با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین

2 دانش آموخته مدیریت بازرگانی، مدرس دانشکده سما کرمانشاه

چکیده

کشورهای دی هشت به‌دلیل عضویت آنها در سازمان تجارت جهانی، از یک‌سو به عنوان یک رقیب در عرصه تجارت جهانی و از سوی دیگر به عنوان یک فرصت در راستای انتقال سرمایه و تکنولوژی برای کشور ایران محسوب می‌شوند. به دلیل اهمیت این موضوع، مطالعة حاضر بر اساس شاخص‌های متعارف مربوطه از ابعاد گوناگون به ارزیابی و برآورد ظرفیت‌های تجاری بین ایران و سایر کشورهای گروه دی هشت پرداخته است.
معیار کسینوس نشان داد که درجة تشابه و مکملی تجاری دوجانبه ایران با کشورهای ترکیه، بنگلادش، اندونزی و مالزی بالاست. همچنین صادرات کشور ایران درجة تشابه بالایی با واردات کشور پاکستان دارد. در مقابل مصر و ایران کمترین زمینة توسعة تجارت را دارند. همچنین بر اساس محاسبات پتانسیل تجاری؛ کشور ایران با کشورهای ترکیه، اندونزی و مالزی دارای ظرفیت‌های تجاری دو جانبه بالا و با کشور پاکستان نیز دارای ظرفیت صادراتی بالایی است. از سوی دیگر کشور ایران صرفاً دارای ظرفیت بالای وارداتی از کشور بنگلادش است. بر اساس شاخص مزیت نسبی آشکار شده نیز به ترتیب کشورهای پاکستان، مصر، ترکیه، اندونزی، مالزی، ایران، بنگلادش و نیجریه رتبه‌های اول تا هشتم را از نظر تنوع گروه‌های کالایی دارای مزیت نسبی صادراتی به خود اختصاص داده‌اند. نتایج حاصل از بررسی شاخص درایسدل نیز مبین امکان توسعة تجارت بین ایران و کشورهای اندونزی و پاکستان می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Comparative Study of Trade Capacities Estimation between Iran and D-8 Countries Based on Common Patterns of International Trade

نویسندگان [English]

  • Rouhollah Bayat 1
  • elham sadeghian 2

چکیده [English]

On the one hand, D-8 countries due to their membership in the WTO, are considered as a competitor in the field of world trade, but on the other hand as an opportunity to transfer capital and technology for Iran. Because of this, the current study based on relevant conventional indices from various aspects dealt with assessment of trade capacities between Iran and other D-8 countries.
The cosine measure showed that the degree of the similarity and complementary
of Iran’s bilateral trade with Turkey, Bangladesh, Indonesia and Malaysia is high. Iran has also exporting high degree of the similarity with Pakistan's imports. In contrast, Egypt and Iran have the lowest potential for business development. Also, based on calculations of commercial potential ; Iran has high bilateral trade capacity with Turkey, Indonesia and Malaysia and has high export potential with Pakistan. On the other hand, Iran is the only country with a high importing capacity with Bangladesh. Also, based on revealed comparative advantage index, Pakistan, Egypt, Turkey, Indonesia, Malaysia, Iran, Bangladesh and Nigeria are the first to the eighth rank of comparative exports advantage in terms of variety of commodity groups. Results of the Drysdale index is also indicate the possibility of trade development between Iran, Indonesia and Pakistan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • convergence
  • Commercial Arrangements
  • Trade Opportunities
  • Drysdale Index
  • Revealed Comparative Advantage Index
  • D-8
حسن‌پور، یوسف (1384). بررسی تجارت غیرنفتی ایران با کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی، مجله بررسی­های بازرگانی، شماره 16، 15-4.
حسن‌پور، یوسف و بهروزی‌فر، مرتضی (1386). بررسی تجارت مکملی کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 42، 146-119.
حسینی، میرعبدالله (1384). آثار ترتیبات تجاری ترجیحی در بین کشورهای عضو اکو بر توسعه ‌تجارت خارجی ایران. تهران: موسسة مطالعات ‌و پژوهش‌های بازرگانی.
رحمانی، تیمور (1386). بررسی تأثیر اعتماد بر رشد اقتصادی در استان­های ایران با روش اقتصادسنجی فضایی. مجله تحقیقات اقتصادی، دوره 78، 57-23.
رحمانی، میترا؛ عسگری، منصور و عابدین، محمدرضا (1385). دستاوردهای تجاری تشکیل بلوک منطقه‌ای در مرکز قاره آسیا. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 38، 236-213.
شکیبایی، علیرضا و بطا، فاطمه (1388). همگرایی اقتصادی در منطقه آسیای جنوب غربی. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 53، 47-23.
صادقی‌یارندی، سیف‌الله و حسینی، میرعبدالله (1378). بررسی امکان مبادلات محصولات کشاورزی بین ایران ‌و کشورهای آسیای مرکزی ‌و قفقاز. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، موسسه ‌مطالعات‌ و پژوهش‌های بازرگانی، شماره 11، 32-1.
غلامی، علی (1385). تحلیل آثار آزادسازی تجاری جمهوری اسلامی ایران با کشورهای مسلمان (دلالت‌های مدل جاذبه). پژوهش‌نامه حقوق اسلامی، شماره 22، 26-3.
لطفعلی‌پور، محمدرضا؛ شاکری، سیده زهرا و بطا، فاطمه کبری (1390). بررسی همگرایی اقتصادی میان ایران و کشورهای آمریکای لاتین (کاربرد مدل جاذبه). فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال اول، شماره سوم، 98-73.
نصیرزاد، مهران و حسینی، میرعبدالله (1391). ارزیابی و برآورد ظرفیت‌های تجاری دو جانبه ایران با جمهوری آذربایجان. مطالعات اوراسیای مرکزی. سال پنجم، شماره 11، 134-115.
نعمتیان، محمود (1390). فرصت‌های تجاری میان ایران و هند. پژوهشنامه‌ی علوم اقتصادی، سال ششم، شماره 12، 238-217.
ولی‌بیگی، حسن، سیف، اله مراد (1382). پیامدهای احتمالی عضویت در سازمان تجارت جهانی بر صنایع ایران، مطالعه موردی صنعت قطعات خودرو. پژوهش نامه بازرگانی، شماره 26، 74-51.
 

 

 
Allen, Roy, G. D. (1970). Mathematical Economics, London. Macmillan.
Arnon, A,. Spivak, A., & Weinblatt, J. (1995). Monetary Integration between the Israel, Jordanian and Palestenian Economics. Institute for International Economics.
Arnon, A. Spivak, A & Weinblatt.J. (1995). The Potential for Trade between Israel, the Palestinians and Jordan. The World Economy, 19, 113-134.
Balassa, B. (1965). Trade Liberalization and Revealed Comparative Advantage. The Manchester School, 33(2), 99-123.
Brun, J. F., Carrere, C., Uillaumont, P., & Melo, J. (2002). Has Distance Died? Evidence from a Panel Gravity Model. Seminar Atcepr Discussion Papers 3500.
Drysdale, P. (1988). International Economic Pluralism, Economic Policy in East Asia and the Pacific. Columbia University Press, NewYork.
Finger, J. M., & Kreinin, M. E. (1988) A. measure of “export similarity” and is possible uses.The economic Journal, 89(356), 905-912.
Kaur, S., & Nanda, P. (2010). India’s Export Potential to Other Saarc Countries: A Gravity Model Analysis. Journal of Global Economy, 6(3), 167-184.
Kristjansdottir, H. (2005). A Gravity Model for Exports from Iceland. Centre for Applied Microeconometrics (CAM) 14, Department of Economics, University of Copenhagen, http://www.econ.ku.dk/CAM/.
Linneman, H. (1966). An Econometric Study of International Trade Flows. North Holland, Amsterdam.
Panchamuchi, V. R., & Mehta, R. (1995). Complementarity in Trade and Production. Amesterdam: Sage Publication.
Peridy, N. (2005). The Trade Effects of the Euro–Mediterranean Partnership: What Are the Lessons for Asean Countries. Journal of Asian Economics, 16, 125-139.
Rottgers, D., Fabe, A., & Grote, U. (2010). The Canola Oil Industry and EU Trade Integration: A Gravity Model Approach. Series Proceedings of the German Development Economics Conference 32.
Roy, M., & Rayhan, M. I. (2011). Trade Flows of Bangladesh: A Gravity Model Approach. Economics Bulletin, 31)1(, 950- 959.
UNCTAD (2002). Hand Book of International Trade and Development Statistics. http://www. UNCTAD. Org.
ZainalAbidin, I. S., Abu Bakar, N. A., & Sahlan, R. (2013). The Determinants of Exports between Malaysia and the OIC Member Countries: A Gravity Model Approach. Procedia Economics and Finance, 5, 12–19.