با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد کشاورزی، واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم شهر، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه اقتصاد کشاورزی، واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم شهر، ایران

چکیده

روند توسعه‌یافتگی در کشورهای مختلف جهان دارای مراتب گوناگون است، به‌طوری‌که بر‌اساس شاخص‌های مختلف، کشورها به طبقات متفاوتی نظیر توسعه‌یافته، نسبتاً توسعه‌یافته، در حال‌توسعه و توسعه‌نیافته تقسیم‌بندی می‌شوند. در داخل یک کشور نیز روند توسعه‌یافتگی بین استان‌ها، شهرها و مناطق روستایی مختلف یکسان نمی‌باشد و دارای طبقات متفاوتی است. پژوهش حاضر درصدد سنجش و رتبه‌بندی سطح توسعه‌یافتگی مناطق روستایی استان‌های مختلف کشور در دو مقطع زمانی 1383 و 1393 و همچنین پاسخگویی به این پرسش اساسی است که آیا شدت نابرابری مناطق روستایی بین استان‌ها بعد از یک‌دهه تغییر یافته است یا خیر. بدین منظور از 67 شاخص توسعه روستایی و همچنین دو تکنیک تحلیل عاملی و تاکسونومی عددی استفاده شده است. نتایج حاصل از یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که در سال 1383 تعداد 9 استان توسعه‌یافته، 3 استان نسبتاً توسعه‌یافته، 4 استان کمتر توسعه‌یافته، 5 استان توسعه‌نیافته و بقیه ناهمگن بوده‌اند. در حالی‌که در سال 1393 تعداد 8 استان توسعه‌یافته، 5 استان نسبتاً توسعه‌یافته، 6 استان کمتر توسعه‌یافته، 6 استان توسعه‌نیافته و بقیه ناهمگن شناخته شدند. همچنین شدت نابرابری در بین مناطق روستایی استان‌های کشور بعد از یک دهه کمتر شده است، به‌طوری که درصد تغییرات نابرابری برابر با 017/0 می‌باشد. بنابراین توصیه می‌گردد افزایش تولید و رشد بخش کشاورزی در کنار مقوله توزیع صحیح درآمد و خدمات رسانی رفاهی به مناطق روستایی در دستور کار مسئولین امر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study and Comparison of Development Degree of Rural Areas in Iran`s Provinces

نویسندگان [English]

  • Yaser Feizabadi 1
  • Fatemeh Maleki 2

1 Assistant professor, Department of Agricultural Economics, Islamic Azad University, Qaemshahr, Iran

2 M.Sc. Student at Agricultural Economics Department, Islamic Azad University, Qaemshahr, Iran

چکیده [English]

Development trend has different stages in different countries so that countries are divided into different categories such as developed, less developed or undeveloped. The development process of different rural areas is not also the same within a country. The aim of this study is to rank and then compare the development degree of rural areas of Iran`s provinces using the factor analysis and numerical taxonomy methods in two years 2004 and 2014. The results of the comparison between provinces in 2004 demonstrate nine provinces as developed, eight provinces as moderately developed, four provinces as less developed, and five as under-developed, dozens of other provinces were considered heterogeneous, while the results in 2014 recognize six provinces as developed, eight provinces as moderately developed, six provinces as less developed, six provinces as under-developed and five provinces were considered inconsistent with other provinces. In general, the degree of inequality in rural areas has declined (0.017) slightly after one decade. So production rise within the agricultural sector accompanied by appropriate income distribution among villagers has been advised.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Development
  • Rural Areas
  • Factor Analysis
  • Numerical Taxonomy
  • Provinces of Iran
بختیاری، صادق (1381). "بررسی و تحلیل ساختار صنعت در استان اصفهان و جایگاه آن در اقتصاد ایران". مجله پژوهشنامه بازرگانی، شماره 22، 186-157.
بروزیان، صمد (1374). "تعیین درجه توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان مازندران". پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشکده اقتصاد، دانشگاه شهید بهشتی.
بهشتی‌فر، محمد باقر (1385). "توسعه اقتصاد ایران". تبریز، انتشارات دانشگاه تبریز.
بیدآباد، بیژن (1362). "آنالیز تاکسونومی عددی و کاربرد آن در طبقه‌بندی شهرستان‌ها و ایجاد شاخص‌های توسعه جهت برنامه‌ریزی منطقه‌ای". تهران، انتشارات سازمان برنامه و بودجه.
توفیق، فیروز (1372). "تحلیل عاملی و تلفیق شاخص‌های منطقه‌ای". تهران، مجله آبادی، شماره 10، 15-11.
ساروخانی، باقر (1391). "روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی". تهران، نشر دیدار، جلد سوم.
شریفی، محمد امین و خالدی، کوهسار (1388). "اندازه‌گیری و تحلیل سطح توسعه مناطق روستایی در استان کردستان با استفاده از روش‌های تحلیل عاملی و تاکسونومی عددی". اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال هفدهم، شماره 67، 122-110.
فطرس، محمدحسن و بهشتی فرد، محمود (1388). "مقایسه درجه توسعه‌یافتگی بخش کشاورزی استان‌های کشور در دو مقطع 1382 و 1372". اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال هفدهم، شماره 65، 39-17.
قدیری، معصوم و حبیبی، کاظم (1383). "سنجش و تحلیل سطوح توسعه‌یافتگی شهرها و شهرستان‌های استان گلستان". فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 11، 170-147.
کاظمی، علی؛ رضاپور، عزیز؛ باقری فرادنبه، سعید؛ نخعی، مجید و غضنفری، صادق (1393). "میزان توسعه‌یافتگی استان‌های ایران با تمرکز بر شاخص‌های بخش بهداشت و درمان". مجله مدیریت سلامت، شماره 59، 42-29.
کیم، جی ان و مولر، چارلز (2003). "مقدمه‌ای بر تحلیل عاملی و شیوه به کارگیری آن". ترجمه صادق بختیاری و هوشنگ طالبی، اصفهان، انتشارات دانشگاه اصفهان.
مانلی، بی.اف.جی (1390). "آشنایی با روش‌های آماری چند متغیره". ترجمه محمد شوطی، تهران، انتشارات پیشتاز علم.
محمدی، جمال؛ عبدلی، اصغر و فتحی بیرانوند، محمد (1391). "بررسی سطح توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان لرستان به تفکیک بخش‌های مسکن و خدمات رفاهی-زیر بنایی، کشاورزی و صنعت". نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال دوازدهم، شماره 25، 150-127.
مولایی، محمد (1387). "بررسی و مقایسه درجه توسعه‌یافتگی بخش کشاورزی استان‌های ایران طی سال‌های 1383 و1373". اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال شانزدهم، شماره 63، 81-57.
مومنی، منصور و فعال قیومی، علی (1392). "تحلیل آماری با استفاده از spss". تهران، انتشارات گنج شایگان.
نصراللهی، خدیجه؛ اکبری، نعمت‌الله و حیدری، مسعود (1390). "تحلیل مقایسه‌ای روش‌های رتبه‌بندی در اندازه‌گیری توسعه یافتگی (مطالعه موردی: شهرستان‌های استان خوزستان)". مجله آمایش سرزمین، شماره چهارم، 93-65.
Bihatia, V. K. & Rai, S. C. (2011). “Evaluation of Socio-Economic Development in Small Areas”. New Delhi University, Ph.D dissertation.
Cagliero, L. & Garza, P. (2013). “Improving Classification Models with Taxonomy Information”. Data & Knowledge Engineering, 86, 85–101.
Erilli, N. A. (2015). “Socioeconomic Development Index Ranking Calculations of Cities with Fuzzy Clustering Method: Case of Turkey”. Theoretical and Applied Economics, 22(1), 215-226.
Joao, O. S., Manuela, L. M. & Carloes, M. F. (2009). “A Multivariate Methodology to Uncover Regional Disparities: A Contribution to Improve European Union and Governmental Decisions”. Departamento de Mathematical, Faculdade de Ciencias e TecnologiaU.N.L, Lisbon, Portugal, 149-165.
Noorbakhsh, F. (2004). “Human Development and Regional Disparity in India”, Working Paper With Number 2003_12 from Business School Economics, University Of Glasgow.
Rohlf, F. J. (2013). “Taxonomy, Numerical”. Brenner's Encyclopedia of Genetics (Second Edition), 26–29.
Sultana, A. & Kumar, A. (2012). “Ranking of Biomass Pellets by Integration of Economic, Environmental And Technical Factors”. Biomass and Bioenergy, 39, 344-355.