بررسی عوامل مؤثر بر شاخص توسعه انسانی در ایران با استفاده از رویکرد میانگین‌گیری بیزی

نوری نائینی, محمد سعید; قاسمی, حسام الدین; کاظمی تربقان, مریم سادات

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

² دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

³ کارشناس ارشد مدیریت کارافرینی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

در دنیای جهانی شده امروز، در مباحث توسعه و پیشرفت، آنچه از مقبولیتی عام برخوردار است، مقوله‌ توسعه انسانی است. انسان هدف توسعه، ابزار توسعه و ضامن پایداری توسعه است. در این راستا شاخص توسعه انسانی به عنوان یکی از مهم‌ترین و معتبرترین سنجه‌های توسعه و پیشرفت، مورد استفاده و طبقه‌بندی کشورهای جهان است. اما در عین حال بی‌اطلاعی از متغیرهای تشکیل‌دهنده‌ شاخص توسعه انسانی و در نتیجه بی‌اطلاعی از مدلی که بتواند به درستی توضیح‌دهنده‌ شاخص توسعه انسانی باشد، نا‌اطمینانی‌هایی را در مدل‌های رایج ایجاد کرده است. این تحقیق با در نظر گرفتن چارچوب عدم اطمینان مدل، به بررسی عوامل مؤثر بر شاخص توسعه انسانی می‌پردازد. بدین منظور از روش میانگین‌گیری بیزی به جهت داشتن ویژگی‌های متناسب با فرض عدم اطمینان، استفاده شده است. با انجام محاسبات حاصل از برآورد 960 هزار رگرسیون، تعداد 5 متغیر به عنوان متغیرهای غیرشکننده مشخص شدند؛ که عبارتند از: رشد درآمدهای نفتی، رشد مخارج بهداشتی دولت، رشد تحصیلات ابتدایی، تورم و موجودی سرمایه. سایر متغیرها اثر خود را در حضور متغیرهای غیرشکننده از دست داده‌اند و بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که به منظور تلاش در جهت بالا بردن شاخص توسعه انسانی در کشور می‌بایست به متغیرهای انتخاب شده توجه بیشتری نمود.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22285954.1396.8.29.3.2

عنوان مقاله [English]

Examination of Affecting Factors on Iran’s Human Development Index Using Bayesian Model Averaging Approach

نویسندگان [English]

Mohammad Saeed Noori Naeini ¹
Hesameddin Ghasemi ²
Maryam Sadat Kazemi Torbaghan ³

¹ Faculty Member of Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

² Ph.D. Student of Economics, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

³ M.A. of Entrepreneurship Management, Tehran University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Nowadays, human development plays a key role in development studies. The man is the main pillar of sustainable development. Human development Index has been the most popular indicator of development. Knowing the variables involved in the estimation of human development index is essential in choosing the appropriate model that can accurately measure the human development index. In this paper, we consider the uncertainty modeling framework for study of the factors that affect the human development index. For this purpose, we use the Bayesian model averaging which is appropriate with the assumption of model uncertainty. In this study, by estimating 960000 regression equations, five variables are identified as non-fragile variables which is mentioned as follows: growth of oil revenues, growth of government health expenditure, growth of primary education, inflation and capital stock. Other variables lost their effect in the presence of non--fragile variables. Therefore, it can be concluded that in order to raise the index of human development in the country, it is necessary to pay more attention to the mentioned variables.

کلیدواژه‌ها [English]

Bayesian Approach
Bayesian Model Averaging
Fragile
Human Development Index
Model Uncertainty

مراجع

احمدی، علی محمد و حضارمقدم، نسرین (1392). "بررسی اثر آزادسازی تجاری روی شاخص توسعه انسانی در کشورهای در حال توسعه". فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی شدن، سال 4، شماره 7، 133-109.

اسدی، علی و اسماعیلی، سیدمیثم (1392). "تأثیر شاخص توسعه انسانی بر رشد اقتصادی ایران در قالب مدل مارکوف - سوئیچینگ". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال 3، شماره 12، 104-89.

افشاری، زهرا؛ شیرین‌بخش، شمس‌اله و ابراهیمی، نثار (1391). "بررسی مقایسه‌ای اثر اندازه بهینه هزینه‌های مصرفی و سرمایه‌گذاری دولت بر شاخص توسعه انسانی (مطالعه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه)". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال دوم، شماره 8، 50-37.

الماسی، مجتبی؛ سهیلی، کیومرث و سپهبان، اصغر (1390). "بررسی آثار سرمایه‌گذاری در آموزش عالی بر رشد اقتصادی ایران طی دوره 1350-1384". پژوهشنامه علوم اقتصادی، سال ششم، شماره 11، 34-13.

باسخا، مهدی؛ صباغ کرمانی، مجید و یاوری، کاظم (1390). "بررسی کارکرد هزینه‌های بهداشتی و آموزشی دولت در بهبود شاخص‌های توسعه انسانی: مطالعه موردی کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی". مدیریت سلامت، شماره 45، 26-11.

پرتوی، بامداد؛ امینی، صفیار و گودرزی، امیر (1388). "بررسی اثر نابرابری جنسیتی بر رشد اقتصادی ایران". فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال سوم، شماره 9، 76-51.

حسین‌زاده دلیر، کریم و ملکی، سعید (1385). "بررسی وضعیت شاخص‌های توسعه انسانی در استان ایلام". مجلهجغرافیاوتوسعهناحیه‌ای، شماره ششم، 26–1.

سلمانی، بهزاد و محمدی، علیرضا (1388). "بررسی اثر مخارج بهداشتی دولت بر رشد اقتصادی ایران". فصلنامهپژوهش‌های اقتصادی ایران، سال سیزدهم، شماره 39، 93-73.

صادقی، حسین؛ عبدالهی حقی، سولماز و عبدالله زاده، لیلا (1386). "توسعه انسانی در ایران". فصلنامه علمی و پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 24، 304-283.

علمی، زهرا و جمشیدنژاد، امیر (1386). "اثر آموزش بر رشد اقتصادی ایران در سال‌های 82-1350". پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی ویژه اقتصاد، سال 7، شماره 26، 154-135.

فتاحی بیات، غلامرضا؛ گودرزی، احمد و گودرزی، محمدرضا (1395). "تأثیرسرمایه انسانی نوآور بر رشد اقتصادی (مطالعه موردی توسعه کشاورزی استان مرکزی(". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 7، شماره 25، 142-129.

فطرس، محمد حسن؛ نعمتی، مرتضی و اکبری شهرستانی، اعظم (1390). " شاخص توسعه انسانی ایران در سال 2010". مجله سیاسی- اقتصادی، شماره 284، 123-110.

محمودی، محمد جواد (1391). "محاسبه شاخص توسعه انسانی- کشور، استان تهران، و شهرستان‌های آن". فصلنامه جمعیت، شماره 67 و 68، 118-81.

مرزبان، حسین (1389). "نقش بهداشت و آموزش در رشد اقتصادی برخی کشورهای در حال توسعه (2006-1990)". معرفت اقتصادی، سال اول، شماره اول، 49-33.

مکیان، نظام‌الدین؛ مصطفوی، محمدحسن؛ حاتمی، راضیه و دهقانپور، محمدرضا (1391). "بررسی اثر رشد تجارت بر رشد توسعه انسانی در کشورهای منتخب آسیایی: رهیافت داده‌های تابلویی". فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسی‌های اقتصادی سابق)، دوره 9، شماره 1، 70-55.

ملااسماعیلی، حسن و شریفی، حسین (1392). "بررسی اثر رشد اقتصادی بر شاخص توسعه انسانی در گروه منتخب کشورهای منطقه منا: رهیافت خودرگرسیون برداری تابلویی". فصلنامه راهبرد توسعه، شماره 36، 200-186.

موتمنی، مانی؛ زروکی، شهریار و بلبل امیری، بحیره (1395). "نقش سرمایه انسانی بر رابطه دستمزد و بهره‌وری نیروی کار در صنایع کارخانه‌ای ایران". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 6، شماره 23، 44-33.

موذن جمشیدی، هما؛ مقیمی، مریم و اکبری، نعمت‌اله (1390). "تحلیل تأثیر اندازه دولت بر توسعه‌ انسانی در کشورهای OIC (رهیافت رگرسیون وزنی جغرافیایی(GWR) ". مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال دوم، شماره 8، 116-95.

Absalyamova, S. G., Absalyamov, T. B. & Mukhametgalieva, C. F. (2015). “Management of the Sustainable Development of Human Capital in the Terms of Macroeconomic Instability”. Journal of Procedia Economics and Finance, 24, 13-17.

Ali, S. A., Raza, H. & Yousuf, M. U. (2012). “The Role of Fiscal Policy in Human Development: The Pakistan's Perspective”. The Pakistan Development Review, 51(4), 381-396.

Anderson, J. B. (2010). “Effects of Increased Trade and Investment on Human Development in the U. S. and Mexican Border Communities”. The Journal of Developing Areas, 43(2), 341-362.

Conceição, P., Levine, S., Lipton, M. & Warren-Rodríguez, A. (2016). “Toward a Food Secure Future: Ensuring Food Security for Sustainable Human Development in Sub-Saharan Africa”. Food Policy, 60, 1–9.

Dar, A. A. & AmirKhalkhali, S. (2002). “Government Size, Factor Accumulation, and Economic Growth: Evidence from OECD Countries”. Journal of Policy Modeling, 24(7-8), 679-692.

Davies, A. & Quinlivan, G. (2006). “A Panel Data Analysis of the Impact of Trade on Human Development”. Journal of Behavioral and Experimental Economics (formerly The Journal of Socio-Economics), 35(5), 868-876.

Escosura, L. P. (2013). “Human Development in Africa: A Long-Run perspective”. Journal of Explorations in Economic History, 50, 179-204.

Gerring, J., Thacker, S. C., Lu, Y. & Huang, W. (2015). “Does Diversity Impair Human Development? A Multi-Level Test of the Diversity Debit Hypothesis”. Journal of World Development. 66, 166–188.

Hafner, A. & Mayer-Foulkes, D. (2013). “Fertility, Economic Growth, and Human Development Causal Determinants of the Developed Lifestyle”. Journal of Macroeconomics, 38, 107–120.

Koop, G. (2003). “Bayesian Econometrics”. John Wiley & Sons Ltd.

Musila, J. & Belassi, W. (2004). “The Impact of Education Expenditures on Economic Growth in Uganda”. The Journal of Developing Areas, 38(1), 123–133.

Ozcan, S. Ryder, H. & Weil, D. (2000) “Mortality Decline, Human Capital Investment and Economic Growth”. Journal of Development Economics, 62(1), 1-23.

Permanyer, I. (2013). “Using Census Data to Explore the Spatial Distribution of Human Development”. Journal of World Development, 46, 1–13.

Ranis, G. & Stewart, F. (2000). “Economic Growth and Human Development”. World Development, 28(2), 197-219.

Sala-I-Martin, X., Doppelhofer, G. & Miller, R. (2004). “Determinants of Long-Term Growth: A Bayesian Averaging of Classical Estimates (BACE) Approach”. The American Economic Review, 94, 813-835.

United Nations Development Program (UNDP). (2009). “Human Development Report.

United Nations Development Program (UNDP). (2010). “Human Development Report”.

United Nations Development Program (UNDP). (2011). “Human Development Report”.

United Nations Development Program (UNDP). (2013). “Human Development Report”.

United Nations Development Program (UNDP). (2015). “Human Development Report”.

Vertakova, Y., Polozhentseva, Y., Plotnikov, V. & Isayev, M. (2015). “Directions of Human Potential Development in Russia”. Journal of Procedia Economics and Finance, 23, 495–500.

Yakunina, R. P. & Bychkov, G. A. (2015). “Correlation Analysis of the Components of the Human Development Index Across Countries”. Journal of Procedia Economics and Finance, 24, 766–771.

بررسی عوامل مؤثر بر شاخص توسعه انسانی در ایران با استفاده از رویکرد میانگین‌گیری بیزی

مراجع

مراجع

دوره 8، شماره 29 - شماره پیاپی 29دی 1396صفحه 45-60

دوره 8، شماره 29 - شماره پیاپی 29
دی 1396
صفحه 45-60