با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه حسابداری، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

2 استاد و مدیر گروه پژوهشکده مطالعات مدیریت و توسعه فناوری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 استادیار گروه حسابداری، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

4 دانشیار گروه حسابداری، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

چکیده

از آنجا که نظام مالیاتی منبع اصلی درآمد دولت و ابزار سیاست مالی برای توزیع درآمد و ثروت بوده و حساسیت زیادی نسبت به نوسانات اقتصادی و شوک‌های تولید ناخالص داخلی دارد، عامل تعیین کننده در تحقق اقتصاد تلقی می‌شود. بنابراین تحول نظام مالیاتی در راستای بهبود وضعیت آن به لحاظ کارکردهای آن و در راستای دستیابی به اهداف مدنظر در قانون برنامه ششم به ویژه اهداف کمی آن، امری ضروری می‌باشد. از این رو پژوهش حاضر، در ابتدا به بررسی وضعیت فعلی نظام مالیاتی در چارچوب شاخص‌های مالیاتی و تبیین هدف‌گذاری‌های برنامه ششم در خصوص هریک از این شاخص‌ها پرداخته و سپس با توجه به چالش‌های عمده نظام مالیاتی کشور، برنامه‌هایی به منظور ایجاد تحول در نظام مالیاتی کشور ارائه خواهد شد. هدف این پژوهش، از یک طرف ارزیابی نظام مالیاتی کشور است و از طرف دیگر رتبه‌بندی سامانه‌ای منتخب امور مالیاتی می‌باشد. برای شناسایی نظام مالیاتی در ابتدا توسط خبرگان، مؤلفه‌های اصلی شناسایی شده توسط 10 خبره با رویکرد دلفی ارزیابی شده و در نهایت 31 مؤلفه که در نظام مالیاتی احتمال وجود آن می‌رفت، شناسایی شدند. سپس مؤلفه‌های شناسایی شده با روش DANP ارزیابی شدند و ناکار آمدی سیستم حقوقی به عنوان مهمترین مؤلفه معرفی شد. همچنین؛ نتایج ویکور نشان داد رتبه بندی سازمان‌ها، ابتدا سازمان امور مالیاتی استان البرز، سپس سازمان امور مالیاتی استان تهران و رتبه سوم نیز به سازمان امور مالیاتی استان کرمانشاه تعلق گرفت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Identifying and Evaluating Components of Tax System Compatible with Economic Development of Iran Using Delphi Combined Method and Multi-Criteria Decision Making

نویسندگان [English]

  • Keyumars Amiri 1
  • Ali Asghar Anvari Rostami 2
  • Mehrdad Ghanbari 3
  • Babak Jamshidinavid 4

1 Ph.D. Student of Accounting, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran

2 Professor And Director of the Department of Technology Management Studies and Development, Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran

3 Assistant Professor of Accounting, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran

4 Associate Professor of Accounting, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran

چکیده [English]

Since the tax system is the main source of government revenue and fiscal policy instruments for distributing income and wealth and is highly sensitive to economic fluctuations and shocks to GDP, it is considered to be the decisive factor in the realization of the economy. Therefore, the evolution of the tax system is necessary to improve its status in terms of its functions and to achieve the objectives set forth in the Sixth plan, in particular its quantitative objectives. The present study first examines the current state of the tax system within the framework of tax indices and explains the objectives of the Sixth plan for each of these indices and then, considering the major challenges of the tax system, plans to create changes in the country's tax system. The purpose of this study is to evaluate the tax system of the country on the one hand, and on the other hand, to rank the selected tax system. To identify the tax system by experts, the principal components identified by the 10 experts were assessed using the Delphi approach and finally by the 31 components that were probable in the tax system. Then the identified components were evaluated by DANP method and the inefficiency of the legal system was introduced as the most important component. Also, Vikor's results showed that the first rank Alborz Province Tax organization, then Tehran Province Tax belonges to Organization and the third rank belonged to Kermanshah Tax Organization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tax System
  • Development Plans
  • Economic Policies
امیدوارخرم، علی (1386). "بررسی تأثیر کاهش نرخ مالیات بر رفتار مالیاتی مودیان اشخاص حقوقی". پایان نامه کارشناسی ارشد حسابداری،دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
برارنیا ادبی، قربان (1383). "بررسی عوامل مؤثر بر سیاست سود تقسیمی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران". پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت، دانشگاه مازندران.
پژویان، جمشید (1373). "اقتصاد بخش عمومی مالیات‌ها". مؤسسه تحقیقات اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس.
پژویان، جمشید و درویشی، باقر (1389). "اصلاحات ساختاری در نظام مالیاتی ایران". فصلنامه پژوهشنامه مالیات، شماره 8، 48-9.
تقوی‌فرد، محمدتقی؛ رئیسی‌ وانانی، ایمان و پناهی، ریحانه (1396). "تحلیل آینده‌نگر تشخیص فرار مالیاتی مؤدیان مالیات بر ارزش افزوده با استفاده از الگوریتم‌های طبقه‌بندی و خوشه‌بندی".فصلنامه پژوهشنامه مالیات، شماره 35، 36-11.
جلالوند وحید و شهیکی تاش، محمدنبی (1392). "بررسی و سنجش کارایی نظام مالیاتی ایران در برنامه‌های توسعه (رویکرد منطق فازی)". فصلنامه اقتصاد مالی، دوره 7، شماره 24، 35-9.
چاوشانی، مجتبی و رضایی، نادر (1396). "بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش تشکیل پرونده مالیاتی توسط مالیات دهندگان براساس مدل‌های TAM و TPB (مورد مطالعه: اداره کل امور مالیاتی استان کرمانشاه)". رساله کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
حبیب الله پور، سیدکاظم (1383) "بررسی تأثیر کاهش نرخ مالیات بر شرکت‌ها بر رفتار مالیاتی شرکت‌های خصوصی استان مازندران". پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد قائمشهر.
حمزه پور، محمدحسین؛ صدر، سیدکاظم و کفایی، محمد علی (1381). "بررسی مالیات بر شرکت‌ها در ایران بر اساس الگوی مالیات‌های اسلامی". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، شماره 10، 40-13.
حیدری بانی، حسن (1384). "رابطه تغییر قانون مالیات بر درآمد شرکت‌ها و سرمایه‌گذاری شرکت‌های تولیدی". پایان نامه کارشناسی ارشد حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی.
خادم علیزاده، امیر (1395). "نظام مالیاتی سازگار با اقتصاد مقاومتی در ایران (با تأکید بر تثبیت اقتصاد کلان، انعطاف پذیری، شفافیت و پاسخگویی)". فصلنامه پژوهشنامه مالیات، شماره 32، 176-145.
خاکی، غلامرضا (1382). "روش تحقیق با رویکرد پایان نامه نویسی". چاپ اول، تهران، انتشارات بازتاب.
خیرخواه، عباس (1381). "اثر تعدیل نرخ مالیاتی بر وصول مالیات اشخاص حقوقی غیر دولتی". اصلاحیه 27/11/80 قانون مالیات‌های مستقیم، پایان نامه کارشناسی ارشد، مرکز آموزش مدیریت دولتی.
رحیمیان، نظام‌الدین (1380). "تأملی در شیو‌های تأمین منابع مالی در واحدهای اقتصادی". مجله حسابدار، شماره 146. 33-28.
رنگریز، حسن و غلام خورشیدی، حسین (1388). "مالیه عمومی و تنظیم خط مشی مالی دولت". ناشر شرکت چاپ و نشر بازرگانی، صفحه 35.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس و حجازی، الهه (1388). "روش‌های تحقیق در علوم رفتاری". مؤسسه انتشارات آگاه، صفحات 103-81.
سعیدی، پرویز (1382). "بررسی عوامل مؤثر بر تقسیم سود نقدی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران". رساله دکتری مدیریت بازرگانی (گرایش مدیریت مالی)، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات.
سیفی‌پور، رویا و رضایی، محمدقاسم (1390). "بررسی عوامل مؤثر بر توزیع درآمد در اقتصاد ایران با تأکید بر مالیات‌ها". فصلنامه پژوهشنامه مالیات، شماره10، 142-121.
صادقی، سیدکمال؛ رنج‌پور،رضا؛ باقرزاده، آذر و موسوی سها، فاطمه (1394). "تأثیر سیاست‌های مالیاتی بر توسعه بازارهای مالی". پژوهش‌های اقتصادی ایران، شماره 20، 61-37.
صالح ولیدی، محمد؛ نجفی توانا، علی و احمدی موسوی، سیدمهدی (1395). "آسیب‌شناسی نظام مالیاتی ایران و تبیین علل مؤثر در بروز آسیب‌ها". مجله حقوقی دادگستری. دوره 80، شماره 96، 58-37.
ضیایی، زهرا؛ مهاجری، پریسا و نصیری اقدم، علی (1396). "بررسی عوامل مؤثر بر قدرت مالیات‌ستانی دولت در کشورهای در حال توسعه با تأکید بر تشریک اطلاعات مؤدیان". فصلنامه پژوهشنامه مالیات، شماره 34، 169-141.
عبدالله پور، محمد (1376). "بررسی خط مشی تقسیم سود در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران". پایان نامه کارشناسی ارشد حسابداری، دانشگاه امام صادق.
عبدلی، محمدرضا و پناهی، حمید (1393). بررسی ارتباط خط مشی‌های مالیاتی شرکت‌ها با ثبات در سود آنها". فصلنامه پژوهشنامه مالیات، شماره 2، 156-140.
علم‌الهدی، سیدسجاد (1395). "تحلیلی از شاخص‌های نظام مالیات اسلامی به عنوان الگوی هدف برای نظام مالیاتی ایران". فصلنامه اقتصاد تطبیقی، دوره 3، شماره 2 (پیاپی 6)، 109-95.
کریمی موغاری؛ زهرا و غلامرضا، مهرانگیز (1397). "تأثیر شاخص‌های توسعه بر درآمدهای مالیاتی ایران (با رویکرد هم‌انباشتگی)". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 9، شماره 33، 182-157.
کمالی انارکی، سارا و راغفر، حسین (1393). "اثرات رفاهی اصلاحات مالیاتی در ایران در چارچوب یک الگوی تعادل عمومی پویا". فصلنامه پژوهشنامه مالیات، شماره 22، 52-10.
معمارزاده، غلامرضا و طاهرپور کلانتری، حبیب الله (1384)." شرایط و عوامل مؤثر بر اجرای خط مشی‌های مالیاتی در ایران". آینده پژوهی مدیریت، شماره 17، 80-71.
موسوی جهرمی، یگانه، رضوی، محمدرضا؛ خدادادکاشی، فرهاد و ایزدی، سید حسین (1396). "بررسی مشوق‌های هدفمند توسعه منطقه‌ای با رویکرد DID، مطالعه موردی: معافیت‌های مالیاتی موضوع ماده 132 قانون مالیات‌های مستقیم". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 7، شماره 28، 50-33.
نادری‌فر، علی؛ هراتی، محسن و یونسی بارانی، نظر (۱۳۹۵). "بررسی عامل‌های مؤثر بر اجرای موفق خط مشی‌های مالیاتی مصوب مجلس شورای اسلامی در اداره مالیات شهرستان زابل". کنفرانس بین‌المللی مدیریت و حسابداری، تهران، مؤسسه آموزش عالی نیکان.
نظری، علیرضا و فدایی، ایمان (1392). "آسیب شناسی نظام مالیاتی ایران". فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی، سال اول، شماره 4، 110-95.
 

 

 
Abeler, J. & Jäger, S. (2015). “Complex tax Incentives”. American Economic Journal: Economic Policy, 7(3), 1-28.
Acharya, S. (2016). “Reforming Value Added Tax System in Developing World: the Case of Nepal”. Business and Management Studies, 2(2). 44-63.
Almunia, M., Gerard, F., Hjort, J., Knebelmann, J., Nakyambadde, D., Raisaro, C. & Tian, L. (2017). “An Analysis of Discrepancies in Tax Declarations Submitted Under Value-Added Tax in Uganda.1-34.
Amromin, G. Harrison, P., Liang, N. & Sharpe, S. (2005). “How Did the 2003 Dividend Tax Cut Affect Stock Prices and Corporate Payout Policy?”. Finance and Economics Discussion Series, Divisions of Research & Statistics and Monetary Affairs, Federal Reserve Board, Washington, D.C.
Besley, T. & Persson, T. (2014). “Why do Developing Countries Tax So Little?”. Journal of Economic Perspectives, 28(4), 99-120.
Blouin, J. L., Smith, J. R. & Shackelford, D. A. (2004). “Did Dividends Increase Immediately After The 2003 Reduction In Tax Rates?”. Working Paper 10.
Chetty, R. & Saez, E. (2004). “Dividend Taxes and Corporate Behavior”. Evidence From the 2003 Dividend Tax Cut.
Čížek, P., Lei, J. & Ligthart, J. E. (2017). “Do Neighbours Influence Value‐Added‐Tax Introduction? A Spatial Duration Analysis”. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 79 ,24-52.
Dhaliwal, D., Krull, L. & Li, O. (2007). “Did the 2003 Tax Act Reduce the Cost of Equity Capital?”.
Germana, G. & Désirée, T. (2018). “Interaction Effect of Tax Evasion and Legal System Inefficiency on Firms' Financial Constraints”. International Review of Economics & Finance, 55, 1-20
McKeehan, M. K. & Zodrow, G. R. (2017). “Balancing Act: Weighing the Factors Affecting the Taxation of Capital Income in a Small Open Economy”. International Tax and Public Finance, 24(1), 1-35.
Mullen, Penelope M. (2003). “Delphi: myths and Reality”. Journal of Health Organization and Management, 17(1), 37-52
Nam, J. & Wang, J. (2010). “The Impact of the Dividend Tax Cut and Managerial Stock Holdings on Corporate Dividend Policy”. Global Finance Journal, 21, 3, 275-292.
Ots, M., Krumsvik, A. H., Ala-Fossi, M. & Rendahl, P. (2016). “The Shifting Role of Value-Added Tax (VAT) as a Media Policy Tool: A Three-Country Comparison of Political Justifications". Javnost-The Public, 23(2), 170-187.
Palil, M. R. & Mustapha, A. F. (2011). “Factors Affecting Tax Compliance Behaviour in Self-Assessment System”. African Journal of Business Management, 5(33). 12865-12872
Peci, B. & Morina, F. (2017). “The Legal Framework for Harmonization of Value Added Tax (VAT) in European Union”. Acta U. Danubius Jur.72.
Richard, W. (2005). “The Taxation of Equity, Dividends, and Stock Prices”. Public Policy Discussion Paper 05-1, Federal Reserve Bank of Boston.
Saaty, T. L.(1980). “The Analytic Hierarchy Process”. New York: McGraw-Hill.
Thangaratinam, Sh. & Redman, Ch. WE. (2005). “The Delphi Technique”. The Obstetrician & Gynaecologist, 7, 120–125
Tzeng, G. H., Cheng, H. J. & Huang, T. D. (2007). “Multi-Objective Optimal Planning for Designing Relief Delivery Systems”. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 43(6), 673–686.