با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه خاتم

2 عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

3 عضو هیئت علمی دانشگاه خاتم

چکیده

قیمت‌گذاری بهینه حامل‌های انرژی یکی از ابزارهای مؤثر در بهبود بهره‌وری در تخصیص منابع انرژی به ویژه حامل‌های ناشی از انرژی‌های فسیلی است. با توجه به اهمیت افزایش قیمت حامل‌های انرژی و تأثیر آن بر اقتصاد، بررسی‌های جامع‌تر در این حوزه ضروری به نظر می‌‌رسد. در این پژوهش افزایش قیمت حامل‌های انرژی و آثار آن بر مخارج مصرفی خانوارها از دو روش قیمتی داده-ستانده کنترل قیمتی دولت و روش افراز بخش‌های اقتصادی به انرژی و غیر انرژی با استفاده از جدول خالص داده- ستانده به قیمت‌های پایه سال 1384 بانک مرکزی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های این پژوهش با فرض در نظر نگرفتن ابعاد خانوار نشان می‌دهد که اصلاح قیمت حامل‌های انرژی، مخارج مصرفی خانوارها را از نظر میزان و رتبه‌بندی تغییر می‌دهد. با اصلاح قیمت بنزین بر اساس اجرای فاز دوم قانون هدفمندی یارانه‌ها، در روش افراز انرژی و غیر انرژی اثری فزاینده و در روش کنترل و عدم کنترل دولتی با نادیده گرفتن تغییرات اندک، اثری خنثی بر سهم مخارج مصرفی خانوارها خواهد داشت. اصلاح قیمت گاز طبیعی در روش انرژی و غیر انرژی اثری کاهنده و در روش کنترل و عدم کنترل دولت نشان دهنده اثر کاهنده بر سهم مخارج مصرفی خواهد داشت. اگر این تغییرات بسیار اندک را در نظر نگیریم می‌توان گفت افزایش قیمت گاز طبیعی اثری خنثی بر مخارج خانوارها دارد. در نهایت تغییر قیمت برق در روش انرژی و غیر انرژی اثر کاهنده و در روش کنترل و عدم کنترل دولتی اثر کاهنده بر سهم مخارج مصرفی خانوارها خواهد داشت. لذا مقایسه دو مدل نشان می‌دهد اصلاح تدریجی قیمت حامل‌های انرژی آثار توزیعی کمتری داشته و سهم مخارج مصرفی خانوارها را هر چند تغییر می‌دهد اما میزان آسیب‌پذیری خانوارها را نسبت به اصلاح یکباره قیمت‌ها کاهش می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Distributional Effects of Increasing the Price of Energy Carriers in Iran: Comparison of Input-Output Price Models

نویسنده [English]

  • rozbeh baloon nejad 3

چکیده [English]

Optimum pricing of energy carriers is one of the effective tools for improving the efficiency of energy-scarce resources. Considering the importance of increasing the price of energy carriers and their impact on the economy, more comprehensive studies in this area seem necessary. Considering the importance of increasing the price of energy carriers and its impact on the economy more comprehensive studies in this area seem necessary. In this research the increase in the price of energy carriers and its effects on household consumption expenditure are based on two methods of pricing the output of government price control and the method of partitioning the economic sectors into energy and non-energy using the net output table to the base prices of Central Bank of 2005. The findings of this study assuming that the dimensions of the household are not considered, suggests that the modification of the price of energy carriers reduces the consumption of households in terms of quantity and rank. By modifying the price of gasoline based on the implementation of the second phase of the law,the objective of subsidies in the energy and non-energy sector is increasing and in the state control and non-control method ignoring the slight changes will have a neutral effect on the share of household consumption expenditure. The correction of natural gas prices in the energy and non-energy method has a decreasing effect and in the control and non-control method of the government here will be a decreasing effect on the share of consumption expenditures. If we do not consider these very slight changes it could be said that the rise in natural gas prices has a detrimental effect on household expenditures. Finally, he change in electricity prices in a non-energy and energy way will decrease the effect and in the control and non-control method of government will have a decreasing effect on the share of consumption of households. Therefore comparing the two models shows that the gradual correction of the price of energy carriers has less distributive effects and reduces the share of household consumption expenditures but reduces the level of vulnerability of households to the simultaneous rectification of prices.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Input-output
  • subsidy
  • Energy Carriers
اسکندری، مصطفی؛ نصیری اقدم، علی؛ محمدی، حمید و میرزایی، حمیدرضا (1395). "اثرات تعدیل قیمت حامل‌های انرژی بر اقتصاد ایران". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 7، شماره 25، 60-47.
امامی میبدی، علی؛ حیدرپور، افشین و خوشکلام خسروشاهی، موسی (1389). "برآورد آثار تورمی اصلاح قیمت حامل‌های انرژی در دو حالت فشار هزینه و فشار تقاضا با دو گزینه یکباره و پلکانی در ایران". فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، سال هفتم، شماره 27، 99-69.
بهبودی، داوود و حکمتی فرید، صمد (1391). "بررسی اثرات رفاهی تعدیل قیمت حامل‌های انرژی بخش خانگی به تفکیک دهک‌های هزینه‌ای". فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، سال نهم، شماره 33، 51-31.
پرمه، زورار و دباغ، رحیم (1382). "بررسی توزیع درآمد در ایران با استفاده از ماتریس حسابداری اجتماعی". فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره ٢٧، 167-139.
ترازنامه انرژی (وزارت نیرو)، سال 1392.
شاهمرادی، اصغر؛ حقیقی، ایمان و زاهدی، راضیه (1390). "بررسی اثرات افزایش قیمت حامل‌های انرژی و پرداخت یارانه نقدی در ایران: رویکرد CGE". فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، شماره 57، 30-5.
شاهمرادی، اصغر؛ مهرآرا، محسن و فیاضی، نوید (1389). "آزادسازی قیمت حامل‌های انرژی و آثار آن بر رفاه خانوار و بودجه دولت از روش داده- ستانده". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال چهاردهم، شماره ۴۲، 24-1.
شهنازی، روح‌اله؛ هادیان، ابراهیم و جرگانی، لطف‌الله (1396). "بررسی رابطه علّیت میان مصرف حامل‌های انرژی، رشد اقتصادی و دی ‌اکسید‌ کربن در بخش‌های اقتصاد ایران". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 7، شماره 28، 70-51.
عباسیان، عزت‌اله و اسدبیگی، زهرا (1390). "ارتباط هدفمندسازی یارانه‌های انرژی با رفاه اجتماعی از مسیر رشد اقتصادی". فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دوازدهم، شماره 44، 174-143.
فریدزاد، علی؛ بانویی، علی اصغر؛ مومنی، فرشاد و آماده، حمید (1393). "تحلیل سیاستی آثار و تبعات قیمتی محدودیت عرضه فرآورده‌های نفتی با استفاده از الگوی اصلاح شده ماتریس حسابداری اجتماعی عرضه محور". فصلنامه مجلس و راهبرد، سال بیست ویکم، شماره 79، 184-153.
مهدوی، روح الله (1394). "بررسی تأثیر ترکیب سیاست اصلاح قیمت حامل‌های انرژی و ابزار مالی در اقتصاد ایران با استفاده از رویکرد مدل تعادل عمومی قابل محاسبه". رساله دکتری دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی.
هادی زنوز، بهروز و برمکی، افشین (1390). "ارزیابی تأثیر افزایش قیمت حامل‌های انرژی بر هزینه حمل و نقل و رفاه خانوارهای شهری در ایران". مهندسی عمران شریف، ویژه حمل و نقل شهری، دوره 2-27، شماره 3، 16-3.
 
 
 
Dartanto, T. (2013). “Reducing Fuel Subsidies and the Implication on Fiscal Balance and Poverty in Indonesia: As Imulation Analysis”. Energy Policy, 58, 117–134.
Jiang, Z., Xiaoling, O. & Huang, G. (2015). “The Distributional Impacts of Removing Energy Subsidies in China”. China Economic Review, 33, 111–122.
Lin, B. & Jiang, Z. (2011). “Estimates of Energy Subsidies in China and Impact of Energy Subsidy Reform”. Energy Economics, 33, 273–283.
Ouyang, X. & Lin, B. (2014). “Impacts of Increasing Renewable Energy Subsidies and Phasing Out Fossil Fuel Subsidies in China”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 37, 933–942.
Saboohi, Y. (2001). “An Evaluation of the Impact of Reducing Energy Subsidies on Living Expenses of Households”. Energy Policy, 29, 245-252.
Siddig, K., Aguiar, A., Grethe, H., Minor, P. & Walmsley, T. (2014). “Impacts of Removing Fuel Import Subsidies in Nigeria on Poverty”. Energy Policy, 69, 165–178.
Wier, M., Birr-Pedersen, K., Jacobsen, H. K. & Klok, J. (2005). “Are CO2 Taxes Regressive? Evidence from the Danish Experience”. Ecological Economics, 52(2), 239–251.