تحلیل اقتصادی اثرات تغییر اقلیم بر عملکرد محصولات، الگوی کشت و سود ناخالص کشاورزان (مطالعه موردی: دشت قزوین)

محمودی, ابوالفضل; پرهیزکاری, ابوذر

نویسندگان

¹ استادیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه پیام نور، ایران

² دانشجوی دکترای اقتصاد کشاورزی دانشگاه پیام نور

چکیده

در این تحقیق اثر تغییر اقلیم بر عملکرد محصولات منتخب و سود ناخالص کشاورزان دشت قزوین مورد مطالعه قرار گرفت. برای این منظور، ابتدا روند تغییرات متغیرهای دما و بارش طی سال‌های 1392-1370 بررسی شد. سپس، با استفاده از تحلیل‌های رگرسیونی اثر متغیرهای متوسط دما و بارش سالانه بر عملکرد و سطح زیرکشت محصولات گندم، جو، ذرت، کلزا، گوجه‌فرنگی، چغندر و یونجه مورد بررسی قرارگرفت. در مرحله بعد، با لحاظ ‌نمودن نتایج تحلیل‌های رگرسیونی در مدل برنامه‌ریزی ریاضی مثبت (PMP)، اثر سناریوی یک درجه افزایش دما و 10 میلی‌متر کاهش بارش بر عملکرد محصولات عمده کشاورزی تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحلیل‌های رگرسیونی نشان داد که طی دوره مورد مطالعه، دمای هوا روند افزایشی و بارش روند کاهشی تقریباً محسوسی دارد. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیونی نشان داد که تغییرات دما و بارش اثر معنی‌داری بر عملکرد محصولات منتخب دشت قزوین دارد. نتایج تحلیل‌های مدل PMP نشان داد که با اعمال سناریوی یک درجه افزایش دما و 10 میلی‌متر کاهش بارش، عملکرد جو، ذرت، چغندر و یونجه به ترتیب 15، 24، 13 و 17 درصد افزایش و عملکرد گندم، گوجه‌فرنگی و کلزا به ترتیب 29، 20 و 23 درصد کاهش می‌یابد. سود ناخالص کشاورزان نیز نسبت به سال پایه 5/10 درصد افزایش می‌یابد. در پایان نیز با توجه به نابهنگامی تغییرات اقلیمی در برنامه‌ریزی منطقه‌ای، برای افزایش میزان تولید محصولات کشاورزی در دشت قزوین پیشنهاد شد که ابتدا به عامل بهبود عملکرد در واحد سطح پرداخته شود و توسعه سطح زیر کشت محصولاتی چون ذرت، چغندر و یونجه در اولویت بعدی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Economic Analysis of the Climate Change Impacts on Products Yield, Cropping Pattern and Farmer's Gross Margin (Case Study: Qazvin Plain)

نویسندگان [English]

Abolfazl Mahmoodi ¹
Aboozar Parhizkari ²

¹ Assistant Professor, Department of Agricultural Economics, Faculty of Agriculture, Payame Noor University (PNU), Tehran, Iran.

² Ph.D. Student in Agricultural Economics, Payame Noor University

چکیده [English]

In this study, climate change impact on product yield and farmer's gross profit of Qazvin plain were studied. In this regard, first the trend of variables of temperature and precipitation changes during 1991-2011 were reviewed. Then, using regression analysis effect of temperature and precipitation variables on yield and acreage of wheat, barley, corn, canola, tomatoes, beets and alfalfa was investigated. Then, by entering the results of regression analysis in the positive mathematical programming model, the scenario of one degree increase in temperature and one mm decrease of rainfall on crop yield were analyzed. Results of regression analysis showed that during the study period, the increase in temperature and the decrease in precipitation. Also, results of regression analysis showed that changes in temperature and precipitation in Qazvin plain has a significant effect on products yield. Results of PMP model showed that with one degree increase in temperature and one mm decrease of rainfall, the yield of barley, corn, beet and alfalfa respectively 15, 24, 13 and 17 percent increase and the yield of wheat, tomatoes and canola respectively 29, 20 and 23 percent decrease. Also, farmer's gross profit compared to the base year 10/5 percent increases. In the end, due to prematurity of climate change in regional planning, to increase agricultural production in the Qazvin plain it was proposed that the first it should be considered the performance improve operating in per unit area (ha) and development the under cultivation of crops such as corn, beet and alfalfa be placed at the next priority.

کلیدواژه‌ها [English]

Climate Change
Regression Analysis
Positive Mathematical Programming
Products Yield
Qazvin Plain

مراجع

ابریشمی، حمید (1383). ”مبانی اقتصادسنجی“. چاپ سوم، انتشارات دانشگاه تهران.

آبابایی، بهنام؛ سهرابی، تیمور؛ میرزایی، فرهاد؛ رضاوردی نژاد، وحید و کریمی، بختیار (1390). ”اثر تغییر اقلیم بر عملکرد گندم و تحلیل ریسک ناشی از آن (مطالعه موردی: منطقه رود دشت اصفهان)“. مجله دانش آب و خاک، دوره 20، شماره 1، 150-136.

پرهیزکاری، ابوذر. و صبوحی، محمود (1391). ”مدیریت بهره‌برداری و تخصیص بهینه منابع آب جهت تعیین الگوی مناسب کشت“. سومین کنفرانس مدیریت جامع منابع آب، صفحات 14-1.

پرهیزکاری، ابوذر؛ صبوحی، محمود؛ احمدپور، محمود و بدیع برزین، حسین (1393). ”شبیه‌سازی واکنش کشاورزان به سیاست‌های قیمت‌گذاری و سهمیه‌بندی آب آبیاری (مطالعه موردی: شهرستان زابل)“. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی، دوره 28، شماره 2، 176-167.

پرهیزکاری، ابوذر؛ نوروزیان، محمد و صبوحی، محمود (1392). ”تحلیل اقتصادی اثرات تغییر اقلیم بر عملکرد پنبه آبی در استان‌های منتخب“. مجله هواشناسی کشاورزی، دوره 2، شماره 1، 79-73.

پرهیزکاری، ابوذر و صبوحی، محمود (1392). ”شبیه‌سازی پاسخ کشاورزان به سیاست کاهش آب آبیاری در دسترس“. مجله آب و آبیاری، دوره 3، شماره 2، 53-42.

پرهیزکاری، ابوذر؛ صبوحی، محمود و ضیائی، سامان (1392). ”شبیه‌سازی بازار آب و تحلیل اثرات سیاست اشتراک‌گذاری آب آبیاری بر الگوی کشت تحت شرایط کم‌آبی“. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی، دوره 27، شماره 3، 252-242.

خانلری، احمد (1391). ”اثر تغییر اقلیم بر کاربری اراضی و عملکرد بخش کشاورزی استان مازندران“. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل.

رامشت، محمد حسین (1375). ”تحلیلی بر احتمال بارش 300 میلی‌متر در مناطق جغرافیایی ایران“. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، شماره 8، 49-33.

شکیبا، علیرضا؛ باهک، بتول و منوریان، زری (1387). ”اثرات تغییرات بارندگی بر روی جریانات آب‌های سطحی و دائمی استان تهران: مطالعه‌ موردی رودخانه جاجرود“. مجله چشم‌انداز جغرافیایی، دوره 3، شماره 7، 134-111.

صبوحی، محمود و پرهیزکاری، ابوذر (1392). ”تحلیل اثرات اقتصادی و رفاهی تشکیل بازار آب آبیاری در استان قزوین“. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی، دوره 27، شماره 4، 350-338.

عزیزی، قاسم و روشنی، محمود (1388). ”تحلیلی بر مفاهیم و اثرات تغییر اقلیم بر روی دما و تقویم زراعی برنج در گیلان“. فصلنامه چشم انداز جغرافیایی، دوره 4، شماره 8، 155-143.

عزیزی، قاسم و یاراحمدی، داریوش (1382). ”بررسی ارتباط پارامترهای اقلیمی و عملکرد گندم با استفاده از مدل رگرسیونی (مطالعه موردی دشت سیلان‌خور)“. فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی، دوره 44، 29-23.

علیزاده، امین و کمالی، غلامعلی (1384). ”اثرات تغییر اقلیم بر افزایش مصرف آب کشاورزی در دشت مشهد“. مجله تحقیقات جغرافیایی، دوره 17، 201-189.

غیور، حسنعلی و مسعودیان، ابوالفضل (1376). ”اثرات گرم‌ترشدن زمین بر چرخه آب در طبیعت“. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، دوره 46، 69-53.

ناصری، محسن؛ تقوی، فرحناز و زهرایی، بنفشه (1388). ”رفتار شناسی مکانی- زمانی بارش در محدوده استان قزوین با استفاده از روش توابع متعامد معمولی و فازی“. مجله فیزیک زمین و فضا، دوره 37، شماره 3، 203-191.

نجف‌پور، بهرام (1385). ”نقش اقلیم در برنامه‌ریزی و مدیریت محیط (با تأکید بر ایران)“. مجله پیک‌ نور، شماره 2، 126- 116.

نوفرستی، محمد (1378). ”ریشه واحد و همجمعی در اقتصادسنجی“. چاپ اول، انتشارات رسا.

واثقی، الهه و اسماعیلی، عبدالکریم (1387). ”اثرات تغییرات اقلیم بر رانت زمین کشاورزی: مطالعه موردی ذرت“. مجله اقتصاد و کشاورزی، دوره 2، شماره 3، 47-26.

وب سایت اداره کل هواشناسی استان قزوین، (www.qazvinmet.ir).

Angel, J. (2008). “Potential Impacts of Climate Change on Water Availability, Illinois State Water Survey”. Institute of Natural Resource Sustainability, 12(1), 397-409.

Antle, J. M. (1996). “Meteorological Issues in Assessing Potential Impacts of Climate Change on Agriculture”. Agriculture Forest Meteoric, 80, 67-85.

Bates, B., Kundzewicz, Z. W. & Palutikof, J. (2008). “Climate Change and Water”. Intergovernmental Panel on Climate Change, 88, 197-206.

Connor, J., Kirby, M., Schwabe, K., Liukasiewics, A. & Kaczan, D. (2008). “Impacts of Reduced Water Availability on Lower Murray Irrigation, Australia, Socio-Economics and the Environment in Discussion”, CSIRO working paper series ISSN: 1834-5638.

He, L., Tyner, W.E., Doukkali, R. & Siam, G. (2006). “Policy Options to Improve Water Allocation Efficiency: Analysis on Egypt and Morocco”. Water International, 31, 320-337.

Heckelei, T. (2002). “Calibration and Estimation of Programming Models for Agricultural Supply Analysis”, University of Bonn, No: 159.

Howitt, R. E. (1995). “Positive Mathematical Programming”. American Journal of Agricultural Economics, 77(2), 329-342.

Howitt, R. E. (2005). “Pmp based Production Models- Development and Integration”. The future of rural europe in the global agri-food system. Denmark, 21-23 August.

Howitt, R. E., Medellin-Azuara, J., MacEwan, D. & Lund, R. (2012). “Calibrating Disaggregate Economic Models of Agricultural Production and Water Management”. Science of the Environmental Modeling and Software, 38, 244-258.

Medellan-Azuara, J., Harou, J. & Howitt, R. (2010). “Estimating Economic Value of Agricultural Water Under Changing Conditions and the Effects of Spatial Aggregation”. Science of the Total Environment, 408, 5639-5648.

Meyer, A., Tsui, A. S. & Hinings, C. R. (1993). “Configurationally Approaches to Organizational Analysis”. Academy of Management Journal, 36, 1175-1195.

Norwood, Ch. (2000). “A Dry Land Winter Wheat as Affected by Previous Crops”. Agronomy Journal, 12(3), 147-159.

Sanchis, F. M. & Feijoo-Bello, M. L. (2009). “Climate Change and Its Marginalizing Effect on Agriculture”. Ecological Economics, 68(3), 896-904.

Traynham, L., Palmer, R. & Polebitski, A. (2011). “Impacts of Future Climate Conditions and Forecasted Population Growth on Water Supply Systems in The Puget Sound Region”. Water Resource, 137(2), 318-326.

Westcott, N., Hollinger, S. E. & Kunkel, K. E. (2005). “Use of Real Time Multisensory Data to Assess the Relationship of Normalized Corn Yield with Monthly Rainfall and Heat Stress across the Central United States”. Journal of Applied Meteorology, 44 (11), 1667-1676.

پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی

تحلیل اقتصادی اثرات تغییر اقلیم بر عملکرد محصولات، الگوی کشت و سود ناخالص کشاورزان (مطالعه موردی: دشت قزوین)

مراجع

مراجع

دوره 5، مکرر دوم شماره 20
اسفند 1394
صفحه 40-25

تحلیل اقتصادی اثرات تغییر اقلیم بر عملکرد محصولات، الگوی کشت و سود ناخالص کشاورزان (مطالعه موردی: دشت قزوین)

مراجع

مراجع

دوره 5، مکرر دوم شماره 20اسفند 1394صفحه 40-25

دوره 5، مکرر دوم شماره 20
اسفند 1394
صفحه 40-25