با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 استاد گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

نهادها و زیرساخت ها به عنوان مجموعه ای از عوامل اجتماعی، قوانین و خدمات زیربنایی از جمله عوامل کلیدی اثرگذار بر تجارت دوجانبه کشورها می باشند. از این رو، در این مطالعه سعی شده است تا اثرات نهادها و زیرساخت ها بر تجارت دوجانبه ایران و شرکای اصلی تجاری مورد بررسی قرار گیرد. به منظور دستیابی به این هدف، از الگوی جاذبه و روش درستنمایی شبه بیشینه پوآسن بهره گرفته شده است و برآورد الگو بر اساس داده های تابلویی حجم تجارت میان ایران و شرکای تجاری در حال توسعه و توسعه یافته در دوره زمانی 1382 تا 1395 انجام شده است. نتایج مطالعه بیانگر آن است که اثرات متقابل شاخص های مختلف نهادی بر تجارت دوجانبه ایران با شرکای تجاری در حال توسعه و نیز شرکای تجاری توسعه یافته منفی و معنی دار است. به گونه ای که ایران متمایل به تجارت بیش تر با کشورهای دارای فساد کم‌تر، ثبات سیاسی بالاتر، مجری قوانین تسهیل کننده تجارت و با دموکراسی بیش تر است. اثرگذاری مثبت و معنی دار متغیرهای تفاوت شاخص های نهادی بر تجارت دوجانبه ایران با شرکای تجاری در حال توسعه و نیز شرکای اصلی توسعه یافته نشان داد که ایران با توجه به داشتن نهادهای ضعیف، متمایل به تجارت بیش تر با شرکایی است که دارای تفاوت نهادی بیش تر یا نهادهای قوی تر هستند. در نهایت، نتایج اثرات متقابل مثبت و معنی دار زیرساخت های حمل و نقل هوایی، شبکه ریلی، اشتراکات تلفن ثابت و اشتراکات تلفن همراه ایران و شرکای تجاری بر تجارت دوجانبه ایران با شرکای تجاری در حال توسعه و نیز شرکای تجاری توسعه یافته گویای آن است که این زیرساخت ها تسهیل کننده تجارت میان ایران و شرکای تجاری است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the Roles of Institutions and Infrastructure on Iran’s Bilateral Trade with Main Trading Partners

نویسندگان [English]

  • Hanane Aghasafari 1
  • Milad Aminizadeh 1
  • Alireza Karbasi 2

1 . Ph.D. Candidate in Agricultural Economics, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

2 Professor of Agricultural Economics, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

چکیده [English]

Institutions and infrastructure as a set of social factors, rules, beliefs and infrastructure services are the key factors influencing bilateral trade between countries. So, this study investigates the effects of institutions and infrastructure on Iran’s bilateral trade with the main trading partners. For this purpose, gravity model, poisson pseudo maximum likelihood was developed and the analysis was based on panel data of trade volume between Iran and the trading partners over the period 2003-2016. The results implies that the interaction effect of different institutional indicators on Iran's bilateral trade with developing country partners and developed country partners are negative and significant. So that, Iran tends to trade more with less corrupt countries, higher political stability, implementing trade facilitation laws and more democracy. The positive and significant impact of the different institutional distance indicators on Iran's bilateral trade with developing country partners and developed country partners confirm that Iran tends to trade more with the partners that have stronger institutions. Moreover, the positive and significant effect associated with transport and communications infrastructure on Iran's bilateral trade with developing country partners and developed country partners indicates that the infrastructure facilitates trade between Iran and the main trading partners.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gravity model
  • infrastructure
  • Institutions
  • Institutional distance
  • Iran
  • Trading partners
آذربایجانی، کریم؛ رنجبر، همایون و قدوسی دهنوی، پروین (1392). "تأثیر نهادهای حاکمیتی بر تجارت کشورهای منتخب عضو سازمان کنفرانساسلامی (OIC)". اولین همایش الکترونیکی ملی چشم‌انداز اقتصاد ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان).
آذربایجانی، کریم؛ سمیعی، ندا و شیرازی، همایون (1390). "اثر نهادها بر روی تجارت دوجانبه کشورهای منتخب خاورمیانه". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، دوره 15، شماره 45، 23-1.
آذربایجانی، کریم؛ طیبی، سید کمیل و صفادرگیری، حلیمه (1394). "اثر تحریم‌های اقتصادی ایالات متحده و اتحادیه اروپا بر تجارت دوجانبه ایران و شرکای عمده تجاری آن: کاربرد مدل جاذبه". نشریه تحقیقات اقتصادی، دوره 50، شماره 3، 562-539.
احمدزاده،خالد و نصری، شعله (1397) "بررسی تأثیر زیرساخت‌های اقتصادی و اجتماعی بر شکاف رشد اقتصادی در استان‌های کشور". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 8، شماره 30، 166-145.
برقی اسگویی، محمد مهدی؛ کازرونی، علیرضا؛ سلمانی، بهزاد و خداوردیزاده، صابر (1397). "بررسی تأثیر نرخ پس‌انداز بر تراز تجاری ایران، کاربرد رهیافت رگرسیون فازی و خودرگرسیون با وقفه‌های توزیعی". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 8، شماره 31، 78-61.
حسینی، میرعبدالله؛ رسولیان، محسن و برومند، بهمن (1391). "خدمات پشتیبانی تجاری و توسعه تجارت: تخمین اثرات (ایران و منتخبی از کشورها)". فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، دوره 16، شماره 64، 148-123.
رازینی، ابراهیم علی؛ میرزایی‌نژاد، محمدرضا و شیرین‌زاده، معصومه (1394). "بررسی پتانسیل تجاری میان ایران و کشورهای منتخب در منطقه (ترکیه، سوریه، بحرین، عمان، قطر، کویت، عربستان سعودی و امارات متحده عربی) با استفاده از مدل جاذبه". فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، دوره 20، شماره 77، 167-147.
شکیبائی، علیرضا؛ بطا، فاطمه‌کبری و حیدرزاده، سمیه (1390). "تحلیل یکپارچگی میان دو کشور ایران و ترکیه". نشریه اقتصاد و توسعه منطقه‌ای، دوره 1، شماره 1، 95-78.
شیران، نگار؛ بختیاری کوه سرخی، صادق و رنجبر، همایون (1395). "تأثیر حکمرانی خوب بر تجارت در کشورهای منتخب منا". دومین همایش بین‌المللی مدیریت، اقتصاد و توسعه، مؤسسه علمی کیان پژوهان تهران.
ضیائی بیگدلی، محمدتقی؛ غلامی، الهام و طهماسبی بلداجی، فرهاد (1392). "بررسی اثر تحریم‌های اقتصادی بر تجارت ایران: کاربردی از مدل جاذبه". فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، دوره 13، شماره 48، 119-109.
عیسی‌زاده، سعید و احمدزاده، اکبر (1388). "بررسی اثر عوامل نهادی بر رشد اقتصادی با تأکید بر نهادهای حاکمیتی (مطالعه موردی بین کشوری برای دوره 2005-1996)". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، دوره 13، شماره 40، 28-1.
کازرونی، علیرضا؛ قربانی، عادل و ثقفی کلوانق، رضا (1394). "بررسی کارایی تحریم‌های یک جانبه و چندجانبه بر تجارت خارجی محصولات غیرنفتی در ایران". نشریه نظریه‌های کاربردی اقتصاد، دوره 2، شماره 1، 98-83.
گمرک جمهوری اسلامی ایران (1397). سالنامه‌های آماری.
لطفعلی‌پور، محمدرضا؛ شاکری، سیده زهرا و بطا، فاطمه‌کبری (1390). "بررسی همگرایی اقتصادی میان ایران و کشورهای آمریکای لاتین (کاربرد مدل جاذبه)". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 1، شماره 3، 98-73.
هوشمند، محمود؛ مهدوی عادلی، محمدحسین و الاهی، سعید (1385). "تأثیر زیرساخت‌های حمل و نقل زمینی بر حجم تجارت بین‌المناطق ایران با کشورهای اکو". پژوهشنامه بازرگانی، دوره 11، شماره 41، 150-125.
Abedini, J. (2015). “Iceberg Trade Cost Measures: An Application to the OECD Area over 1988–2010”. The International Trade Journal, 29(2), 115-141.
Ahmad, N. A., Ismail, N. W. & Ilook, L. S. (2011). “The Impact of ICT Infrastructure on Malaysian Trade”. Prosiding Perkem, 6(2), 292-298.
Aller, C., Ductor, L. & Herrerias, M. J. (2015). “The World Trade Network and the Environment”. Energy Economics, 52, 55-68.
Alvarez, I. C., Barbero, J., Rodríguez-Pose, A. & Zofio, J. I. (2018). “Does Institutional Quality Matter for Trade? Institutional Conditions in a Sectoral Trade Framework”. World Development, 103, 72-87.
Antonucci, D. & Manzocchi, S. (2006). “Does Turkey Have a Special Trade Relation With the EU? A Gravity Model Approach”. Economic Systems, 30(2), 157-169.
Barattieri, A. (2014). “Comparative Advantage, Service Trade, and Global Imbalances”. Journal of International Economics, 92(1), 1-13.
Basu, S. & Das, M. (2010). “Institution and Development Revisited a Nonparametric Approach”. United Nations Conference on Trade and Development, New York, 1-20.
Behar, A., Manners, P. & Nelson, B. (2009). “Exports and Logistics”. Discussion Paper Series, University of Oxford, 439, 1-21.
Bensassi, S., Márquez-Ramos, L., Martínez-Zarzoso, I. & Suárez-Burguet, C. (2015). “Relationship between Logistics Infrastructure and Trade: Evidence from Spanish Regional Exports”. Transportation Research Part A: policy and practice72, 47-61.
Berden, K., Bergstrand, J. H. & Etten, E. V. (2014). “Governance and Globalisation”. The World Economy, 37(3), 353-386.
Biswas, T. & Kennedy, L. (2016). “The Effect of the Internet on Bilateral Trade”. The Southern Agricultural Economics Associations Annual Meeting, Texas, 6-9, 1-26.
Bojnec, S. & Ferto, I. (2015). “Institutional Determinants of Agro-Food Trade”. Transformations in Business & Economics, 14(2), 35-52.
Borrmann, A., Busse, M. & Neuhaus, S. (2006). “Institutional Quality and the Gains from Trade”. Kyklos, 9(3), 345-368.
Brada, J. & Mendez, J. (1988). “Exchange Rate Risk, Exchange Rate Regime and the Volume of International Trade”. Kyklos, 41(2), 263-280.
Burn, J. F., Carrère, C., Guillaumont, P. & De Melo, J. (2005). “Has Distance Died? Evidence from a Panel Gravity Model”. The World Bank Economic Review, 19(1), 99-120.
Caporale, G. M., Sova, A. & Sova, R. (2015). “Trade Flows and Trade Specialization: The Case of China”. China Economic Review, 34, 261-273.
Celbis, M. G., Nijkamp, P. & Poot, J. (2014). “Infrastructure and Trade: A Meta-Analysis”. The Journal of ERSA, 1 (1), 25-65.
Centre d'Etudes Prospectives et d'Informations Internationales (CEPII). (2016). “GeoDist Database”. Available at: http://www.cepii.fr, Accessed Online 18 December 2016.
Da-xue, K., Lian-jv, L. & Liang-wen, L. (2013). “An Empirical Study on Institutional Distance and Foreign Trade Flows of Our Country by Trade Gravity Model”. Economic Survey, 2, 55-60.
De Groot, H. L. F., Linders, G. J., Rietveld, P. & Subramanian, U. (2004). “The Institutional Determinants of Bilateral Trade Patterns”. Kyklos, 57(1), 103-123.
De Jong, E. & Bogmans, C. (2011). “Does Corruption Discourage International Trade?”. European Journal of Political Economy, 27(2), 385-398.
De, P. (2006). “Trade, Infrastructure and Transaction Costs: The Imperatives for Asian Economic Cooperation”. Journal of Economic Integration, 21(4), 708-735.
Donaubauer, J., Glas, A., Meyer, B. & Nunnenkamp, P. (2018). “Disentangling the Impact of Infrastructure on Trade Using a New Index of Infrastructure”. Review of World Economics, 154(4), 745-784.
Fakher, A. (2014). “Quality of Institutions and Integration in the World Economy: Applied Study on Egypt”. Journal of Economics and Business, 17(2), 69-96.
Feenstra, R. C., Hong, C., Ma, H. & Spencer, B. J. (2012). “Contractual Versus Non- Contractual Trade: The Role of Institutions in China”. NBER Working Paper, 17728, 1-31.
Francois, J. & Manchin, M. (2013). “Institutions, Infrastructure, and Trade”. World Development, 46, 165–175.
Gani, A. & Prasad, B. C. (2006). “Institutional Quality and Trade in Pacific Countries”. Asia-Pacific Research and Training Network on Trade Working Paper Series, 20, 1-31.
Gani, A. & Scrimageour, F. (2016). “New Zealand’s Trade with Asia and the Role of Good Governance”. International Review of Economics and Finance, 42, 36-53.
Greif, A. (2006). “Institutions and the Path to Modern Economy: Lessons from Medieval Trade”. Cambridge, Cambridge University Press.
Huchet-Bourdon, M., Mouel, C. L. & Peketi, M. (2016). “The Impact of Regional Trade Agreements on Agri Food Trade Flows: The Role of Rules of Origin”. Working Paper SMART-LERECO, France,1-30.
Iwanow, T. & Kirkpatrick, C. (2008). “Trade Facilitation, Regulatory Quality and Export Performance”. Journal of International Development, 19, 735-753.
Iwanow, T. (2008). “Institutional Quality and Trade Performance: A Sectoral Gravity Model Approach”. European Trade Study Group Annual Conference, Warsaw, 1-24.
Ju, J., Wu, Y. & Zeng, L. (2010), “The Impact of Trade Liberalization on the Trade Balance in Developing Countries”. IMF Staff Papers, 57(2), 427-49.
Kahouli, B. & Makttouf, S. (2014). “The Determinants of FDI and the Impact of the Economic Crisis on the Implementation of RTAs: A Static and Dynamic Gravity Model”. International Business Review, (24)3, 518-529.
Kim, I. S., Londregan, J. & Ratkovic, M. (2017). “The Effects of Political Institutions on the Extensive and Intensive Margins of Trade”. Princeton University Working Paper, 1-37.
Kogut, B. & Singh, H. (1988). “The Effect of National Culture on the Choice of Entry Mode”. Journal of International Business Studies, 19(3), 411-432.
Kuncic, A. (2012). “Institutional Determinants of Bilateral Trade: Taking another Look”. Kiel Advanced Studies Working Paper, 462, 1-22.
Levin, A., Lin, C. & Chu, C. (2002). “Unit Root Tests in Panel Data: Asymptotic and Finite Sample Properties”. Journal of Econometrics, 108(1), 1-24.
Limao, N. & Venables, A. J. (2001). “Infrastructure, Geographical Disadvantage, Transport Costs, and Trade”. The World Bank Economic Review, 15(3), 451-479.
Linders, G. J. M. (2006). “Intangible Barriers to Trade: The Impact of Institutions, Culture, and Distance on Patterns of Trade”. PhD Thesis, Vrije University.
Linders, G. J. M., Burger, M. J. & Van Oort, F. G. (2008). “A Rather Empty World: The Many Faces of Distance and the Persistent Resistance to International Trade”. Cambridge Journal of Regions, Economy and Society, 1(3), 439-458.
Liu, A., Lu, C. & Wang, Z. (2018). “The roles of cultural and institutional distance on international trade: evidence from China’s trade with the Belt and Road countries”. China Economic Review, 47, 1-34.
Mendonça, T. G., Lirio, V. S., Braga, M. J. & Silva, O. M. (2014). “Institutions and Bilateral Agricultural Trade”. Procedia Economics and Finance, 14, 164-172.
Meon, P. G. & Sekkat, K. (2008). “Institutional Quality and Trade: Which Institutions? Which Trade?”. Economic Inquiry, 46(2), 227–240.
Natale, F., Borrello, A. & Motova, A. (2015). “Analysis of the Determinants of International Seafood Trade Using a Gravity Model”. Marine Policy, 60, 98-106.
North, D. C. (1990). “Institutions, Institutional Change and Economic Performance”. Cambridge, Cambridge University Press.
Pitigala, N. (2005). “What Does Regional Trade in South Asia Reveal about Future Trade Integration?”. World Bank Policy Research Working Paper, 3497, 1-66.
Portugal-Perez, A. & Wilson, J. S. (2012). “Export Performance and Trade Facilitation Reform: Hard and Soft Infrastructure”. World Development, 40(7), 1295-1307.
Rodrik, D., Subramanian, A. & Trebbi, F. (2004). “Institutions Rule: The Primacy of Institutions over Geography and Integration in Economic Development”. Journal of Economic Growth, 9(2), 131-165.
Salatin, P. & Eslambolchi, S. (2014). “Institutional Quality and Trade in Selected Countries: The Dynamic Panel Data Approach”. Research Journal of Economics, Business and ICT, 9(2), 12-17.
Santos Silva, J. M. C. & Tenreyro, S. (2006). “The Log of Gravity”. Review of Economics and Statistics, 88(4), 641-658.
Sebbagh, R., Zenagui, S. A., Mohammed, K. S., Mehdaoui, H. & Ghorzi, S. (2015). “Determinants of Bilateral Trade Flows in Arab Maghreb Union (AMU)”. International Research Journal of Social Sciences, 4(5), 19-23.
Seck, A. (2016). “Trade Facilitation and Trade Participation: Are Sub-Saharan African Firms Different?”. Journal of African Trade3(2), 23-39.
Sheng, S. Y. & Mullen, M. R. (2010). “A Hybrid Model for Export Market Opportunity Analysis”. International Marketing Review, 28(2), 163-182.
Sherif, S. & Fantazy, K. (2013). “Factors Influencing Export in Bilateral Trade: An Empirical Investigation in the Middle-East Context”. International Journal of Management, Economics and Social Sciences, 2(1), 12-27.
Tarek, B. A. & Ahmed, Z. (2013). “Governance and Economic Performance in Developing Countries: an Empirical Study”. Journal of Economics Studies and Research, 2013,1-13.
Thede, S. & Gustafson, N. A. (2012). “The Multifaceted Impact of Corruption on International Trade”. The World Economy, 35(5), 651-666.
Tinbergen, J. (1962). “Shaping the World Economy: Suggestions for an International Economic Policy”. New York, Twentieth Century Fund.
Trefler, D. (1995). “The Case of Missing Trade and Other Mysteries”. The American Economic Review, 85(5), 1029-1046.
Ulengin, F., Cekyay, B., Palut, P. T., Ulengin, B., Kabak, O., Ozaydin, O. & Ekici, S. O. (2015). “Effects of Quotas on Turkish Foreign Trade: A Gravity Model”. Transport Policy, 38, 1–7.
Wei, Y. & Liu, X. (2006). “Productivity Spillovers from R&D, Exports and FDI in China’s Manufacturing Sector”. Journal of International Business Studies, 37(40), 544-557.
Wilson, J. S., Mann, C. L. & Otsuki, T. (2003). “Trade Facilitation and Economic Development: A New Approach to Quantifying the Impact”. World Bank Economic Review, 17(3), 367-389.
World Bank. (2017). “World Development Indicators”. Available at: http://data.worldbank.org, Accessed Online 10 July 2017.
World Trade Organization (WTO) (2017). “Statistics Database”. Available at: http://wto.org, Accessed Online 16 November 2018.