با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل

2 استادیار بخش برنامه‌ ریزی و توسعه اقتصادی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی

3 دانشیار بخش اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل

4 استادیار بخش اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

یارانه با تحریف قیمت‌ها، مانع تخصیص بهینه منابع، کاهش رشد اقتصادی و کسری بودجه، بر بخش‌های اقتصادی آثار جبران‌ناپذیری بر جای می‌گذارد، اجرای سیاست هدفمندی‌سازی یارانه‌ها‍‌‌‌‌، با تعیین روند متغیر‌های کلان اقتصادی (تغییرات تولید، تغییرات قیمت و....)، سیاست‌گذاران اقتصادی را به اهداف اقتصادی نزدیک‌تر می‌کند. در پژوهش حاضر با استفاده از جدول دادهستانده 65 بخشی سال 1392 که تعدیل و به‌روزآوری شده به روش (RAS) جدول دادهستانده 65 بخشی سال 1385 است اثر افزایش قیمت حامل‌های انرژی (بنزین، نفت‌سفید، گازوئیل، نفت‌کوره، گاز‌مایع، برق و گاز‌طبیعی) در فازهای اول (1389) و دوم (1393) هدفمندی یارانه‌ها بر نرخ رشد تولیدات بخش‌های اقتصادی بررسی شده به طوری‌که میانگین نرخ رشد تولیدات بخش‌های حمل و نقل 13/16- درصد، صنایع و معادن 37/17- درصد کاهش می‌یابد و این کاهش به دلیل وابستگی زیاد به حامل‌های انرژی و به دنبال آن میانگین قیمت نسبی زیاد به ترتیب 25/2 و 53/1 درصد است. از طرفی متوسط نرخ رشد تولیدات بخش کشاورزی 45/8 درصد افزایش می‌یابد و این افزایش به دلیل وابستگی پایین به حامل‌های انرژی و به دنبال آن میانگین قیمت نسبی (8028/0) پایین است. نتایج حاکی از آن است که زغال‌سنگ کم‌ترین کاهش نرخ رشد تولید را داشته است و می‌توان نتیجه گرفت زغال‌سنگ جانشین حامل‌های انرژی شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Effects of Adjustment of Energy Carrier Prices on Iran’s Economy

نویسندگان [English]

  • mostafa eskandary 1
  • Ali Nasiri Aghdam 2
  • Hamid Mohammadi 3
  • Hamidreza Mirzaei 4

1 Master of Science, Agricultural Economics, Zabol University

2 Assistant Professor, Economics Department, Allameh-Tabatabaei University

3 Associate Professor, Agricultural Economics Department, Zabol University

4 Assistant Professor, Agriculture Department, Shahid Bahonar University of Kerman

چکیده [English]

Subsidy with distortion of prices prevents optimal allocation of resources and decrease economic growth and on the other hand has an irreparable effects on country economic sectors, Thus by determining the trend of macroeconomic variables (production changes, price changes, etc.), economic policymakers become closer to economic goals. In this study, using 65 parts input–output table (2013 table) that modified and updated according to the (RAS) 65 parts input – output table in 2006), the impact of increasing in price of energy carriers (gasoline, kerosene, gas oil, fuel oil, liquid gas, electricity and natural gas) in first (2010) and second (2014) phases of subsidy reform have been investigated on the growth rate of economic sectors. The results showed that the average growth rate of transportation (-16.13%) and industries and mines (-17.37%) decreased and this is due to high dependence on energy, followed by an average high relative price of 2.25 and 1.53 percent, respectively. The average growth rate of agricultural sectors increased (8.45%) and this is due to low dependence on energy carriers followed by the average of low relative price (0.8028). Also coal production had the lowest growth rate, which can be concluded that energy carriers is replaced by coal.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Price Elasticity
  • Price of Energy Carriers
  • Total Price Index
  • Production Growth Rate
احمدی، زهره (1389). "تحلیل و بررسی آثار هدفمندی یارانه حامل‌های انرژی بر تورم، تولید و اشتغال بخش‌ کشاورزی ایران با استفاده از روش داده–ستانده". پایان‌نامه کارشناسی ارشد، بخش اقتصاد کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان.
اسدی مهماندوستی، الهه (1388). "لزوم چگونگی اصلاح الگوی مصرف و یارانه‌های فرآورده‌های نفتی و سنجش آثار تورمی آن". فصلنامه‌ مطالعات اقتصاد انرژی، دوره 6، شماره‌ 20، 118-111.
اسکندری، مصطفی (1393). "مدل‍سازی بخش کشاورزی ایران به منظور مطالعه‌ اثر افزایش قیمت حامل‌های انرژی بعد از اجرای هدفمندی یارانه‌ها با استفاده از برنامه‌ریزی چندمنظوره". پایان‌نامه کارشناسی ارشد، بخش اقتصاد کشاورزی دانشگاه زابل.
باستان‌نژاد، حمید (1377). "اثرات تغییر قیمت حامل‌های انرژی بر تولیدات بخش کشاورزی با استفاده از تکنیک داده–ستانده و الگوی تعامل پویای هزینه". مجله برنامه و بودجه، دوره 5، شماره 28، 82-46.
ترازنامه‌ انرژی (1385). وزارت نیرو.
توفیق، فیروز (1371). "تحلیل داده–ستانده در ایران و کاربرد‌های آن در سنجش و پیش‌‍‌بینی و برنامه‌ریزی". انتشارات آموزش انقلاب اسلامی، تهران.
جوانبخت، عماد و سلامی، مهری (1388). "بررسی اثر سناریوهای مختلف قیمتی بر میزان مصرف بنزین". فصل‌نامه مطالعات اقتصادی، دوره 3، شماره 13، 45-34.
حیدری، حسن و صادقپور، عسل (1394). "تأثیر گردشگری، مصرف انرژی و بی‌ثباتی سیاسی بر رشد اقتصادی کشورهای دی هشت". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال ششم، شماره 21، 28-11.
دفتر مطالعات اقتصادی (1388). وزارت نیرو.
رسایی، سارا (1386). "بررسی اثرات افزایش قیمت حامل‌های انرژی، بر تورم و بودجه دولت (با استفاده از جدول داده–ستانده)". پایان‌نامه کارشناسی ارشد اقتصاد. دانشگاه شهید بهشتی.
سوری، علی (1384). "تحلیل داده–ستانده". چاپ اول، نشر نور علم همدان.
سهیلی، کریم (1388). "آثار پیشرفت تکنولوژیکی بر تقاضای بلند‌مدت انرژی در بخش کشاورزی به تفکیک حامل و نوع مصرف". فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد کشاورزی و توسعه، دوره 2، شماره 26، 76-61.
شریفی، علیرضا؛ صادقی، مریم و قاسمی، عمران (1387). "ارزیابی اثرات تورمی ناشی از حذف یارانه حامل‌های انرژی در ایران". پژوهشنامه اقتصادی، دوره 4، شماره 31، 119-91.
عسکری، جواد و بختیار، محمد (1387). "بررسی آثار و تبعات افزایش قیمت حامل‌های انرژی بر بخش‌‍‌های اقتصادی، مصارف خانوار‌ها، شاخص هزینه زندگی و درآمد دولت با استفاده از جدول داده-ستانده انرژی". فصل‌نامه‌ مطالعات اقتصادی دوره 3، شماره 11، 145- 131.
محسنی‌زنوری، جابر (1388). "تحلیل آثار افزایش قیمت حامل‌های انژری بر سطوح عمومی قیمت‌ها در ایران با روش داده–ستانده". پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد.
نعمت‌الهی، زهرا؛ شاهنوشی‌فروشانی، ناصر؛ جوان‌بخت، عذری و دانشورکاخکی، محمود (1394). "ارزیابی آثار هدفمندسازی یارانه حامل‌های انرژی بر فعالیت‌های تولیدی". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال پنجم، شماره 19، 24-11.
 
 
 
 
Berument, H. & Talpcy, H. (2000). “Inflationary Effect of Crude Oil Prices in Turkey Department of Economic”. Bilkent University Turkey, 316, 568-580.
Centeral Bank of the Islamic Republic of Iran. (2010). “Economic Aspects of Increasing Energy Prices to Border Prices in IRAN”. Document of World Bank.
Common, M. (1985). “The Distributional Implications of Higher Energy Prices in the UK”. Applied Economics, 32, 18-37.
Dubo, I. (2003). “Impact of Energy Subsidies on Energy Consumption and Supply in Zimbabwe: Do the Urban Poor Really Benefit?”. Energy Policy, 31, 1635-1645.
Liop, M. & Pie, L. (2008). “Input–Output Analysis of Alternative Policies Implemented on the Energy Activities: An Application For Catalonia”. Journal of American Economice, 36, 1642-1648
Uri, N. D. & Boyed, R. (1997). “An Evaluation of the Economic Effects of Higher Energy Prices in Mexico Energy Policy”. Journal of Applied Sciences Research, 25, 205-215.