پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی

با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد انرژی ایران

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه کلیدواژه ها

لیست داوران 1400

لیست داوران 1399

مطلوبیت و تابع رفاه اجتماعی در استان‌های ایران (بررسی روند تغییرات و همگرایی رفاه)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی ‌سینا، همدان، ایران

2 استاد گروه اقتصاد دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

3 دانشیار گروه اقتصاد دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

4 استادیار گروه اقتصاد دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

یکی از مباحث کلیدی در اقتصاد، بررسی مطلوبیت و رفاه اجتماعی است. هدف این مقاله، استخراج تابع مطلوبیت استان‌های کشور و تابع رفاه اجتماعی برای بازه زمانی 1396-1380 است. به این منظور، از تابع مطلوبیت منطقه‌ای برای استخراج مطلوبیت استان‌ها استفاده شده است؛ برای محاسبه این توابع از مدل اتورگرسیو با وقفه توزیعی پنل دیتا (pmg/ARDL) در نرم‌افزار ایویوز 9 و نرم‌افزار اکسل کمک گرفته شد. سپس، برای محاسبه تابع رفاه اجتماعی از تابع رفاه برگسون-ساموئلسون که از تجمیع مطلوبیت‌ها حاصل می‌شود، استفاده شد. در نهایت، برای بررسی همگرایی رفاهی بین استان‌های کشور از روش همگرایی بتا بهره گرفته شد. نتایج حاصل از استخراج مطلوبیت و تابع رفاه اجتماعی نشان داد که رفاه اجتماعی در بازه زمانی 1386-1380 رشد باثبات و صعودی داشته است. با افت اندکی در سال 1387 مجددا سیر صعودی به خود گرفته است. در سال 1392 این رشد متوقف شده، مجدداً طی سال‌های 1393 و 1394 افزایش پیدا کرده است. این افزایش تا سال 1394 ادامه می‌یابد و طی سال‌های 1395 و 1396 با افت روبه‌رو شده است. همچنین، نتایج حاصل از همگرایی بتا نشان داد که استان‌هایی مانند چهارمحال‌ و بختیاری، قزوین، لرستان و کردستان که بیشترین سرعت همگرایی را دارا بودند، با توجه به فرضیه سولو- سوان، دارای سطح رفاه کمتری نسبت به بقیه استان‌ها داشتند و استان‌هایی مانند تهران، اصفهان، همدان و مرکزی، که سرعت تعدیل پایین‌تری داشتند، سطح رفاه بیشتری را دارا بودند. درحالی که سرعت همگرایی برای کشور برابر 1718/0- بوده است؛ بدین معنا، کل استان‌ها در مجموع به طور متوسط سالیانه 18/17 درصد به سمت رفاه متوسط جامعه حرکت کرده‌اند. همچنین، با توجه به اینکه ضریب بتا برای استان‌ها و کشور بین صفر و منفی یک بوده، وجود همگرایی در رفاه استان‌ها و کشور تأیید می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Utility and Social Welfare Function in Iranian Provinces (Investigating the Process of Changes and Convergence of Welfare)

نویسندگان [English]

  • Yaghob Fatemi Zardan 1
  • Mohammad Hassan Fotros 2
  • Hamid Sepehrdost 3
  • Mohsen Khezri 4

1 Ph.D. Student in Economics, Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran

2 Professor of Economics, Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran

3 Associate Professor of Economics, Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran

4 Assistant Professor of Economics, Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran

چکیده [English]

One of the most important topics in economics is the study of utility and social welfare. Therefore, the purpose of this paper is to derive the utility function and social welfare function of the provinces of Iran during 1380-1396. For this purpose, the regional utility function is used to extract the utility of the provinces. To calculate these functions, the Autoregressive Distributed Lag Panel data(pmg/ARDL) was used in Eviews 9 and Excel software. Then, the Bergson-Samuelson welfare function, which is computed as a sum of utility, was used to calculate the social welfare function. Finally, beta convergence method was used to investigate welfare convergence between provinces of the country. The results of the extraction of utility and social welfare function show that social welfare has been in steady growth in the period 1380-1386. After a slight decline in 1387, it increases again. In 1392, this growth stops and increases again in 1394 and 1395. This increase continues until 1394 and declines during the years of 1395 and 1396. Also, the results of beta convergence show that the provinces such as Chaharmahal-e-Bakhtiari, Qazvin, Lorestan and Kurdistan have the highest convergence rate, considering the Solow-Swan hypothesis, they are less welfare than other provinces and provinces such as Tehran, Isfahan, Hamedan and Markazi, which have lower convergence rates, have higher levels of welfare. While, the convergence rate for the country is -0.1718. This means that the entire provinces, on average, are moving toward an average welfare of 17.18% annually. Also, since the beta convergence coefficient for provinces and countries is between zero and negative one, the existence of convergence in provinces and countries is confirmed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Utility
  • Social Welfare
  • Convergence
  • Provincial Study
مراجع
استادی، حسین و شجری، هوشنگ (۱۳۸۱). "اثر تورم بر رفتار مصرف- پس‌انداز". دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان، دوره ۱۴، شماره 2، 62-49.
اسلامی، سیف الله (۱۳۹۳). "اندازه‌گیری شاخص رفاه اجتماعی طی چهار دهه گذشته در مناطق شهری کشور". مجله اقتصادی، سال 14، شماره 5 و 6، 82-5.
بخشی دستجردی، رسول؛ طالب باغبانی، محمدرضا؛ مجاهدی مؤخر، محمدمهدی و احمدنیا، محمدصالح (۱۳۹۸). "نگرش پویایی سیستم به اثر خلق پول بانکی بر تورم در اقتصاد ایران". فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، دوره ۲۷، شماره ۸۹، 137-99.
بهرامی، جابر و پهلوانی، مصیب (۱۳۹۳). "تأثیر جهانی شدن بر جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشورهای منتخب MENA با استفاده از روش GMM". اقتصاد و توسعه منطقه‌ای (دانش و توسعه)، سال21، شماره 8، 227-205.
تفضلی، فریدون (۱۳۹۵). "اقتصاد کلان نظریه‌ها و سیاست‌های اقتصادی". نشر نی، تهران.
رجبی، اعظم (۱۳۹۲). "تأثیر تحریم اقتصادی بر رفاه اجتماعی مردم (مطالعه شهر تهران)". پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
ستوده‌نیا، سلمان؛ احمدی شادمهری، محمدطاهر؛ رزمی، سید محمدجواد و فهیمی‌فرد، سید محمد (1399). "بررسی اثر مالیات سبز بر مصرف انرژی و رفاه اجتماعی در ایران با استفاده از الگوی تعادل عمومی محاسبه‌پذیر پویای بازگشتی (RDCGE)". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 10، شماره 40، 34-15.
شهیکی‌تاش، محمدنبی؛ مولایی، صابر و شیوایی، الهام (۱۳۹۲). "سنجش کاردینالی رفاه و ارزیابی اثر متغیرهای کلان بر تغییرات رفاه در ایران بر مبنای رگرسیون فازی". پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال 21، شماره 65، 182-165.
طاهری، احسان؛ صادقی، حسین؛ عاقلی، لطفعلی و ناصری، علیرضا (1398). "مدلسازی اثرات اقتصادی و رفاهی گسترش بخش سلامت و کاهش بیماری در ایران رویکرد (CGE)". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 10، شماره 37، 50-33.
عبادی، جعفر؛ شهیکی تاش، محمدنبی و درویشی، باقر (۱۳۹۱). "تغییرات رفاه اجتماعی در ایران (رهیافت پارتویی و غیرپارتویی از تابع کاردینالی رفاه اجتماعی)". مطالعات و سیاست‌های اقتصادی (سیاست‌های اقتصادی-نامه مفید)، دوره 8، شماره 1، 24-3.
عبدلی، قهرمان و شیردل، رامین (۱۳۸۹). "کشش مطلوبیت نهایی تابع رفاه اجتماعی و وزن‌های رفاهی استان‌ها در ایران". مجله رفاه اجتماعی، دوره 10، شماره 36، 165-149.
فتح اللهی، جمال؛ کفیلی، وحید و تقی‌زادگان، علیرضا (1396). "شکاف توسعه استان‌های ایران". دوفصلنامه علمی تخصصی پژوهش‌های اقتصاد توسعه و برنامه‌ریزی، سال 6، شماره 1، 118-99.
فرجی، یوسف (۱۳۹۲). "تئوری اقتصاد خرد". شرکت چاپ و نشر بازرگانی وابسته به مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های انسانی، چاپ 13.
فقه مجیدی، علی و ابراهیمی، صلاح (۱۳۹۳). "اقتصادسنجی کاربردی پانل دیتا با استفاده از Eviews 8". تهران؛ انتشارات نورعلم، چاپ اول.
فلاحی، فیروز؛ وفائی، الهام؛ محمدزاده، پرویز و اصغرپور، حسین (۱۳۹۷). "ارزیابی رفاه اجتماعی و همگرایی رفاه استان‌های ایران برای سنجش توسعه مناطق ایران". فصلنامه مدلسازی اقتصادی، دوره 12، شماره 43؛ 23-1.
فیتزپتریک، تونی (1383). "نظریه رفاه (سیاست اجتماعی چیست؟)". هرمز همایون‌پور، تهران، انتشارات گام نو، چاپ دوم.
متین، شهاب؛ احمدی شادمهری، محمدطاهر و فلاحی، محمدعلی (۱۳۹۵). "بررسی آثار نـامتقارن نوسانات قیمت نفت بر ترکیب مخارج دولت در ایران: کاربرد تعاریف مورک و همیلتون". مجله اقتصاد پولی و مالی، دوره ۲۲، شماره ۱۰، 59-22.
مکیان، سید نظام‌الدین و خاتمی، سمانه (۱۳۹۳). "بررسی همگرایی اقتصادی کشورهای منطقه منا (2008-1980)". پژوهش‌های رشد و توسعه پایدار (پژوهش‌های اقتصادی)، جلد ۱۱، شماره ۳، ۱57-۱35.
نعمتی، مرتضی؛ نظیری، محمدکاظم و شاه‌آبادی، ابوالفضل (۱۳۹۷). "نقش متغیرهای اقتصاد کلان بر وقوع تورم رکودی در اقتصاد ایران". مجله سیاست‌گذاری اقتصادی، دوره 10، شماره 20، 70-35.
وفائی، الهام؛ محمدزاده، پرویز؛ فلاحی، فیروز و اصغرپور، حسین (۱۳۹۶). "بررسی همگرایی رفاه اجتماعی استان‌های ایران با استفاده از تکنیک غیرخطی استار فضایی". مجله نظریه‌های کاربردی اقتصاد، دوره 4، شماره 2 (شماره پیاپی 13)، 102-79.
هزارجریبی، جعفر و صفری شالی، رضا (۱۳۹۰). "رفاه اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن: مطالعه موردی شهر تهران". مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال 2، شماره 5.      
 
Amundsen. A, (1964). “Private Consumption in Norway”. in Europe's future consumption (J. Sandee, ed.) Amsterdam, North-Holland Publishing Company.
Anderson, G. (2004). “Making Inferences about the Polarization, Welfare and Poverty of Nations: A Study of 101 Countries 1970–1995”. Journal of Applied Econometrics, 19(5), 537-550.
Barcena-Martin, E. M. & Ayala Cañon, L. (2019). “Measuring Social Welfare Gains in Social Assistance Programs: An Application to European Countries”. Equalitas WP, 58.
Barro, R. j. & Sala-i-Martin, X. (1991). “Convergence Across States and Regions Brookings”. Papers on Economic Activity, 1(1), 107-182.
Bergson, A. (1938). “A Reformulation of Certain Aspects of Welfare Economics”. The Quarterly Journal of Economics, 52(2), 310–334.
Bernard, A. B. & Durlauf, S. N. (1996). “Interpreting Tests of the Convergence Hypothesis”. Journal of Econometrics, 71(1), 161-173.
Chowdhury, K. (2005). “What is Happening to Per Capita GDP in the ASEAN Countries? An Analysis of Convergence, 1960-2001”. Applied Econometrics and International Development, 5(3), 49-68.
Evans, D., Kula, E. & Sezer, H. (2005). “Regional Welfare Weights for the UK: England, Scotland, Wales and Northern Ireland”. Regional Studies, 39(7), 923-937.
Florio, M. (2007). “Cost_Benefit Analysis and Incentives in Evaluation: The Structural Funds of the European Union”. Edward Elgar Publishing, Business & Economics, 352 pages.
Garshasbi, A. & Yusefi, M. (2016). “Assessment of International Sanctions on Iranian Macroeconomic Variables”. Journal of Economic Modeling Research, 7(25), 129-182.
Hicks, J. (1940). “The Valuation of Social Income”. Economica, 7(26), 105–124.
Jones, C. (1999). “Poverty, Welfare and the Disciplinary State”. Routledge.
Kaldor, N. (1939). “Welfare Propositions of Economics and Interpersonal Comparisons of Utility”. Economic Journal, 49(195), 549–552.
Malkina, M. (2017). “Assessment of Inter-Regional Convergence in the Social Welfare Based on the Sen Function: Russian Case Study”. Journal of Economic and Social Development, 4(1), 50-60.
Pigou, A. C. (1920). “The Economics of Welfare”. Clark, Limited, Edinborg in great Britian.
Romer, D. (2011). “The Solow Growth Model”. Advanced Macroeconomics (Fourth ed.). New York: McGraw-Hill.
Samuelson, P. A. (1947). “Fundamentals of Economic Analysis. Cambridge”. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Seyed Hoseein Mohaqeqi, K., Rafiey, H., Sajjadi, H., Rahgozar, E., Abbasian, M. & Sharifian Sani, M. (2015). “Territorial analysis of social welfare in Iran”. Journal of International and Comparative Social Policy, 31(3), 271-282.
Sharma, R. A., McGregor, M. J. & Blyth, J. F. (1991). “The Social Discount Rate for Land Use Projects in India”. Journal of Agricultural Economics, 42(1), 86-92.
Ul Haq B. M. & Razi, S. (2007). “Social welfar measurement in Pakistan: An Ordinal and Cardinal Approach”. Pakistan Economic and Social Review, 45(1), 55-88.
Weisbrod, B. A. (1972). “Deriving an Implicit Set of Governmental Weights for Income Classes”. Cost-Benefit Analysis. London: Penguin, 395-428.       
 
پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی
دوره 11، شماره 44
مهر 1400
صفحه 36-15
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 28 دی 1398
  • تاریخ بازنگری: 02 اردیبهشت 1399
  • تاریخ پذیرش: 08 اردیبهشت 1399
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار