فصلنامه اقتصاد و الگوسازی دانشگاه شهید بهشتی، شماره 19 و 20، 142-111.        
 
 
 
Brillet, J. L. (2015). “Macro Econometric Modelling: A Practical Approach under Eviews”. with a Focus on Africa”. AGRODEP Technical Note 11, 125-175.
Dhonte, Pierre & Shan Kapur. (1997). “Toward a Market Economy: Structure of Governance”. IMF working paper. No. 11.
Fischer, S. (1993). “The Role of Macroeconomic Factors in Growth”. NBER Working Paper Series, Working Paper No. 4565.
Geda, A. & Yimer, A. (2018). “An Applied Macro-econometric Model for Rwanda”. East Africa Research Papers in Economics and Finance, EARP-EF No. 2018:18,78-101.
Grech, O. & Micallef, B. (2013). “A Structural Macro-Econometric Model of the Maltese Economy”. Central Bank of Malta and Department of Banking and Finance, University of Malta, 35-55.
Hanif, M. N. & Hyder, Z. (2011). “A Small-Size Macroeconometric Model for Pakistan Economy”. Technology and Investment, 2, 65-80.
Skorobogatova, N. (2016). “Macroeconomic Instability: its Causes and Consequences for the Economy of Ukraine”. Eastern Journal of European Studies, 7(1), 66-96.