با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای اقتصاد سلامت، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 دکترای اقتصاد و عضو هیئت علمی گروه توسعه و برنامه‌ریزی اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 دکترای اقتصاد و استادیار پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

4 جراح و متخصص بیماری‌های چشم، پژوهشگر حوزه سلامت

چکیده

این مطالعه با هدف بهره‌مندی آحاد جامعه از خدمات بهداشتی و درمانی مکفی به الگوسازی مخارج سلامت در سطح خانوار پرداخته است. به این منظور ابتدا شیوه‌های اقتصادسنجی مناسب برای داده‌های حوزه‌ سلامت را بررسی نموده و سپس اصلی‌ترین تعیین‌کننده‌های مخارج سلامت خانوار را با استفاده مدل انتخاب نمونه معرفی کرده است. برازش مدل مبتنی بر اطلاعات اقتصادی، اجتماعی و جمعیت‌شناختی 38513 خانوار ایرانی است، که از طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوار در سال 1390 استخراج شده‌اند. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد افزایش تعداد افراد خانوار (کودکان، جوانان و سالمندان) و نسبت زنان از کل اعضای آن، متأهل بودن سرپرست خانوار و استعمال دخانیات در آن، بهره‌مندی از پوشش بیمه درمانی و زندگی در مناطق شهری و توسعه‌یافته‌تر سبب ترغیب خانوار به خرید کالاها و خدمات سلامت و ورود به بازار مربوطه می‌شود. از سوی دیگر هرچه میزان استعمال دخانیات در خانواده بالاتر بوده، تعداد افراد خانوار علی‌الخصوص از نوع سالمندان بیش‌تر باشد و نسبت بزرگ‌تری از اعضا را زنان تشکیل دهند مخارج سلامت خانوار افزایش می‌یابد. همچنین خانوارهایی که متعلق به گروه‌های درآمدی میانی بوده، از پوشش بیمه درمانی بهره‌مند هستند و توسط افراد متأهلی که همراه همسر خود زندگی می‌کنند اداره می‌شوند مبالغ بیش‌تری را به خرید کالاها و خدمات سلامت اختصاص می‌دهند. این نتیجه در مورد خانوارهایی که مالک منزل مسکونی خود می‌باشند، افراد تحصیل‌کرده‌تر در آنان حضور دارند و در مناطق شهری و در استان‌هایی که به لحاظ امکانات سلامت توسعه‌یافته‌تر هستند، زندگی می‌کنند نیز صادق است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Modeling Healthcare Expenditure among Iranian Households

نویسندگان [English]

  • soheila savojipour 1
  • abbas assari arani 2
  • Lotfali Agheli 3
  • ali hasanzadeh 4

1 Ph.D. Student in Health Ecinomics, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

2 Faculty Member of Management and Economics, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

3 Assistant Professor of Ecinomics, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

4 Ophthalmologist and Senior Health System Researcher, IHIO

چکیده [English]

This study models healthcare expenditure in household level with the aim of utilizing enough health goods and services in Iran. For this purpose, first suitable econometrics methods for health sector are investigated and then main determinants of households’ healthcare expenditure are introduced by using the sample selection model. Model estimation has been based on the socio-economic and demographic information of 38513 Iranian households, derived from household’s income- expenditure survey (HIES) in 2011. The results show that the increasing of household's members (children, youth and elderly) and women proportion, to be married of household's head, smoking, having health insurance and living in urban and more development areas encourage households to purchase health goods and services in respective market. On the other hand, household's healthcare expenditure will increase if household consumes more amount of Tobacco, family number, especially the number of elderly members is more and the larger proportion of family members belongs to women. Moreover, households that belong to middle income groups, and who have health insurance and their header is married spend higher expenditure to purchase the health goods and services. This result is true about households which have house; their members are more educated and live in urban areas and provinces where more developed in terms of health facilities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Household's Health Expenditures
  • Non-Stochastic Sample
  • Sample Selection Model
  • Heckman's Two Step Method
پناهی، حسین؛ فلاحی، فیروز؛ محمدزاده، پرویز؛ جنتی، علی؛ نریمانی، محمدرضا و صباغی‌زاده، لاله (1393). "عوامل مؤثر بر پرداخت نقدی در بیمارستان‌های ایران: مطالعه موردی شهر تبریز". مدیریت اطلاعات سلامت، دوره 11، شماره 2، 207-199.
راهبر، احمد؛ بارونی، محسن؛ بهرامی، محمد امین و صابر ماهانی، اسماء (1391). "برآورد تابع تقاضای دارو در ایران از طریق بودجه خانوار در طی سال‌های 1389-1370". فصلنامه علمی و پژوهشی دانشکده بهداشت یزد (طلوع بهداشت)، دوره 12، شماره 3، 58-44.
سلمانی، بهزاد؛ پناهی، حسین و محمدی خانقاهی، رباب (1394). "تأثیر سلامت بر درآمد سرانه، مطالعه موردی: کشورهای با سطح درآمد متوسط". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 5، شماره 20، 108-99.
شهرکی، مهدی و قادری، سیمین (1394). "تأثیر زیرساخت‌های آموزش و سلامت بر رشد اقتصادی ایران". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 5، شماره 19، 136-115.
ضرابی، اصغر و شیخ بیگلو، رعنا (1390). "سطح‌بندی شاخص‌های توسعه سلامت استان‌های ایران". رفاه اجتماعی، دوره 11، شماره 42، 128-107.
عبادی فرد‌آذر، فربد؛ رضاپور، عزیز؛ راهبر، احمد؛ حسینی‌شکوه، سیدمرتضی و باقری فرد‌انبه، سعید (1392). "برآورد تابع تقاضای دارو در جمهوری اسلامی ایران". مجله طب نظامی، دوره 1، شماره 2، 168-163.
مایرز، ریموند؛ مونتگمری، داگلاس و وینینگ، جفری (1384). " اﻟﮕﻮﻫـﺎی ﺧﻄـﯽ ﺗﻌﻤـﯿﻢ ﯾﺎﻓﺘـﻪ ﺑـﺎ ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی آن در ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ و ﻋﻠﻮم". ترجمه ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ، ﺣﺴﯿﻨﻌﻠﯽ. ﻣﺸﻬﺪ، اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸـﮕﺎه ﻓﺮدوﺳـی.
مرکز آمار ایران (1393). حساب‌‌های ملی سلامت 1390-1388.
مرکز آمار ایران (1390). پرسشنامه طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی 1390.         
 
 
 
 
Bhatti, T., Rana, Z. & Grootendors, P. (2007). “Dental Insurance, Income and the Use of Dental Care in Canadaˮ. Canadian Dental Association, 73(1), 57-64.
Brown, S., Hole, A. R. & Kilic, D. (2014). “Out-of-Pocket Health Care Expenditure in Turkey: Analysis of the 2003–2008 Household Budget Surveys”. Economic Modelling, 41, 211–218.
Cragg, J. (1971). “Some Statistical Models for Limited Dependent Variables with Application to the Demand for Durable Goods”. Econometrica, 39(5), 829-844.
Deb, P., Manning, W. G. & Norton, E. C. (2013). “Modeling Health Care Costs and Counts”. iHEA World Congress in Sydney, Australia.
Gregori, D., Petrinco, M., Bo, S., Desideri, A., Merletti, F. & Pagano, E. (2011). “Regression Models for Analyzing Costs and their Determinants in Health Care: an Introductory Review”. International Journal for Quality in Health Care, 23(3), 331-341.
Guo, S. & Fraser, M. W. (2014). “Propensity Score Analysis: Statistical Methods and Applications (Advanced Quantitative Techniques in the Social Sciences)”. Thousand Oaks: Sage Publications.
Haque, M. S. & Barman, S. D. (2010). “Determinants of Household Healthcare Expenditure in Chittagong, Bangladesh”. IUP Journal of Applied Economics, 9(2), 5-13.
Hasebe, T. & Vijverberg, W. (2012). “A Flexible Sample Selection Model: A GTL-Copula Approach”. IZA Discussion Paper No. 7003, International Zeolite Association (Institute of Labor Economics).
Heckman, J. J. (1974). “Shadow Prices, Market Wages, and Labor Supply”. Econometrica, 4(42), 679-694.
Heckman, J. J. (1976). “The Common Structure of Statistical Models of Truncation, Sample Selection and Limited Dependent Variables and a Simple Estimator for Such Model”. Annals of Economic and Social Measurement, 5(4), 475-492.
Heckman, J. J. (1978). “Dummy Endogenous Variables in a Simultaneous Equation System”. Econometrica, 46(4), 931-959.
Heckman, J. J. (1979). “Sample Selection Bias as a Specification Error”. Econometrica, 1(47), 153-161.
Jones, A. M. (2010). “Models for Health Careˮ. HEDG Working Paper 10/01, Health Econometrics and Data Group (the University of York).
Kahn, R. S., Wise, P. H., Kennedy, B. P. & Kawachi, I. (2000). “State Income Inequality, Household Income, and Maternal Mental and Physical: Cross Sectional Surveyˮ. British Medical Journal, 321, 1311–1315.
Lee, M. J. (2010). “Micro-Econometrics: Methods of Moments and Limited Dependent Variablesˮ. New York: Springer.
Maddala, G. S. (1983). “Limited Dependent and Qualitative Variables in Econometricsˮ. Cambridge: Cambridge University Press.
Matsaganis, M., Mitrakos, T. & Tsakloglou, P. (2008). “Modelling Household Expenditure on Health Care in Greeceˮ. Working Paper No. 68, Athens, Economic Research Department, Bank of Greece.
Nelder, J. A. & Wedderburn, R. W. M. (1972). “Generalised Linear Modelsˮ. Royal Statistical Society, Series A-135, 370-384.
Parker, W. S. & Wong, R. (1997). “Household Income and Health Care Expenditures in Mexicoˮ. Health Policy, 40(3), 237-255.
Su, T. T., Pokhrel, S., Gbangou, A. & Flessa, S. (2006). “Determinants of Household Health Expenditure on Western Institutional Health Careˮ. The European Journal of Health Economics, 7(3), 195-203.
Tobin, J. (1958). “Estimation of Relationships for Limited Dependent Variablesˮ. Econometrica, 26(1), 24-36.