مقایسه عملکرد برنامه‌های توسعه ایران با شاخص فقر چند بعدی محاسبه شده به روش آلکایر و فوستر

فطرس, محمدحسن; قدسی, سوده

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ استاد اقتصاد دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران

² دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران

چکیده

برای سیاست‌گذاری و تدوین برنامه‌های فقرزدا در کشور، لازم است با بهره‌گیری از شاخص‌های سنجش فقر، پیش از هر اقدامی تصویری دقیق از وضعیت موجود ترسیم شود. در این مقاله سعی بر این است که شاخص فقر چند بعدی به روش آلکایر و فوستر طی سال‌های 1393-1368 محاسبه گردیده و عملکرد برنامه‌های پنج ساله توسعه بر اساس شاخص مذکور مورد ارزیابی قرار گیرد. بدین منظور در این مطالعه از داده‌های خام هزینه - درآمد خانوار مرکز آمار ایران استفاده شده است. نتایج نشان داد که طی سال‌های 1393 – 1368 وسعت، شدت فقر و همچنین میزان فقر چند بعدی در هر دو مناطق شهری و روستایی کاهش یافته است. بیشترین مقدار نسبت سرشمار (وسعت فقر) و همچنین میانگین محرومیت افراد فقیر (شدت فقر) متعلق به سال 68 است. نسبت سرشمار در سال‌های 68، 73، 78، 83 و 93 در مناطق روستایی از نسبت سرشمار در مناطق شهری بیشتر است و در سال 88 این نسبت در مناطق شهری بیشتر از مناطق روستایی است. عمق فقر نیز در تمامی سال‌ها در مناطق روستایی بیشتر از مناطق شهری است. بررسی عملکرد برنامه‌های توسعه نشان می‌دهد به طور کلی برنامه‌های توسعه سبب کاهش فقر چند بعدی طی سال‌های 1393-1368 شده است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22285954.1396.7.27.3.5

موضوعات

اقتصاد کلان

عنوان مقاله [English]

Comparing Iranian Development Plans by Multidimensional Poverty Index Calculated by Alkire-Foster Method

نویسندگان [English]

mohammad hasan fotros ¹
sudeh ghodsi ²

چکیده [English]

The main objective of this paper is to measure multidimensional poverty index (MPI) based on Alkire and Foster method and analyzing incidence and intensity of poverty in Iran in three dimensions for the period of 1989-2014. In this study, households’ income-expenditure raw data published by the Statistical Center of Iran was used. The results show that the incidence and intensity and MPI are decreased in this period of study. The most incidence and intensity of poverty belongs to 1989. Also, the poverty incidence of rural areas is more than in urban areas in 1989, 1994, 1999, 2004, and 2014, but intensity of poverty in rural areas is more than urban areas in all years. Finally, the development plans have decreased MPI during all the period of 1989-2014.

کلیدواژه‌ها [English]

Multidimensional Poverty
Alkire and Foster Method
Iranian Development Plans

مراجع

ارشدی، علی و کریمی، عبدالعلی (1392). "بررسی وضعیت فقر مطلق در ایران در سال‌های برنامه اول تا چهارم توسعه". فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، سال یکم، شماره 1، 64-35.

ارضروم چیلر، نسرین (1384). "ابعاد گوناگون فقر در ایران". بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، مجموعه پژوهش‌های اقتصادی، شماره ٢٧.

حسن‌زاده، نسرین (1392). "اندازه گیری فقر چند بعدی در ایران". پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه الزهراء، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی.

حسینی‌نژاد، سیدمرتضی و اقتصادیان، محمدرضا (1384). "ارزیابی عملکرد برنامه‌های توسعه در مورد کاهش فقر با استفاده از روش سلطه تصادفی". فصلنامه سیاست‌ها و پژوهش‌های اقتصادی، شماره 36، 59-33.

سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (1395). "شاخص‌های ماده 68 قانون برنامه پنجم توسعه 1393-1389". مرکز آمار ایران، دفتر ریاست، روابط عمومی و همکاری‌های بین‌الملل.

شاهمرادی، نوشین (1391)."اندازه‌گیری فقر چند بعدی در استان کرمانشاه". پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه الزهرا.

صادقی‌شاهدانی، مهدی و خسروی، میثم (1395). "بررسی اشتراکات و تمایزاتِ مبانی نظری برنامه‌های توسعه در جمهوری اسلامی ایران". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 6، شماره 23، 32-13.

عصاری، عباس و مزینانی، عاطفه (1390). "روش‌ها و شاخص‌های اندازه‌گیری فقر و رفاه اقتصادی". فصلنامه راهبرد، شماره ٢٧، 101-76.

قانون برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1369). مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1390). مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1383). مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

قانون برنامه دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1373). مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1379). مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

محمودی، وحید و صمیمی‌فر، سیدقاسم (1384). "فقر قابلیتی". رفاه اجتماعی، دوره 4، شماره 17 (فقر و نابرابری در ایران)، 27-5.

میرباقری هیر، میرناصر و شکوهی فرد، سیامک (1395). "بررسی تطبیقی اثرات توسعه مالی بر توزیع درآمد و فقر در کشورهای منتخب اسلامی (رویکرد داده‌های تابلویی)". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 6، شماره 25، 108-93.

یگانلو، عطیه (1393). "شاخص چندبعدی فقر در ایران". تهران: مؤسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد، چاپ اول.

یوسفی، علی؛ اسدی‌خوب، حسن و افشاری، محسن (1392). "ارزیابی فقر چندبعدی در عشایر کوچنده ایران". اقتصاد کشاورزی، جلد 7، شماره 2، 67-47.

Alkire, S. & Foster, J. (2011). “Counting and Multidimensional Poverty Measurement”. Journal of Public Economics, 95, 476–487.

Alkire, S. & Robles, G. (2015). “Multidimensional Poverty Index 2015: Brief Methodological Note and Results”. Oxford Poverty and Human Development Initiative, University of Oxford, Briefing 31.

Alkire, S., Foster, J., Seth, S. & Santos, M. (2015). “Multidimensional Poverty Measurement and Analysis”. Oxford Poverty & Human Development Initiative.

Alkire, S., Roche, J. M., Santos, M. & Seth, S. (2011). “Multidimensional Poverty Index 2011: Brief Methodological Note”. Oxford Poverty & Human Development Initiative (OPHI), Oxford Department of International Development Queen Elizabeth House (QEH), University of Oxford.

Alkire, S. & Santos, M. (2014). “Measuring Acute Poverty in the Developing World: Robustness and Scope of the Multidimensional Poverty Index”. Oxford Poverty & Human Development Initiative, University of Oxford, UK World Development, 59, 251–274.

Ballon, P. & Duclos, Y. (2015). “Multidimensional Poverty in Sudan and South Sudan”. Oxford Poverty & Human Development Initiative, Working Paper No. 17

Batana, Y. M. (2008). “Multidimensional Measurement of Poverty in Sub-Saharan Africa”. Oxford Poverty & Human Development Initiative, Working Paper No. 13.

Battiston, D., Cruces, G. & Lopez Calva, L. F. (2009). “Income and Beyond: Multidimensional Poverty in Six Latin American Countries”. Oxford Poverty & Human Development Initiative, Working Paper No. 17.

Santos, M. E. (2013). “Tracking Poverty Reduction in Bhutan: Income Deprivation Alongside Deprivation in other Sources of Happiness”. Social Indicators Research, 112(2), 259–290.

Santos, M. E., Villatoro, P., Mancero, X. & Gerstenfeld, P. (2015). “A Multidimensional Poverty Index for Latin America”. OPHI, Working Paper No.79.

Shirvanian, A. & Bakhshoodeh, M. (2012). “Investigating Poverty in Rural Iran: The Multidimensional Poverty Approach”. Agricultural Sciences, 3(5), 640-650.

مقایسه عملکرد برنامه‌های توسعه ایران با شاخص فقر چند بعدی محاسبه شده به روش آلکایر و فوستر

مراجع

مراجع

دوره 7، شماره 27 - شماره پیاپی 27تیر 1396صفحه 45-64

دوره 7، شماره 27 - شماره پیاپی 27
تیر 1396
صفحه 45-64