با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار اقتصاد دانشگاه پیام نور، ایران

چکیده

آسیب‌پذیری اقتصادی برخی کشورها از این حقیقت ناشی می‌شود که اقتصادشان تا حد زیادی تحت تأثیر نیروهای خارج از کنترلشان قرار می‌گیرد. مناطقی که بیشتر تحت تأثیر شوک‌های اقتصادی قرار می‌گیرند بایستی جایگاه اقتصاد مقاومتی در سیاست‌گذاری‌های خود را ارتقاء دهند.
این مقاله سعی دارد با استفاده از تکنیک اقتصادسنجی به روش داده‌های پانل تأثیر آسیب‌پذیری اقتصادی بر شاخص توسعه کشورهای عضو منا را در دوره زمانی 2015-1995 بررسی نماید.
نتایج مطالعه بیانگر یک رابطه منفی و معنی‌دار بین آسیب‌پذیری اقتصادی و شاخص توسعه در کشورهای مورد نظر می‌باشد. نوآوری این مطالعه در محاسبه ضریب تأثیر آسیب‌پذیری اقتصادی به تفکیک کشورها است. ایران از لحاظ میزان شکنندگی اقتصاد در مقابل شوک‌های اقتصادی در جایگاه ششم قرار دارد. کشورهایی که در رتبه‌های بدتر قرار داشته‌‌اند اغلب کشورهایی هستند که یا با بی‌ثباتی سیاسی (جنگ‌های داخلی) مواجه بوده‌‌اند یا وابستگی شدیدی به درآمدهای نفتی داشته‌‌اند. بدین ترتیب سیاست‌هایی همچون کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و توجه به ثبات سیاسی به عنوان ابزارهای مناسبی جهت کنترل و مقاوم سازی اقتصاد در مقابل شوک‌های اقتصادی بیرونی معرفی می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Economic Vulnerability on the Development of MENA Countries

نویسنده [English]

  • Mozhgan Moallemi

Assistant Professor of Economics, Payame Noor University, Iran

چکیده [English]

The economic vulnerability of some countries stems from the fact that their economies are largely influenced by forces outside their control. Areas that are most affected by economic shocks should promote the position of a resilient economy in their policies.
This paper tries to examine the impact of economic vulnerability on the development index of MENA countries in the 1995-2015 period using the econometric method and panel data approach.
The results of the study indicate a negative and significant relationship between economic vulnerability and development index in the target countries. The innovation of this study is to calculate the impact of economic vulnerability in different countries. Iran is ranked sixth in terms of the fragility of the economy against economic shocks. Countries that are ranked worse are often those countries that either face political instability (domestic wars) or have a strong dependence on oil revenues. In this way, policies such as reducing dependence on oil revenues and paying attention to political stability are introduced as tools for controlling and strengthening the economy against external economic shocks.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic Vulnerability
  • Economic Development
  • External Exogenous Shock
  • Panel Data
  • Iran
  • MENA Countries
ابونوری، اسماعیل و لاجوردی، حسن (1395). "برآورد شاخص آسیب‌پذیری و تاب‌آوری اقتصادی به روش پارامتریکی: بررسی موردی کشورهای عضو اوپک". فصلنامه نظریه‌های کاربردی اقتصاد، دوره سوم، شماره 3، 44-25.
ابونوری، اسماعیل و لاجوردی، حسن (1395). "برآورد شاخص ترکیبی آسیب‌پذیری و تاب‌آوری اقتصاد ایران". فصلنامه اقتصاد و الگوسازی، سال هفتم، شماره 27، 29-1.
براتی، محمدعلی (1387). "بررسی شاخص‌های بی‌ثباتی و آسیب‌پذیری اقتصادی در ایران". تهران، مؤسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد، چاپ اول.
تراب‌زاده، محمدصادق؛ سجادیه، علیرضا و سمیعی نسب، مصطفی (1392). "بررسی ابعاد و مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران در اندیشه‌های حضرت آیت الله خامنه‌ای". فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، سال دهم، شماره 32، 46-31.
عزیزی، زهرا و خورسندی، مرتضی (1395). "بررسی اثر حکمرانی خوب بر آسیب‌پذیری اقتصادی". فصلنامه سیاست‌گذاری پیشرفت اقتصادی، سال چهارم، شماره 3، 150-129.
علیزاده، امیرخادم؛ معصومی‌نیا، غلام‌علی؛ قائمی‌اصلی، مهدی و حسینی، سیده زهرا (1395). "رابطه شاخص استقلال اقتصادی و تاب‌آوری اقتصادی ایران". فصلنامه سیاست‌گذاری پیشرفت اقتصادی، سال چهارم، شماره 3، 102-67.
غیاثوند، ابوالفضل و عبدالشاه، فاطمه (1394). "مفهوم و ارزیابی تاب‌آوری اقتصادی ایران". فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، سال پانزدهم، شماره 59، 187-161.
میرجلیلی، سید حسین (1395). "بررسی و نقد متون خارجی در زمینه مقاومت و تاب‌آوری اقتصاد". پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، دوره 16، ویژه‌نامه اقتصاد مقاومتی، 144-125.
Angeon, V. & Bates, S. (2015). “Reviewing Composite Vulnerability and Resilience Indexes: A Sustainable Approach and Application”. World Development, 72, 140-162.
Boorman, J., Fajgenbaum, J., Ferhani, H., Bhaskaran, M., Arnold, D. & Kohli, H. A. (2013). “The Centennial Resilience Index: Measuring Countries Resilience to Shock”. Global Journal of Emerging Market Economies, 5(2), 57-98.
Briguglio, L. (1995). “Small Island States and their Economic Vulnerabilities”. World Development, 23(9), 1615-1632.
Briguglio, L., Cordina, G., Farrugia, N. & Vella, S. (2008). “Economic Vulnerability and Resilience, Concepts and Measurements”. Research Paper No. 2008/55, United Nations University.
Cordina, G. (2004). “Economic Vulnerability and Economic Growth: Some Results from a Neo-Classical Growth Modelling Approach”. Journal of Economic Development, 29(2), 21-39.
Feindouno, S. & Goujon, M. (2016). “The Retrospective Economic Vulnerability Index, 2015 Update”. Working paper Number 147, The Foundation for International Development Study and Research, 1-26.
Fingleton, B. & Palombi, S. (2013). “Spatial Panel Data Estimation, Counterfactual Predictions, and Local Economic Resilience among British Towns in the Victorian Era”. Regional Science and Urban Economics, 43, 649–660.
Guillaumont, P. (2009). “An Economic Vulnerability Index: Its Design and Use for International Development Policy”. Oxford Development Studies, 37(3), 193-228.
Guillaumont, P., McGillivary, M. & Wagner, L. (2015). “Performance Assessment, Vulnerability, Human Capital, and the Allocation of Aid among Developing Countries”. World Development, Article in Press.
Hudec, O., Reggiani, A. & Siserova, M. (2017). “Resilience Capacity and Vulnerability: A Joint Analysis with Reference to Slovak Urban Districts”. Cities, 73, 24-35.
Kerschner, C., Prell, C., Feng, K. & Hubacek, K. (2013). “Economic Vulnerability to Peak Oil”. Global Environmental Change, 23, 1424-1433.
Martin, R. (2012). “Regional Economic Resilience, Hysteresis and Recessionary Shocks”. Journal of Economic Geography, 12(1), 1-32.
Modica, M. & Reggiani, A. (2015). “Spatial Economic Resilience: Overview and Perspectives”. Networks and Spatial Economics, 15(2), 211–233.
Pendall, R., Foster, K. A. & Cowell, M. (2010). “Resilience and Regions: Building Understanding of the Metaphor”. Cambridge Journal of Regions, Economy and Society, 3, 71-84.
Rocha, K. & Moreira, A. (2010). “The Role of Domestic Fundamentals on the Economic Vulnerability of Emerging Markets”. Emerging Markets Review, 11, 173–182.
Seeliger, L. & Turok, I. (2013). “Towards Sustainable Cities: Extending Resilience with Insights from Vulnerability and Transition Theory”. Sustainability, 5, 218-228.