پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی

با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد انرژی ایران

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه کلیدواژه ها

لیست داوران 1400

لیست داوران 1399

ارزیابی عوامل مؤثر بر مشارکت اعضای تعاونی آب‌بران در مدیریت منابع آب کشاورزی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد توسعه روستایی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، ایران

2 استادیار اقتصاد محیط زیست، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، ایران

3 استادیار اقتصاد کشاورزی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، ایران

چکیده

طی دو دهه اخیر، به علت کم آبی در سرتاسر جهان، به نقش تعاونی‌های آب‌بران در مشارکت کشاورزان در مدیریت منابع آب کشاورزی توجه زیادی شده است. هدف پژوهش توصیفی حاضر شناسایی عوامل مؤثر بر مشارکت اعضای تعاونی آب‌بران در مدیریت آب کشاورزی شهرستان اسفراین در سال 94-1393 بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه اعضای دو تعاونی آب‌بران شهرستان اسفراین (2440N=) بوده است؛ که از میان آنها با استفاده از فرمول کوکران 335 نفر به با استفاده از روش نمونه گیری طبقه‌ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. روایی پرسشنامه با استناد به دیدگاه صاحب‌نظران و کارشناسان تأیید و پایایی ابزار پژوهش نیز با انجام آزمون مقدماتی از طریق تکمیل 30 پرسشنامه و مقدار آلفای کرونباخ با استفاده از نرم‌افزار SPSS برابر 88/0 به دست آمد. تجزیه و تحلیل داده‌ها از طریق نرم‌افزار SPSS20 و  Excel2010 صورت گرفت. برای بررسی رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته از آزمون تحلیل همبستگی اسپرمن، آزمون ضریب وی کرامر، ضریب گاما و کای اسکویر استفاده شد. با توجه به نتایج پژوهش حاضر بین عوامل اقتصادی مورد مطالعه (سطح درآمد کشاورزان، میزان اراضی تحت مالکیت، میزان آب‌بها)، میزان مصرف آب، انواع سیستم‌های آبیاری و ویژگی‌های فردی شامل سطح تحصیلات و جنس با متغیر میزان مشارکت در تعاونی آب‌بران رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد. از سوی دیگر، بین متغیر سن با مشارکت اعضا رابطه منفی و معنی‌داری وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating Effective Factors on Participation of Water User Associations Members in Management of Agricultural Water Resources

نویسندگان [English]

  • Zahra Hosseinpur 1
  • Mohammad Hossein Menhaj 2
  • Mohammad Kavoosi-Kalashami 3

1 M.S. Student in Rural Development, Faculty of Agricultural Sciences.University of Guilan, Iran

2 Assistant Professor, Department of Agricultural Economics, University of Guilan, Iran

3 Assistant Professor, Department of Agricultural Economics, University of Guilan, Iran

چکیده [English]

Over the past two decades, due to the global water scarcity, the role of WUAs in the farmers’ participation in the agricultural water resources management has received much attention. The purpose of this descriptive study was to evaluate the factors affecting the participation of the WUAs members in the agricultural water management of Esfarayen County during 2014-2015. The statistical population included all members of two WUAs Esfarayen County (N: 2440) among which 335 people were selected as the statistical population size using Cochran’s formula, then the sample was identified using stratified sampling method. The Validity of the questionnaire was supported by the experts’ views, and the reliability of research tools was obtained by doing a preliminary test through completing 30 questionnaires and the Cronbach’s alpha value was obtained 0.88 using SPSS. Data analysis was performed using SPSS20 and Excel2010. To examine the relationship between the independent and dependent variables, the Spearman correlation analysis test, the Cramer’s coefficient test, the Gamma coefficient and the chi-square test were used. Results indicated a significant positive correlation between the studied economic factors (farmers’ income level, acreage owned by farmers, water prices), volume of water used, types of irrigation systems, and farmers’ individual characteristics including education level and gender, and the variable of the level of farmers’ participation in the WUAs. Moreover, there was a significant negative correlation between age and the level of members’ participation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Esfarayen Country
  • Participation
  • Participatory irrigation management
  • Water User Associations (WUAS)
مراجع
احسانی، مهرزاد و خالدی، هومن (1382). ”شناخت و ارتقای بهره‌وری آب کشاورزی به منظور تأمین امنیت آبی و غذایی کشور“. مجموعه مقالات یازدهمین همایش کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، 674-657.
اخوان، فرزانه؛ حسینی، سید محمود و چیذری، محمد (1391). ”بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت اعضای تعاونی آب‌بران در مدیریت منابع آب کشاورزی استان قزوین“. فصلنامه تعاون و کشاورزی، شماره 11، 132-117.
افشار، نسرین و زرافشانی، کیومرث (1389). ”تحلیل تمایل به مشارکت در مدیریت آبیاری مطالعه موردی: تعاونی‌های آب‌بران سفیدبرگ و سراب پس استان کرمانشاه“. علوم ترویج و آموزش کشاورزی، جلد 6، شماره 2، 114-99.
امینی امیرمظفر و خیاطی، مهدی (1385). ”عوامل مؤثر بر عدم موفقیت طرح تشکیل تعاونی‌های آب‌بران (استفاده از رگرسیون فازی)“. اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال 14، شماره 53، 91-69.
پورزند، اسماعیل (1382). ”بهبود مدیریت آب اولین گام برای دستیابی به امنیت غذایی“. مجموعه مقالات یازدهمین همایش کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، تهران، 468-455.
تاهباز صالحی، نیلوفر (1385). ”بررسی عملکرد تعاونی آب‌بران: مطالعه موردی شبکه آبیاری و زهکشی تجن واحد عمرانی شماره 4“. پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه پردیس کشاورزی و منابع طبیعی تهران.
تقی‌پور، میلاد؛ عباسی، عنایت؛ چیذری، محمد و حیدری، علی قلی (1392). ”تحلیل نگرش کشاورزان شهرستان گچساران نسبت به تشکل‌های آب‌بران“. فصلنامه تعاون و کشاورزی، سال 2، شماره 6، 22-1.
حیدریان، سید احمد (1382). ”انتقال مدیریت؛ روش‌ها، موانع و راهکارها“. سومین کارگاه فنی مشارکت آب‌بران در مدیریت شبکه‌های آبیاری، کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، تهران، 81-25.
خدابخشی، آزاده؛ قاسمی، جواد؛ سیلان، کمال سادات. و قلی‌فر، احسان (1390). ”عوامل مؤثر بر نگرش کشاورزان نسبت به مشارکت در تشکل‌های آب‌بران (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان زنجان)“. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، شماره 3، 466-453.
دلاور، علی (1385). ”روش‌های تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی“. تهران: ویراست چهارم، چاپ بیستم، انتشارات دانشگاه پیام نور.
زارعی دستگردی، زهرا، ایروانی، هوشنگ؛ شعبانعلی فمی، حسین و مختاری حصاری، آرزو (1388). ”تحلیل زمینه‌های مشارکت کشاورزان در مدیریت شبکه آب‌رسانی بخش جرقویه شهرستان اصفهان“. فصلنامه روستا و توسعه، سال 12، شماره 3، 92-73.
زارعی دستگردی، زهرا؛ ایروانی، هوشنگ؛ شعبانعلی فمی، حسین و مختاری حصاری، آرزو (1386). ”تحلیل سازوکارهای بهبود مشارکت کشاورزان در مدیریت شبکه آب‌رسانی بخش جرقویه شهرستان اصفهان“. علوم ترویج و آموزش کشاورزی، جلد 3، شماره 2، 55-45.
زیبایی، منصور (1382). ”تعیین بازده سرمایه‌گذاری در زمینه نصب سیستم‌های آبیاری تحت فشار در استان فارس“. مجموعه مقالات همایش تأمین مالی کشاورزی، تجربه‌ها و درس‌ها، دانشگاه تربیت مدرس، پژوهشکده اقتصاد، 171-149.
سجاسی قیداری، حمداله؛ مهدوی‌فر، غلامرضا و رجبی جنبه‌دراز، سمیه (1393). ”اولویت بندی تشکل‌های آب‌بران در مناطق روستایی، مطالعه موردی: روستاهای دهستان سلامی شهرستان خواف“. فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، جلد 1، شماره 1، 69-57.
شاهرودی، علی اصغر و چیذری، محمد (1385). ”تعاونی آب‌بران؛ راهکاری در تحقق پایداری مدیریت مصرف بهینه آب کشاورزی“. مجله جهاد، شماره 247، 109-92.
شاهرودی، علی اصغر و چیذری، محمد (1386). ”عوامل تأثیرگذار بر نگرش کشاورزان نسبت به مشارکت در تعاونی‌های آب‌بران (مطالعه موردی در استان خراسان رضوی) “. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، دوره 11، شماره 42، 312-269.
شاهرودی، علی اصغر و چیذری، محمد (1387). ”تحلیل حیطه‌های رفتاری کشاورزان استان خراسان رضوی در زمینه مدیریت بهینه آب کشاورزی، مقایسه مشارکت کنندگان و غیر مشارکت کنندگان در تعاونی آب‌بران“. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، شماره 4، 98-81.
شاهرودی، علی اصغر و چیذری، محمد (1387). ”عوامل تأثیرگذار بر مشارکت کشاورزان در مدیریت شبکه‌های آبیاری استان خراسان جنوبی“. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 29، شماره 1، 75-63.
شهبازی، اسماعیل (1381). ”تشکل‌های بومی روستایی، نقش‌ها و کارکردهای دیروز و مسائل و مشکلات امروز“. ماهنامه جهاد، سال 22، شماره 251-250، 46-40.
عزیزی خالخیلی، طاهر و زمانی، غلام‌حسین (1388). ”سازه‌های مؤثر بر مشارکت کشاورزان در مدیریت آبیاری کاربرد تحلیل مسیر“. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، دوره24، شماره 1، 90-83.
محمدی نیک‌پور، محمدعلی. (1385). ”آب، محور توسعه تولیدات زراعی در استان خراسان رضوی“. خبر نامه جهاد کشاورزی خراسان رضوی، سال چهارم، شماره 23، 48-1.
میرزایی، آرزو؛ میردامادی، سیدمهدی و حسینی، سیدمحمود (1389). ”تعاونی آب‌بران، رویکرد نوین در مدیریت مشارکتی آبیاری“. فصلنامه نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 7، شماره 27، 21-18.
میرزایی، آرزو؛ میردامادی، سید مهدی، حسینی، سید محمود و سجادی، اشرف (1390). ”تأثیر ابزارهای ترویجی و منابع اطلاعاتی بر مشارکت کشاورزان گلستان در تعاونی‌های آب‌بران“. تعاون، سال 23، شماره 5، 143-128.
میرزایی، آرزو؛ میردامادی، سیدمهدی و حسینی، سیدمحمود (1389). ”سازه‌های مختلف تأثیرگذار بر تمایل کشاورزان استان گلستان به مشارکت در تشکل‌های آب‌بران“، فصلنامه روستا و توسعه، سال 15، شماره 1، 151-135.
Aydogdu, M. H. (2015). “Evaluation of the Managers, Views to Water User Association in GAP_Harran Plain, Turkey”, basic research journal, 4(2), 64-70.
Davis, J. A. (1971). “Elementary Survey Analysis” Englewood Cliffs, NJ Prentice-Hall.
Deshpande, p.&  Ambedkar, B. N. (2005). “Participatory Water Management: A New Paradigm”. Network of Asia-Pacific Schools and lnstitutes of Public Administration and Governance (NAPSIPAG) Annul Conference, Beijing, PRC.
Hassabou, A. & El-Gafy, L. )2007(. “Assessment Indicators for Water Users Associations in Egypt”. Official Publication of The European Water Association (EWA), 1-12.
Howarth, S. E.&  Lal, N. K. (2002). “Irrigation and Participation: Rehabilitation of the Rajapur Project in Nepal”. Irrigation and Drainage Systems, 16, 111-138.
Karli, B., Bilgic, A.  &Celik, Y. (2006). “Factor Affecting Farmers’ Decision to Enter Agricultural Cooperatives Using Random Utility Model in The South Eastern Anatolian Region of Turkey”. Journal of Agriculture & Rural Development in the Tropics and Subtropics, 107, 115–127.
Khannal, P. R. (2003), “Participation and Governance in Local Water Management”, Irrigation and Water Engineering Group, University of Wageningen, the Netherlands, 1-9.
Mendoza, C. C. (2006). “Factors Influencing Participation in Environmental Stewardship Programs: A Case Study of The Agricultural and Forestry Sectors in Louisiana”. Ph.D. dissertation, Louisiana State University and Agricultural & Mechanical College, United States Louisiana. Retrieved August 5, 2007, from ProQuest Digital Dissertations database. (Publication No. AAT 3244976).
Qiao, G., Zhao, L. & Klein, K. (2009). “Water User Association in Inner Mongolia Factors that inFluence Farmers to joins” Agricultural Water Management. 96(5), 822-830.
Sserun Kuuma, D., Ochom, N. & Ainembabazi, H. (2004). “Collective Action in Canal Irrigation Systems Management: The Case of Doho Rice Scheme in Uganda”. IFPRI Eastern Africa Food Policy. Netwal K. Report 9, Kampala, Uganda: IFPRI. 1-22, Availableaty: http://www.ifpri.org/2020/nw/nwpapers/dohabr200306.pdf
Suarez Bosa, S. (2015). “Water Institutions and Management in Cape Verde”. Water, 7, 2641-2655.
Van Koppen, B. R. (2002). “Parthasarathy and C.Safilion. Poverty dimensions of irrigation management transfer in large scale irrigation in Andhra Pradesh and Gujarat, India”. Internanational Water Management, 27(11), 815-823.
پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی
دوره 5، مکرر دوم شماره 20
اسفند 1394
صفحه 104-91
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 24 اردیبهشت 1397
  • تاریخ پذیرش: 24 اردیبهشت 1397
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار